Phó Chánh án TAND Tối cao Bùi Ngọc Hòa cho rằng, nếu tước bỏ cơ chế “ủy quyền” trong TTHC thì rõ ràng không đúng. Ảnh: Thảo Nguyên

Lo ngại cản trở người dân tiếp cận công lý

Luật TTHC hiện hành quy định, tòa án cấp huyện được giao giải quyết các quyết định hành chính và hành vi hành chính của UBND cấp huyện, chủ tịch huyện. Thực tế cho thấy, đa số vụ việc này là khiếu kiện về đất đai, đây là việc khó, phức tạp, số vụ án bị huỷ sửa cao, còn tình trạng nể nang cùng cấp.

Để khắc phục tình trạng này, ông Lê Văn Minh, Viện trưởng Viện Khoa học xét xử, TAND Tối cao cho rằng, “nên giao cho TAND cấp tỉnh giải quyết sơ thẩm các khiếu kiện của cấp huyện”.

Ông Bùi Ngọc Hòa, Phó Chánh án TAND Tối cao thì nhấn mạnh “các khiếu kiện này không phải nhiều nên không ngại quá tải đối với TAND cấp tỉnh”.

Song vấn đề này vẫn có nhiều ý kiến băn khoăn. Ông Phạm Minh Tuyên, Chánh án TAND tỉnh Bắc Ninh bày tỏ, không nên dồn lên cấp tỉnh. “Hiến pháp quy định tòa án thực hiện quyền tư pháp và phải bảo vệ quyền lợi của người dân. Đâu phải người dân nào cũng có điều kiện đi hàng trăm km lên tỉnh để khởi kiện chủ tịch hay UBND huyện? Luật pháp đề ra phải làm sao dễ hiểu, minh bạch, bảo vệ quyền cơ bản của công dân, đồng thời bảo đảm cho người dân tiếp cận công lý một cách nhanh nhất. Nếu quy định như vậy theo tôi là cản trở người dân tiếp cận công lý”.

Thêm vào đó, việc giải quyết các khiếu kiện liên quan đến của lãnh đạo, chính quyền cấp tỉnh thì Dự thảo Luật lại chưa có cơ chế nào tương ứng. Ông Trần Văn Tú, nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao đề nghị, dành cho người khởi kiện quyền lựa chọn tòa án cấp huyện hoặc cấp tỉnh xử lý các khiếu kiện liên quan đến cấp huyện như một cách giải quyết bài toán “tòa án vì dân”, bảo đảm được vị thế ngang bằng giữa người khởi kiện và bị kiện.

Không để “quan” trốn hầu tòa

Thực tế không chủ tịch nào chịu ra tòa, thỉnh thoảng phó chủ tịch được ủy quyền xuất hiện, còn chủ yếu là trưởng phòng hay chánh văn phòng UBND nên án hành chính thường bị kéo dài, khó giải quyết.

Thẳng thắn phản đối cơ chế “ủy quyền”, nhất là đối với những vụ kiện mà chủ tịch UBND là người bị kiện, ông Phạm Minh Tuyên cho rằng, “có sự mập mờ” vì thực tế, “cấp dưới sao có quyền xử lý quyết định của cấp trên”.

“Thật ra, cơ chế ủy quyền không gây khó khăn gì cho công tác xét xử vì xét xử căn cứ vào luật. Nhưng gây khó khăn cho việc đối thoại trong việc giải quyết vụ án vì những người được ủy quyền đa phần là người không có quyền quyết định, kể cả khi họ biết quyết định đó là sai. Nếu là chính chủ tịch UBND khi đối thoại với dân thấy sai có thể quyết định là sửa hay hủy bỏ. Vì thế, nếu chủ tịch hoặc phó chủ tịch UBND bị kiện thì bắt buộc phải ra hầu tòa, không thể được ủy quyền”, Chánh án TAND tỉnh Bắc Ninh đề nghị.

Đồng tình quan điểm, ông Đỗ Ngọc Bảo, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh “có như vậy mới bảo vệ được toàn quyền của người khởi kiện vốn luôn có vị thế yếu kém hơn so với người bị kiện”.

Tuy nhiên, Phó Chánh án TAND Tối cao Bùi Ngọc Hòa lưu ý, nếu qui định cứng không cho “ủy quyền” thì trong điều kiện hiện nay, chủ tịch chỉ suốt ngày đi hầu tòa và cũng vi phạm Hiến pháp. Do vậy, “dự thảo qui định việc ủy quyền trong TTHC phải do tòa án quyết định, và người được ủy quyền phải có toàn quyền quyết định những vấn đề có liên quan đến vụ án, không thể ủy quyền cho một người đến tòa án chỉ để hoãn phiên tòa về xin ý kiến khiến vụ án kéo dài”, Phó Chánh án TAND Tối cao cho biết.

Thảo Nguyên