Đại biểu Quốc hội, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hồng tranh luận với ông Lưu Bình Nhưỡng về xác định “tỷ lệ oan sai”. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 30/3, Quốc hội thảo luận ở hội trường các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao.

Có tỷ lệ oan sai thì liệu có hay không có tỷ lệ công lý?

Nêu ý kiến đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng chia sẻ khó khăn, áp lực của cơ quan tư pháp và bảy tỏ nhất trí cao với báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Tư pháp về công tác này.

Ông cũng nêu một số vấn đề mà ông suy nghĩ gần như toàn bộ cuộc đời của mình và cả nhiệm kỳ vừa qua.

“Thứ nhất, tôi vẫn băn khoăn về  nhận thức hành động trên tinh thần bảo đảm độc lập tư pháp”, ông Nhưỡng nói khi thấy vẫn “tồn tại khái niệm ngành, ví dụ ngành Tòa án”.

“Mỗi tòa án là một cơ quan hoàn toàn độc lập với nhau chứ không có khái niệm tòa án cấp trên và cấp dưới. Các thẩm phán hoàn toàn độc lập với nhau và không được can thiệp bất kỳ hoạt động nào của nhau”, ông nêu quan điểm.

Thêm vào đó là những cuộc làm việc liên ngành. Ông Nhưỡng kể, khi ông còn làm luật sư trong một vụ án nổi tiếng, có vị đại diện Viện Kiểm sát nêu, vấn đề đã có văn bản liên ngành.

“Chúng ta cần suy nghĩ, khắc phục để đảm bảo tính độc lập của tư pháp”, ông Nhưỡng nhấn mạnh.

Vấn đề nữa được vị đại biểu đoàn Bến Tre đề cập là chỉ tiêu trong hoạt động tư pháp. Theo ông, trong kế hoạch làm việc của Toà án, Viện Kiểm sát có đặt ra chỉ tiêu xét xử thì cần nghiên cứu lại.

Ông cũng nêu quan điểm rằng, việc xác định tỷ lệ oan sai sẽ “rất nguy hiểm”, nên cần phải khắc phục.

“Có tỷ lệ oan sai thì liệu có hay không có tỷ lệ công lý. Công lý làm sao có tỷ lệ. Công lý là thứ gì đó vĩ đại, thiêng liêng, hoàn hảo, tròn trịa, làm sao có tỷ lệ công lý được. Công lý là công lý”, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng đề nghị, Quốc hội khóa XV xem xét vấn đề này.

Hoàn toàn không có chỉ tiêu oan sai

Tranh luận lại với đại biểu Nhưỡng, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Thiếu tướng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội) nói, công lý là giá trị phổ quát. Tất cả các nền tư pháp trên thế giới đều hướng tới mục tiêu bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân

Theo ông Hồng, đại biểu Nhưỡng cho rằng, công lý không có giá, việc Quốc hội đưa ra chỉ tiêu về chống oan sai thì là cách tiếp cận chưa hợp lý.

“Thời gian qua, vì có oan sai nên chúng ta tìm các giải pháp, đưa ra các mục tiêu, chỉ tiêu để phấn đấu chứ không phải đưa ra chỉ tiêu này, mặc nhiên là trong nền tư pháp có oan sai. Thực tế, khi chúng ta ra nghị quyết, đặt ra chỉ tiêu thì đạt đươc chỉ tiêu oan sai giảm”, đại biểu Hồng nói.

Về vấn đề liên ngành, ông Hồng cho rằng, việc đại biểu Nhưỡng lấy ví dụ về một vụ việc đại biểu tham gia bào chữa là “vụ việc cá biệt”.

