(Thanh tra) - Yên Bái, một địa phương giàu tiềm năng về thiên nhiên và văn hóa, nhưng cũng đang đối mặt với không ít thách thức về địa lý, kinh tế và trình độ dân trí. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, việc đưa người dân từ giai đoạn “làm quen” với chuyển đổi số (CĐS) đến hình thành “thói quen” ứng dụng công nghệ số vào đời sống hàng ngày đóng vai trò then chốt, quyết định việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh.
Trong những năm gần đây, chính quyền tỉnh Yên Bái đã ban hành đồng bộ các chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước, phát triển kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Hạ tầng công nghệ thông tin từng bước được đầu tư đồng bộ, với việc phủ sóng Internet và mạng di động đến hầu khắp vùng sâu, vùng xa, góp phần thu hẹp khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị.
Cổng dịch vụ công trực tuyến của tỉnh cũng không ngừng hoàn thiện, cung cấp trên 200 dịch vụ công mức độ 3, 4, giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí khi thực hiện thủ tục hành chính. Đến nay, 100% doanh nghiệp trên địa bàn đã sử dụng dịch vụ kê khai, nộp thuế điện tử, đồng hành cùng chính quyền và người dân trong cuộc cách mạng số hóa hành chính.
Không chỉ trong mảng hành chính, một số lĩnh vực kinh tế trọng điểm của tỉnh như nông nghiệp và du lịch cũng đã bắt đầu triển khai các giải pháp số. Nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi ứng dụng công nghệ quản lý vườn cây, chuồng trại giúp theo dõi sát sao nhiệt độ, độ ẩm, dinh dưỡng và dịch bệnh. Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử được áp dụng cho sản phẩm nông sản chủ lực góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu.
Cùng với đó, nền tảng quảng bá, đặt phòng và thanh toán điện tử đã trở nên phổ biến. Nhiều homestay, khách sạn tại vùng cao đã xây dựng website bán tour, tích hợp chatbot tư vấn 24/7, giúp du khách dễ dàng tiếp cận và đặt dịch vụ, đồng thời giảm thiểu chi phí vận hành.
Theo ông Lê Trí Hà, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Yên Bái, việc đưa CĐS từ bước đầu làm quen đến hình thành thói quen cho người dân đòi hỏi nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết là ưu tiên phát triển các dịch vụ công trực tuyến thiết yếu; tiếp tục mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ mức độ 3 và 4, nhất là liên quan đến y tế, giáo dục, điện, nước, đất đai… Giao diện cần thân thiện, dễ sử dụng trên đa nền tảng (web, mobile). Đồng thời, phải đẩy mạnh xây dựng các nền tảng số cộng đồng, tạo diễn đàn, mạng xã hội để người dân trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau về CĐS.
Mặc dù đã đạt được kết quả tích cực, công cuộc CĐS ở Yên Bái vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu và đối mặt với nhiều khó khăn: Tỷ lệ tiếp cận hạn chế, đặc biệt tại các bản, vùng sâu vùng xa, nhiều hộ dân vẫn chưa có thiết bị hoặc đường truyền ổn định. Nhiều người dân, nhất là người cao tuổi và đồng bào dân tộc thiểu số, thiếu kiến thức cơ bản và chưa tự tin khi sử dụng ứng dụng công nghệ. Hạ tầng số chưa đồng bộ, dẫn đến chênh lệch lớn giữa trung tâm và ngoại vi. Thói quen giao dịch truyền thống, e ngại bảo mật, bảo vệ dữ liệu cá nhân… khiến việc chuyển đổi thói quen số gặp trở ngại.
Để biến CĐS thành thói quen, Yên Bái cần tiếp tục triển khai các nhóm giải pháp sau: Tổ chức chiến dịch truyền thông đa dạng, kết hợp kênh truyền hình, phát thanh, báo chí và mạng xã hội. Sản xuất tài liệu, video hướng dẫn trực quan, ngôn ngữ đơn giản, hình ảnh minh họa sinh động, phù hợp với từng đối tượng (người cao tuổi, đồng bào dân tộc).
Song song đó, mời chuyên gia CĐS tổ chức hội thảo, tập huấn lưu động tại các xã, phường. Thiết lập các lớp “Kỹ năng số cộng đồng” tập trung vào sử dụng máy tính, smartphone, ứng dụng cơ bản và bảo mật thông tin cá nhân.
Mở rộng vùng phủ mạng 4G/5G, Internet băng rộng cố định tới các khu vực khó khăn. Đảm bảo các giao diện dịch vụ công, y tế, giáo dục… thân thiện, dễ thao tác, hỗ trợ tiếng dân tộc và hướng dẫn trực tiếp.
Thiết lập diễn đàn trực tuyến, nhóm Zalo/Facebook để người dân chia sẻ thành công, giải đáp thắc mắc. Tổ chức cuộc thi “Cơ trưởng số” cấp huyện, cấp tỉnh, khuyến khích người dân sáng tạo nội dung số giới thiệu văn hóa địa phương.
Tuyên truyền thường xuyên về quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu. Phối hợp với lực lượng công an, bảo mật tư vấn, cảnh báo mã độc, lừa đảo qua mạng.
CĐS là hành trình dài hơi, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của hệ thống chính trị, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng. Bằng cách triển khai đồng bộ các giải pháp về nhận thức, đào tạo, hạ tầng, nội dung và bảo mật, Yên Bái hoàn toàn có thể xây dựng một cộng đồng số văn minh, nơi mọi người dân đều được tiếp cận và hưởng lợi từ tiến bộ công nghệ.
Sự chủ động và tích cực của mỗi công dân, từ việc thanh toán điện tử, sử dụng dịch vụ công đến chia sẻ kinh nghiệm trên diễn đàn chính là yếu tố quyết định để Yên Bái sớm khẳng định vị thế dẫn đầu trong CĐS, cùng chung tay vun đắp một tương lai “thân thiện, nhân ái, đoàn kết, sáng tạo và hội nhập".
