Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng phát biểu khai mạc kỳ họp 38 UBTVQH. Ảnh: Thảo Nguyên

Kinh tế ấm lên nhưng còn nhiều mối lo

Sau khai mạc, báo cáo trước UBTVQH về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) năm 2014 và triển khai kế hoạch phát triển KTXH năm 2015, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết, những tháng đầu năm 2015, KT-XH tiếp tục chuyển biến tích cực. Tổng thu ngân sách Nhà nước (NSNN) quý I ước đạt 226 nghìn tỷ đồng, bằng 24,8% dự toán. Tăng trưởng GDP đạt 6,03%, là mức tăng cao nhất trong vòng 5 năm qua. Tỷ lệ lạm phát kiểm soát ở mức thấp. Hoạt động phát triển doanh nghiệp (DN) có dấu hiệu tích cực, đã có 19.049 DN đăng ký thành lập mới với tống số vốn đăng ký trên 111,2 nghìn tỷ đồng, tăng 3,8% về số DN và tăng 13,5% về số vốn so với cùng kỳ năm trước. Khu vực dịch vụ tăng trưởng khá, tổng mức bán lẻ hàng hóa dịch vụ đã loại trừ yếu tố giá tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước cho thấy các tín hiệu tích cực về tăng tổng cầu. An sinh xã hội tiếp tục được bảo đảm…

Bên cạnh những “điểm sáng”, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định, KTXH vẫn bộc lộ nhiều khó khăn, thách thức. Tăng trưởng chưa thực sự bền vững do tác động về giá dầu thô ở mức thấp. Nợ công tiếp tục gia tăng với tốc độ cao. Cổ phần hóa DN Nhà nước, thoái vốn Nhà nước vẫn chậm chưa đáp ứng yêu cầu đề ra. Đáng chú ý, sản xuất nông nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, vẫn xảy ra tình trạng được mùa mất giá, gây thiệt hại và bức xúc cho người dân. “Việc người dân sống tại khu vực Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 bức xúc do bị ảnh hưởng ô nhiễm môi trường cho thấy chưa có cách tiếp cận tốt, lắng nghe và giải quyết sớm kiến nghị chính đáng của người dân từ phía chính quyền, nhà đầu tư”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu lưu ý.

Rà soát năng lực cán bộ

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển, bên cạnh khó khăn của nông nghiệp, cũng cần nhìn nhận, đánh giá hạn chế của công nghiệp, dịch vụ. “Không thay đổi năng suất lao động, không đưa được khoa học công nghệ vào thì dễ rơi vào bẫy trung bình. Thế mạnh về lúa gạo, tiêu, điều, cà phê đang bị ảnh hưởng và các nông sản khác gặp khó khăn. Sản xuất ra nhưng không tiêu thụ được. Nếu cứ như thế này thì không chỉ năm nay mà các năm sau cũng gặp khó khăn. Nhưng giải pháp như thế nào lại chưa rõ”, ông Hiển nói.

Bày tỏ nhiều năm vấn đề quan trọng là bộ máy hành chính Nhà nước báo cáo đề cập còn mỏng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Đình Quyền đặt vấn đề, tại sao tất cả vấn đề về cạnh tranh, đầu ra đầu vào cho nông dân chúng ta có cả Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân và nông thôn mà cho đến hôm nay vẫn là câu chuyện “dưa hấu, hành tím”… Những tồn tại này đã được báo trước rất nhiều năm nay nhưng vẫn hiện hữu, kéo dài. Đó là yếu tố cán bộ, từ người hoạch định chính sách đến cán bộ tổ chức thực hiện chính sách đều có vấn đề về năng lực, trách nhiệm.

“Chuẩn bị Đại hội Đảng xem xét nhân sự khóa tới rồi thì phải đánh giá nghiêm túc đội ngũ cán bộ trong bộ máy Nhà nước, đặc biệt đội ngũ trong điều hành, quản lý Nhà nước xem năng lực đáp ứng đến đâu. Khi bắt được bệnh thì mới có giải pháp nâng cao năng lực, vì nó quyết định sự phát triển KTXH trên rất nhiều lĩnh vực. Cần làm nghiêm”, ông Quyền nói và cho rằng, cải cách hành chính 2001 - 2010 cơ bản thất bại, giờ đến cải cách hành chính 2011 - 2020 đã đi được nửa chặng đường nhưng chưa có chuyển biến gì mang tính đột biến. Đây là điều rất đáng báo động.

Thanh tra, kiểm tra “chặn” độc quyền

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, để đạt được kế hoạch cần hoàn thiện hệ thống chính sách, xác định đúng giá trị DN cổ phần hóa; xây dựng được phương án ứng phó khi giá các mặt hàng như giá lương thực, giá dầu và giá các mặt hàng đầu vào của sản xuất tăng cao trở lại. Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, khuyến khích các mối liên kết giữa các DN trong nước với DN FDI, giữa DN lớn và DN nhỏ và vừa. Đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng; công khai, minh bạch quy trình, thủ tục hành chính và có chế tài xử lý để giảm chi phí không chính thức.

“Cần có cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm ngăn chặn tình trạng độc quyền, bảo đảm cho người dân được tiếp cận, thụ hưởng các dịch vụ với chi phí rẻ hơn, chất lượng tốt hơn. Việc nhượng quyền khai thác công trình giao thông đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không cần tính toán thận trọng, kỹ lưỡng, có chiến lược rõ ràng, có cơ chế pháp lý để không làm tăng gánh nặng chi phí dịch vụ quá sức chịu đựng của người dân, DN”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu đề xuất.

Bố trí bổ sung vốn đối ứng ODA gần 1.700 tỷ đồng

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển, phương án phân bổ số tăng thu và tiết kiệm chi theo tờ trình của Chính phủ chưa bám sát vào thứ tự xử lý nguồn tăng thu theo quy định của Luật Ngân sách NSNN.

Chưa bố trí nguồn để giảm bội chi NSNN năm 2014 (mặc dù quyết toán NSNN năm 2013 đã tăng bội chi 13.800 tỷ đồng để trả nợ hoàn thuế); chưa bố trí tăng chi đầu tư phát triển nhất là chi đầu tư phát triển các dự án, công trình thuộc ngân sách TƯ; chưa bố trí nguồn bổ sung quỹ dự trữ tài chính và tăng dự phòng NSNN.

Sau khi thảo luận, UBTVQH biểu quyết đồng ý bố trí giảm so với phương án Chính phủ trình khoảng gần 1.700 tỷ đồng để bố trí bổ sung vốn đối ứng ODA, đặc biệt là kinh phí giải phóng mặt bằng để bảo đảm tiến độ thi công một số dự án trọng điểm.

Thảo Nguyên