Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình. Ảnh: TN

Ngày 9/11, Quốc hội họp ở hội trường tiếp tục tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn.

Giải quyết gần 9.200 đơn đề nghị giám đốc thẩm

Đại biểu Nguyễn Chiến (đoàn Hà Nội) chất vấn Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình về việc tỷ lệ giải quyết đơn kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao vì cho rằng, Chánh án vẫn chưa đưa ra được giải pháp cho việc này.

"Hôm trước thì Viện trưởng Viện KSND Tối cao vẫn đề cập đến việc rút hồ sơ đơn kháng nghị tái thẩm, giám đốc thẩm vẫn còn khó khăn", ông Chiến nêu.

Trả lời, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình cho biết, các giải pháp nâng cao chất lượng giải quyết đơn kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đã được nêu trong báo cáo toàn văn của TAND Tối cáo gửi tới Quốc hội.

Theo ông Bình, TAND Tối cao đã tiến hành nhiều giải pháp như tập trung lực lượng, kể cả các lực lượng có chức năng giải quyết đơn giám đốc thẩm, kể cả lực lượng không có chức năng này ở địa phương đến TAND cấp cao để giải quyết đơn giám đốc thẩm.

TAND Tối cao cũng động viên "anh em" ngành Tòa án làm cả ngày nghỉ và ngoài giờ để giải quyết đơn. Đồng thời, phân loại đơn để giải quyết theo thứ tự ưu tiên, nhất là những đơn sắp hết hạn và những đơn đã được nhiều cấp trả lời trước đó.

Ngoài ra, TAND Tối cao đã tập huấn để nâng cao chất lượng, kỹ năng giải quyết đơn cho các thẩm phán và thẩm tra viên.

Cùng với đó, tổng kết thực tiễn giải quyết đơn để đề ra quy trình giải quyết đơn hợp lý, chỉ ra những bất hợp lý cả trong cơ chế và pháp luật để kiến nghị giải quyết.

"Với những giải pháp này, năm 2020, toà án nhận được 16.200 đơn đề nghị giám đốc thẩm, giải quyết được gần 9.200 đơn, bằng 58%. So với yêu cầu của Quốc hội giao, không đạt được 60% nhưng so với các năm trước đây thì số đơn được giải quyết cao hơn nhiều", ông Bình nhấn mạnh.

Ông Bình cho hay, những năm tới, theo xu thế này, mỗi năm số đơn đề nghị giám đốc thẩm tiếp tục tăng lên khoảng 10% theo thống kê trung bình. "Tình hình đơn sẽ rất “căng” và nguy cơ có thể sẽ không hoàn thành", Chánh án TAND Tối cao thông tin.

Sẽ kiểm điểm trường hợp toà không chuyển kịp hồ sơ

Theo quy định của Hiến pháp, chúng ta chỉ có 2 cấp xét xử (sơ thẩm và phúc thẩm), nhưng với số lượng đơn giám đốc thẩm nhiều như hiện nay thì sẽ có nguy cơ trở thành nhiều cấp xét xử.

“Vấn đề không chỉ có động viên anh em, huy động lực lượng mà cần tổng kết căn cơ hơn, tổng kết những điều gì hợp lý, không hợp lý của quy trình giải quyết đơn thì chúng ta mới giải quyết căn cơ được vấn đề này. Nếu không đơn giám đốc thẩm, tái thẩm có nguy cơ trở thành một số cấp xét xử nữa”, ông Bình cảnh báo.

Về việc chuyển hồ sơ, theo ông Bình, năm 2020, TAND nhận được 435 đơn yêu cầu chuyển hồ sơ của Viện KSND. Ông Bình khẳng định, phần lớn yêu cầu này, TAND đã chuyển hồ sơ theo đúng quy định.

"Có một số chưa chuyển được hồ sơ, nhưng vấn đề đặt ra, tòa án chuyển hết 435 yêu cầu này thì tình hình có được cải thiện hay không. Vì 435 yêu cầu so với con số hơn 16.000 đơn yêu cầu giám đốc thẩm là con số rất nhỏ, không đáng kể", ông Bình phân tích.

Theo ông Bình, việc không chuyển được hồ sơ không phải là nguyên nhân chủ yếu để giải quyết đơn, thư kháng nghị tái thẩm, giám đốc thẩm cao hay thấp.

Về lý do "tại sao hồ sơ không chuyển được?", ông Bình cho hay, theo quy định, việc giải quyết đơn của dân phải trên cơ sở hồ sơ gốc, không được sử dụng hồ sơ phô tô. Mỗi bản án chỉ có 1 bộ hồ sơ gốc, nhưng có 8 cơ quan giải quyết đơn giám đốc thẩm (TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao; TAND cấp cao, Viện KSND Cấp cao ở ba nơi là Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh)

"Nếu hồ sơ Viện KSND Tối cao yêu cầu đang được Viện KSND Cấp cao thụ lý thì buộc phải chờ Viện KSND Cấp cao thụ lý xong mới có hồ sơ chuyển cho Viện KSND Tối cao", ông Bình nói.

Cho biết thực tế cũng có một số trường hợp các toà án không chuyển kịp hồ sơ, ông Bình khẳng định, "chúng tôi sẽ có kiểm điểm và có chấn chỉnh".

Toà giữ hồ sơ thì Viện làm sao được?

 Trong phiên chất vấn ngày 6/11, nhiều đại biểu cũng quan tâm vấn đề tỷ lệ giải quyết đơn kháng nghị tái thẩm, giám đốc thẩm của TAND Tối cao và Viện KSND Tối cao còn thấp, không đạt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí cho biết, trong quá trình thụ lý đơn giải quyết khiếu nại, kháng nghị giám đốc thẩm đó, kể cả tái thẩm thì trong thông tư liên tịch giữa Tòa và Viện ưu tiên cho Tòa được rút hồ sơ.

"Nếu hồ sơ Viện rút được thì tỷ lệ đạt theo yêu cầu Quốc hội là chúng tôi làm được. Nhưng có những hồ sơ chúng tôi đề nghị rút nhiều lần vẫn không rút được thì chúng tôi cũng phải chấp nhận", ông Trí giải thích.

Không đồng tình, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Hải Dương) cho rằng, nếu lấy lý do không rút được hồ sơ nên tỷ lệ giải quyết đơn kháng nghị tái thẩm, giám đốc thẩm thấp là "chưa thấy hết trách nhiệm của Viện".

Trả lời đại biểu Hồng, theo Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí, hồ sơ nằm tại Tòa nên Tòa không cho rút thì không làm được.

"Chúng tôi xem xét kháng nghị bản án của Tòa, bây giờ Tòa không giao hồ sơ, Tòa giữ thì chúng tôi làm sao làm được? Tôi không có quyền to hơn Chánh án, nên không thể nói trách nhiệm hay không trách nhiệm chỗ này", ông Trí nói.