(Thanh tra) - Trong những năm qua, việc triển khai Dự án 4: Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) đã góp phần quan trọng trong thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bền vững, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng nghèo, vùng đặc biệt khó khăn.
Trọng tâm của dự án là phát triển giáo dục nghề nghiệp cả về quy mô và chất lượng, gắn kết đào tạo nghề với tạo việc làm, sinh kế bền vững cho người dân.
Kết quả, sau hơn 4 năm thực hiện Chương trình, cả nước có 177.767 người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo được hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề; 146 cơ sở giáo dục nghề nghiệp được đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo; 131 bộ chuẩn giáo dục nghề nghiệp cùng 1.981 chương trình, giáo trình, học liệu được xây dựng.
Cùng với đó, có hơn 9.400 lượt nhà giáo và cán bộ quản lý được đào tạo, bồi dưỡng, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác giáo dục nghề nghiệp. Việc triển khai đồng bộ các nội dung hỗ trợ cơ sở vật chất, thiết bị, chuẩn nghề nghiệp và đào tạo đội ngũ đã giúp nâng cao chất lượng đào tạo nghề, gắn chặt giữa “học” và “làm”, mở ra cơ hội việc làm thực chất cho người lao động ở vùng nghèo.
Nhờ đó, nhiều địa phương đã hình thành các mô hình đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường lao động, phát triển các ngành nghề nông thôn phù hợp điều kiện từng vùng, tạo điều kiện để người học có thể tự tạo việc làm, nâng cao thu nhập, góp phần giảm nghèo bền vững.
Tuy nhiên, việc triển khai vẫn còn một số khó khăn như: quy định đối tượng “người lao động có thu nhập thấp” ban hành muộn, mức hỗ trợ đào tạo nghề còn thấp, chưa phù hợp với thực tế; một số Trung tâm giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên cấp huyện chưa được hưởng chính sách hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất; hay việc xây dựng chuẩn nghề nghiệp, học liệu dùng chung có sản phẩm vượt phạm vi Chương trình, gây vướng mắc trong bố trí, sử dụng nguồn kinh phí.
Những vấn đề này đang được các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, tháo gỡ, nhằm đảm bảo chính sách hỗ trợ sát thực tiễn hơn, tạo điều kiện cho người lao động tiếp cận hiệu quả với các chương trình đào tạo nghề.
Song song với đào tạo nghề trong nước, Tiểu dự án hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng cũng đạt được nhiều kết quả nổi bật.
Tính đến tháng 3/2025, cả nước có hơn 10.000 lượt lao động sinh sống tại các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo được hỗ trợ đào tạo và hoàn thiện thủ tục đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Trong đó có 4.395 người đã xuất cảnh, đạt 77% kế hoạch giai đoạn 2021–2025.
Ngoài ra, còn có 596 người lao động được đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ theo các hiệp định hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và các nước tiếp nhận; gần 46.000 lượt lao động và thân nhân được tư vấn về chính sách, thị trường và cơ hội việc làm ngoài nước.
Thực tế cho thấy, việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng là một trong những giải pháp hiệu quả nhất giúp người dân vùng nghèo tăng thu nhập, học hỏi kỹ năng nghề, nâng cao trình độ ngoại ngữ, đồng thời tích lũy vốn, kinh nghiệm sản xuất, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế hộ gia đình và cộng đồng.
Nhiều trường hợp sau khi về nước đã mạnh dạn khởi nghiệp, đầu tư sản xuất, tạo việc làm cho người lao động tại địa phương.
Tuy nhiên, hoạt động này vẫn đối mặt với không ít thách thức như: dịch bệnh, biến động thị trường lao động quốc tế, tâm lý người lao động ngại học ngoại ngữ, không muốn đi xa, hoặc thiếu hồ sơ, chứng từ để được hỗ trợ.
Thêm vào đó, quy định ngân sách chỉ được sử dụng trong năm tài chính gây khó khăn cho các khóa đào tạo kéo dài, trong khi thời gian đào tạo, phỏng vấn, cấp thị thực thường kéo dài từ 10 tháng đến hơn 1 năm.
Việc tháo gỡ những vướng mắc này sẽ giúp chính sách hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài thực sự phát huy hiệu quả, trở thành đòn bẩy giảm nghèo bền vững, nhất là tại các địa bàn khó khăn.
Cùng với đào tạo nghề và xuất khẩu lao động, Tiểu dự án hỗ trợ việc làm bền vững đã phát huy rõ vai trò trong kết nối cung – cầu lao động. Hàng nghìn phiên giao dịch, ngày hội việc làm được tổ chức trên cả nước, tạo cơ hội cho người lao động, đặc biệt là người nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo tìm kiếm việc làm phù hợp.
Đến tháng 3/2025, hơn 40 triệu người lao động đã được thu thập, cập nhật thông tin vào cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, giúp hình thành hệ thống dữ liệu thị trường lao động thống nhất, hiện đại. Khoảng 134.000 lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ giới thiệu, kết nối việc làm thành công, chủ yếu làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp.
Dự án cũng tập trung đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, hiện đại hóa hệ thống thông tin thị trường lao động, giúp việc kết nối việc làm ngày càng thuận tiện, minh bạch và kịp thời.
Mặc dù vậy, vẫn còn những khó khăn như nguồn vốn chuyển nguồn lớn, gây áp lực giải ngân và làm chậm tiến độ; ứng dụng công nghệ thông tin trong chỉ đạo, tổng hợp, báo cáo chưa đồng đều giữa các địa phương.
Có thể khẳng định, Dự án 4: Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững đã tạo chuyển biến tích cực trong đào tạo nghề, tạo việc làm, nâng cao chất lượng lao động, mở rộng cơ hội thu nhập cho người dân vùng nghèo.
Để tiếp tục phát huy hiệu quả, cần hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, tăng mức hỗ trợ học nghề, mở rộng đối tượng thụ hưởng, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế về lao động, đa dạng hóa thị trường tiếp nhận lao động ngoài nước.
Việc tiếp tục đầu tư hạ tầng, nâng cao năng lực quản lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý lao động và kết nối việc làm sẽ giúp tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, qua đó góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu giảm nghèo bền vững của đất nước.
