Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển. Ảnh: quochoi.vn

Tiếp tục phiên họp thứ 44, ngày 27/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em”.

Hậu quả nặng nề, có vụ mất nhân tính

Theo báo cáo của đoàn giám sát của Quốc hội, các vụ xâm hại trẻ em để lại hậu quả nặng nề, gây bức xúc dư luận, nhất là xâm hại tình dục, chiếm 75,4% tổng số vụ xâm hại trẻ em.

Nhiều địa phương, số vụ xâm hại tình dục trẻ em chiếm trên 90% như: Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Nai...

Đáng lưu ý, qua giám sát tại một số địa phương cho thấy, đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân thích và người quen biết với trẻ có xu hướng gia tăng, chiếm trên dưới 90%, như: Bà Rịa - Vũng Tàu, Cà Mau, Phú Thọ, Hà Nội.

Một số vụ có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo của Đoàn giám sát. Ảnh: quochoi.vn

Cơ quan điều tra đã khởi tố 7.119 vụ và 7.211 bị can xâm hại trẻ em. Hầu hết các trường hợp bắt, tạm giữ đều được chuyển xử lý hình sự. Tỷ lệ kết thúc điều tra, đề nghị truy tố đạt cao. Việc tạm đình chỉ, đình chỉ điều tra đúng quy định của pháp luật, không có trường hợp nào bị viện kiểm sát hủy bỏ.

Tuy nhiên, báo cáo cho thấy, công tác khởi tố, điều tra tội phạm xâm hại trẻ em trong một số vụ còn chưa kịp thời, chưa chính xác, có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm.

Một số vụ việc, cán bộ công an tuyến cơ sở còn thiếu kỹ năng, kinh nghiệm làm việc với trẻ em nên thu thập tài liệu, chứng cứ không đầy đủ, không bảo đảm điều tra thân thiện với trẻ em; một số trường hợp để lộ thông tin của trẻ em là nạn nhân bị xâm hại, làm trẻ em bị tổn thương trong quá trình xác minh, điều tra.

“Các vụ xâm hại trẻ em thường không có người làm chứng, nhưng do áp lực sợ oan sai nên nhiều vụ cơ quan điều tra và viện kiểm sát yêu cầu phải có người chứng kiến là không phù hợp, dẫn đến kéo dài vụ việc hoặc không khởi tố được”, báo cáo lưu ý.

Thêm vào đó, có những vụ án, viện kiểm sát không phát hiện được thiếu sót trong quá trình điều tra, dẫn đến phải trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung nhiều lần. Báo cáo dẫn chứng vụ án tại quận 3, TP Hồ Chí Minh, viện kiểm sát trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung tới 6 lần.

Trong công tác xét xử, một số vụ án áp dụng quy định của Bộ luật Hình sự về tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ còn chưa chính xác; một số vụ án, việc áp dụng hình phạt còn nhẹ…

Trẻ em kêu khóc mà chính quyền không biết

Thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đánh giá, những gì phát hiện, xử lý qua số liệu chỉ mới là "phần nổi của tảng băng" chứ chưa thể phản ánh hết thực trạng.

Theo ông Hiển, công tác bảo vệ trẻ em của chúng ta chưa tốt. Khi phát hiện xử lý kịp thời là đúng rồi, nhưng quan trọng là bảo vệ trẻ em để tình trạng xâm hại không xảy ra nữa.

“Có những vụ trẻ em bị bạo lực, kêu khóc hàng ngày mà chính quyền không biết, nhà trường không biết… “, ông Hiển phát biểu và cho rằng, phải nhấn mạnh đến trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở.

Đồng quan điểm, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ, số liệu qua giám sát cho thấy đây vấn đề rất lớn, đang quan tâm nên báo cáo cần phân tích kỹ hơn.

“Thực tế nhiều vụ việc chỉ được phát hiện xử lý khi báo chí phản ánh, khi có hậu quả xảy ra hay tố cáo. Khi đó chính quyền, cơ quan chức năng mới biết. Báo cáo cần kiến nghị rõ hơn về trách nhiệm”, ông Đỗ Bá Tỵ nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, cần đưa ra được những giải pháp cụ thể, sát với từng đối tượng, từng vùng, từng nơi để có thể thực hiện ngay sau khi có báo cáo giám sát này. Ảnh: quochoi.vn

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu lưy ý, tình hình xâm hại trẻ em diễn biến phức tạp, nghiêm trọng và có xu hướng gia tăng. “Ngay nơi chúng ta gọi là bình yên nhất đối với trẻ em là gia đình thì cũng có trẻ em bị xâm hại”, ông Lưu nói.

Theo ông Lưu, qua giám sát có những câu chuyện rất đau lòng, trong khi, các biện pháp hỗ trợ, can thiệp hiện đang rất thiếu… Cho nên, báo cáo cần chú ý thêm trách nhiệm của các cơ quan và người đứng đầu.

“Ở nơi xảy ra nhiều hành vi xâm hại trẻ em thì chính quyền địa phương, UBND, HĐND, đoàn thể, chính trị, mặt trận… thì chịu trách nhiệm thế nào? Vì trẻ em gắn với cơ sở”, ông Lưu nêu.

8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện

Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về giám sát “việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” từ ngày 1/1/2015 đến ngày 30/6/2019, đoàn giám sát của Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ, 14 bộ, ngành và các địa phương báo cáo về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em; tổ chức 3 đoàn công tác trực tiếp giám sát tại 17 tỉnh, TP trực thuộc Trung ương.

Theo báo cáo của Chính phủ, giai đoạn này có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác.

Ngoài ra, còn có 790.518 trẻ em lao động trái pháp luật; 156.932 trẻ bị bỏ rơi, bỏ mặc và khoảng 13.489 trẻ 15 tuổi tảo hôn.

Đáng lưu ý, trong giai đoạn này có: 337 trẻ bị tử vong (trong đó 191 trẻ bị giết, 146 trẻ bị các hình thức xâm hại khác dẫn đến tử vong); 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục; 193 trẻ bị rối loạn tâm thần; 375 trẻ bị thương tật; 180 trẻ phải bỏ học.

Các trẻ em khác bị xâm hại đều phải gánh chịu những tổn hại về thể chất, tinh thần với những mức độ khác nhau.