“Chúng ta có phối hợp liên ngành tư pháp để trước hết thống nhất về nhận thức pháp luật, rồi đưa ra những quan điểm giải quyết, làm sao đảm bảo yêu cầu chính trị, pháp luật, yêu cầu thực tiễn trong 1 vụ việc. Sự phối hợp ở đây không phải là đưa ra các quy định làm giảm tính độc lập của việc xét xử”, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng nêu quan điểm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều hành phiên thảo luận báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao. Ảnh: Đ.X

Đại biểu Nguyễn Hữu Chính, Chánh án TAND TP Hà Nội nhất trí với phát biểu tranh luận của đại biểu Nguyễn Thanh Hồng.

Đại biểu Chính nói, đại biểu Nhưỡng nêu ra chỉ tiêu oan sai nhưng đây không phải chỉ tiêu oan sai bởi trong tiêu chí của Tòa án, báo cáo nhiệm kỳ của Chánh án TAND Tối cao không có chỉ tiêu oan sai mà chỉ nêu tỷ lệ án phải hủy, sửa theo quy định của pháp luật.

"Hoàn toàn không có chỉ tiêu oan sai. Từ nhận thức như vậy, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng phân tích dễ dẫn đến sự hiểu lầm", ông Chính phát biểu.

Vẫn theo ông Chính, họp liên ngành đều ở các vụ án phức tạp, án khó để tìm ra những giải pháp, trong đó có tình tiết buộc tội, gỡ tội, nếu không đủ phải loại bỏ, đình chỉ.

"Hoàn toàn không phải để bàn nhau thống nhất truy tố, xét xử", đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Chính nhấn mạnh.

Nói chỉ tiêu xét xử đúng thì phần còn lại chắc chắn là oan sai

Trước khi Quốc hội giải lao, đại biểu Nhưỡng phát biểu tranh luận lại. “Tôi có cảm giác đại biểu Nguyễn Thanh Hồng hiểu sai ý của tôi”, ông nói.

“Trong báo cáo, nghị quyết không nói về chỉ tiêu oan sai. Nhưng khi nói về chỉ tiêu xét xử đúng thì vấn đề còn lại là gì? Tất cả cử tri cả nước đều hiểu phần còn lại là phần oan sai. Cần gì phải nói là chỉ tiêu oan sai, đấy chỉ là cách nói của chúng ta. Chúng ta không nên bẻ câu ra. Chúng tôi có nhận thức để đảm bảo hiểu đúng câu chuyện này và cử tri cũng có đủ nhận thức để hiểu điều đó”, ông Nhưỡng nêu ý kiến.

Ông nhấn mạnh, chỉ tiêu xét xử đúng thì phần còn lại chắc chắn phải là oan sai. Cho nên, ông đã tranh luận từ kỳ trước là “không nên đặt ra chỉ tiêu xét xử đúng mà cần khẳng định phải xét xử đúng, không nên đặt ra chỉ tiêu”.

“Tôi không nói liên ngành là xấu. Nhưng trên thế giới, người ta không công nhận việc các cơ quan tư pháp ngồi lại với nhau”, ông Nhưỡng đề cập đến nước Đức chỉ cần Chánh án hỏi Thẩm phán: vụ đó đã xử chưa có nghĩa là đã xâm phạm và việc xét xử độc lập.

“Các vị hiểu về nguyên tắc độc lập xét xử chưa thấu đáo, thế nên mới hìng dung rằng vấn đề liên ngành là cần thiết. Chỉ riêng hình thức họp liên ngành đã là chưa cần thiết rồi, chưa nói tới có bàn hay không bàn vấn đề gì. Biết đâu bàn là trường hợp này phải kết tội, trường hợp này phải bỏ tù, trường hợp này phải xử bằng này năm. Vì thế dư luận mới đặt ra có hay không “án bỏ túi” là như thế”, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói.

Phát biểu sau đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị sau khi đại biểu Nhưỡng, đại biểu Hồng nêu thì Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng VKSND Tối cao giải thích thêm khái niệm ngành, quan hệ tố tụng hay là tính độc lập của thẩm phán và hội thẩm nhân dân.