ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) đồng tình với Chính phủ trong thắt chặt chi tiêu, xử lý bội chi và đề nghị làm rõ áp lực nợ và khả năng trả nợ.

Sáng 1/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường kế hoạch tài chính 5 năm; mục tiêu, định hướng huy động, sử dụng vốn vay và quản lý nợ công và kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020.

“Bắn chỉ thiên” sẽ không quy được trách nhiệm

Mở đầu phát biểu của mình, đại biểu (ĐB) Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) nhắc lại những đánh giá khái quát trong báo cáo Chính phủ, thẩm tra của Uỷ ban Tài chính Ngân sách về tình hình nợ công. Đó là, nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ cao; bố trí vốn đầu tư công còn dàn trải, chưa khắc phục được tình trạng dự án chuẩn bị sơ sài, hình thức để được ghi vốn rồi điều chỉnh nhiều lần…

Theo ĐB Phương, cách đánh giá này chưa nhìn vào sự thật, chưa nêu được hiệu quả đầu tư thực tế của các dự án, bao nhiêu dự án thua lỗ, cần xem xét đề nghị xử lý...

Ông cũng điểm lại những dự án vốn đầu tư “khủng” như Nhà máy Bột giấy Phương Nam, Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Gang thép Thái Nguyên… làm tiêu tan hàng nghìn tỷ đồng vốn đầu tư Nhà nước.

“Kiểu báo cáo, thẩm tra như trên chỉ là "bắn chỉ thiên", nêu ra cái chung chứ không truy được trách nhiệm cá nhân, không tạo ra đột phá làm chuyển biến nhận thức về vốn, nhất là chống tham nhũng, lãng phí”, ĐB Phương bày tỏ.

ĐBQH tỉnh Quảng Bình đồng tình với Chính phủ trong thắt chặt chi tiêu, xử lý bội chi và đề nghị Bộ trưởng Tài chính giải thích, làm rõ áp lực nợ và khả năng trả nợ của Chính phủ.

“Người xưa có câu “nhì thời nhà dột, thứ ba nợ đòi”, tâm lý người dân Việt Nam rất lo nợ và trả nợ càng nhiều thì càng lo, nên Bộ trưởng Tài chính phải nói rõ để người dân được biết đúng tình trạng nợ hiện nay thế nào?”, ông Phương nêu.

ĐB Phùng Đức Tiến (tỉnh Hà Nam) cũng bày tỏ lo lắng khi nợ công đã lên đến 64,98%, gần "chạm trần" 65%GDP; nợ Chính phủ 53,1% GDP, trong khi ngưỡng chi phép là 50%. Trường hợp tăng trưởng năm 2016 không đạt mục tiêu đề ra (6,7%) thì các tỷ lệ này sẽ còn cao hơn.

"Chi trả nợ giai đoạn 2011-2015 tăng gấp 1,6 lần so với giai đoạn 2006-2010, dự báo chi trả nợ sẽ tăng cao hơn giai đoạn tới", ông Tiến nói và cảnh báo nếu tiếp tục đầu tư như cách làm như thời gian, không ngăn chặn dàn trải, thất thoát, lãng phí, tham nhũng thì hệ quả sẽ ngày càng lớn.

Thu hút vốn ODA cần tỉnh táo tránh rơi vào bẫy nợ nần

Theo ĐB Phạm Phú Quốc (TP Hồ Chí Minh), trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, nguồn thu của Việt Nam chủ yếu dựa phần nhiều vào tài nguyên nước, dầu thô… và nhu cầu chi cao thì không còn cách nào khác là phải nuôi dưỡng, tìm nguồn thu mới và giảm chi.

ĐBQH Phạm Phú Quốc (TP Hồ Chí Minh) đề nghị, phải nuôi dưỡng, tìm nguồn thu mới và giảm chi

“Chính phủ cần tìm cách để khơi thông nguồn lực xã hội; để doanh nghiệp, người dân mạnh dạn tham gia đầu tư vốn, thay vì gửi tiết kiệm, giữ tiền trong két sắt”, ĐB Phạm Phú Quốc nhấn mạnh.

