Bộ trưởng Công an Tô Lâm. Ảnh: Quochoi.vn

Không còn có quy định điều kiện riêng

Trình bày tờ trình của Chính phủ về Luật Cư trú (sửa đổi) tại phiên họp thứ 44 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 22/4, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho hay, luật hiện hành quy định các điều kiện riêng đối với việc đăng ký thường trú vào TP trực thuộc T.Ư so với đăng ký thường trú vào tỉnh.

Như đăng ký thường trú vào huyện, thị xã thuộc TP trực thuộc T.Ư thì phải có thời gian tạm trú tại TP đó từ 1 năm trở lên, trường hợp đăng ký thường trú vào quận thuộc TP trực thuộc T.Ư thì phải có thời gian tạm trú tại TP đó từ 2 năm trở lên.

Hay đăng ký vào quận nội thành Hà Nội thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô là phải tạm trú từ 3 năm trở lên….

Theo Bộ trưởng Bộ Công an, việc quy định riêng này nhằm hạn chế tình trạng di dân từ nông thôn đến các TP lớn, giảm áp lực cho hệ thống cơ sở hạ tầng và chính sách an sinh xã hội của các đô thị này.

Tuy nhiên, thực tế những năm qua cho thấy, quy định này không thực sự phát huy hiệu quả. Tình trạng gia tăng dân số cơ học, di dân từ các tỉnh, nông thôn đến các TP lớn, trong đó có các TP trực thuộc T.Ư vẫn rất cao.

"Nhiều người dân mặc dù không có hộ khẩu tại đây nhưng vẫn sinh sống, làm việc, tuy nhiên họ và gia đình gặp nhiều khó khăn trong học tập, lao động, hưởng các dịch vụ xã hội", ông Lâm nói.

Đại tướng Công an cũng cho biết, việc quy định riêng các điều kiện đăng ký thường trú ở các TP trực thuộc T.Ư đã ảnh hưởng đến quyền tự do cư trú của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013.

Do đó, Chính phủ thống nhất bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc T.Ư, tức là không có quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại TP trực thuộc T.Ư.

"Việc đăng ký thường trú tại tỉnh, TP trực thuộc T.Ư là như nhau, không có sự phân biệt và được áp dụng chung, thống nhất trên toàn quốc", ông Lâm cho hay.

Cùng với việc này, dự thảo luật quy định bãi bỏ quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở Thủ đô tại khoản 3, khoản 4 điều 19 Luật Thủ đô.

Lo sợ gây quá tải các TP lớn

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban này tán thành với tờ trình của Chính phủ quy định công dân có chỗ ở hợp pháp ở tỉnh, TP trực thuộc T.Ư nào thì được đăng ký thường trú tại tỉnh, TP đó.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Quochoi.vn

Tuy nhiên, theo ông Tùng, có ý kiến đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ các điều kiện này vì nhiều chính sách về y tế, giáo dục, văn hóa… đang gắn với quyền lợi của người đăng ký thường trú.

Khi cơ sở hạ tầng, khả năng đáp ứng dịch vụ thiết yếu cơ bản ở các TP trực thuộc T.Ư so với các địa phương khác đang còn có sự chênh lệch đáng kể thì vẫn cần thiết duy trì những điều kiện đăng ký thường trú riêng nhằm hạn chế tình trạng nhập cư tự do, gây quá tải đối với hạ tầng và phức tạp về an ninh, trật tự tại các TP lớn.

Ngoài ra, báo cáo tổng kết, báo cáo đánh giá tác động cũng chưa làm rõ những vấn đề này nên chưa có cơ sở để xem xét, quyết định việc sửa đổi như đề xuất trong dự thảo luật.

Xin được giải trình ngay trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, Bộ trưởng Tô Lâm nhấn mạnh, Hiến pháp 2013 quy định cư trú là quyền hợp pháp của công dân, do đó, không có biện pháp gì để ngăn cấm, kể cả thủ đô.

Theo ông Tô Lâm, trước đây vận dụng việc này coi đây là biện pháp hành chính, coi đây là hạn chế người dân tập trung về Thủ đô là không hiệu quả.

“Người chưa đăng ký thường trú mà vẫn tạm trú lên tới hàng triệu người, không cách gì quản lý và ngăn chặn được", Bộ trưởng Công an Lâm nói và cho rằng, nếu muốn hạn chế thì phải bằng biện pháp khác, tốc độ đô thị hóa cao lên chứ coi việc đặt điều kiện riêng là biện pháp thì không hợp lý, không thực hiện Hiến pháp cũng như thực tế.

 Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) đã bỏ các quy định về: Sổ Hộ khẩu, Sổ Hộ khẩu cấp cho hộ gia đình, Sổ Hộ khẩu cấp cho cá nhân, tách Sổ Hộ khẩu, giấy chuyển hộ khẩu, điều chỉnh những thay đổi trong Sổ Hộ khẩu tại Luật Cư trú năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2013).

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung một số quy định khác có liên quan đến Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú như: Các hành vi bị nghiêm cấm (thuê, cho thuê, làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú); quyền được cấp, cấp lại, đổi Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú; trách nhiệm xuất trình Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú khi cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu; trách nhiệm cấp Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú của cơ quan đăng ký, quản lý cư trú…

Nội dung sửa đổi, bổ sung cụ thể về các thủ tục đăng ký thường trú, tạm trú bằng phương thức mới thông qua mã số định danh cá nhân của công dân và các thông tin về nơi thường trú, nơi tạm trú được cập nhật, điều chỉnh trên Cơ sở dữ liệu về cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được quy định tại Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) theo hướng: Cơ quan đăng ký, quản lý cư trú có trách nhiệm thẩm định, cập nhật thông tin địa chỉ thường trú, tạm trú mới của người đăng ký vào cơ sở dữ liệu về cư trú, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và thông báo cho người đăng ký về việc đã cập nhật thông tin đăng ký thường trú, tạm trú (không cấp Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú giấy).