Ông Phạm Phú Quốc cũng cho rằng, bên cạnh chương trình khởi nghiệp, phấn đấu 1 triệu doanh nghiệp, cũng cần khuyến khích thành lập những tập đoàn mang thương hiệu quốc gia.

Bởi trên thế giới, có những tập đoàn mang lại doanh thu, lợi nhuận lớn hơn GDP quốc gia. Hơn nữa, chính số doanh nghiệp lớn này sẽ dẫn dắt cộng đồng doanh nghiệp trong nước phát triển, tạo ra nguồn thu cho ngân sách.

Ngoài ra, ĐB Quốc lưu ý, thu hút vốn ODA cần tỉnh táo tránh rơi vào bẫy nợ nần, hay thu hút FDI cũng cần chọn lọc, tránh trả giá môi trường sau này. Chính quyền địa phương cũng cần siết chặt kỷ cương, tài chính ngân sách, xoá xin - cho….

Tốc độ tăng nợ công gấp 3 lần tăng trưởng kinh tế

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng thừa nhận “nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn là hoàn toàn đúng”. Ông cho rằng, đây là vấn đề quan trọng, cần sự đồng thuận trong nhận thức của xã hội, Quốc hội.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng thừa nhận, “nợ công giai đoạn 2011 - 2015 tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn nhận định là rất đúng”.

Người đứng đầu ngành tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, thời gian tới sẽ tái cơ cấu lại nợ công, cũng như tái cơ cấu lại kỳ hạn, lãi suất nợ công

Người đứng đầu ngành Tài chính dẫn lại một loạt con số: Năm 2001, nợ công là 36,5%, năm 2005 là 40,8%, năm 2010 là 50%, năm 2015 là 62,2% GDP. Xét về quy mô, nợ công cũng tăng nhanh chóng khi năm 2015, nợ công là 2,68 triệu tỷ đồng gấp 2,3 lần năm 2010, gấp 7,6 lần năm 2005, gấp 14,8 lần năm 2001.

“Tốc độ tăng nợ công giai đoạn 2011 - 2015 bằng 18,4%, gấp 3 lần tăng trưởng kinh tế (5,91%)”, Bộ trưởng nói và chỉ ra những nguyên nhân khiến nợ công tăng nhanh.

Đó là, tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch; trong thực hiện giá trị GDP không đạt dự toán; tái cơ cấu nền kinh tế thời gian qua, đặc biệt là đầu tư công, ngân hàng và doanh nghiệp Nhà nước, kể cả tái cơ cấu nông nghiệp chưa đạt yêu cầu.

Trong khi đó, 5 năm qua, phải điều chỉnh chính sách giảm thu, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, giá dầu thô giảm… Chi an sinh xã hội, giảm nghèo, chi thường xuyên… lại tăng nhanh.

“Chi thường xuyên tăng lên 67,8%, tăng 8% so với giai đoạn trước. Trong đó, tăng chi cho con người tác động 7/10 tăng chi thường xuyên”, ông Dũng cho biết.

Giai đoạn này, Chính phủ cũng phải trình Quốc hội tăng tỷ lệ bội chi ở mức cao để tăng nguồn cho đầu tư phát triển. Riêng giai đoạn này, 2011 - 2015, dự toán bội chi là 872.000 tỷ đồng, thực tế thực hiện là 1.120.000 tỷ đồng.

“Nợ công về tuyệt đối tăng lên 1,2 triệu tỷ đồng. Nhận định nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn là hoàn toàn chính xác”, Bộ trưởng Tài chính nêu.

Giải pháp hạn chế tốc độ tăng của nợ công được Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng đưa ra là tiếp tục hoàn thiện thể chế quản lý nợ công, ngân sách và thời gian tới sẽ trình Quốc hội sửa đổi Luật quản lý nợ công.

Đồng thời, tái cơ cấu lại nợ công bằng cách đẩy mạnh cơ cấu lại tỷ lệ nợ: nợ trong nước hiện là 57% và nợ nước ngoài 43%; cũng như tái cơ cấu lại kỳ hạn, lãi suất nợ công…

Thảo Nguyên