Xe khách vô tư nhận hàng hóa dọc đường mà không cần biết đó là loại hàng gì. Ảnh: Tràng An

Theo quy định tại Thông tư 63 về Quy định bến xe hàng thì yêu cầu kỹ thuật bến xe hàng phải đáp ứng tổng diện tích tối thiểu là 2.000m², diện tích bãi đỗ xe tối thiểu là 800m² và phải có trang thiết bị bốc, xếp bằng cơ giới và có hệ thống cứu hỏa theo quy định của cơ quan PCCC. Thế nhưng, trên thực tế nhiều bến xe hàng không đáp ứng đủ các điều kiện trên.

Mục sở thị một nhà xe chạy tuyến Hà Nội - Thanh Hóa tại phố Phương Liệt đang hoạt động theo kiểu bến xe hàng nhưng hoàn toàn không đáp ứng được các điều kiện, quy định. Không những không có hệ thống, thiết bị PCCC và diện tích bãi xe tối thiểu theo quy định mà bãi xe này chỉ có vỏn vẹn một nhà kho chứa hàng rộng chừng vài chục m² - nơi để đủ loại hàng hóa được bọc gói sơ sài bằng các loại thùng các tông, bì hoặc túi nilon, bên ngoài ghi mỗi tên và số điện thoại của người gửi và người nhận.

Hàng hóa được vào sổ một cách sơ sài. Ảnh: Tràng An

Tại nhiều điểm vận chuyển hàng hóa liên tỉnh khác có đầu mối tại Hà Nội như nhà xe Văn Minh (phố Xã Đàn), nhà xe Hoàng Long (phố Trần Quang Khải), thậm chí là các nhà xe chở khách tại các bến xe Giáp Bát, Mỹ Đình việc nhận và gửi hàng hóa vô cùng đơn giản. Chỉ cần tên và số điện thoại của người nhận và người gửi, thậm chí là chỉ cần tên, số điện thoại của người nhận, một bọc hàng hóa được người gửi gói sẵn không được kiểm soát nguồn hàng có thể đến tay người nhận chỉ trong vòng vài giờ. Giao dịch này được thực hiện theo kiểu vào sổ hoặc thỏa thuận miệng với nhau và đa phần người gửi đặt niềm tin rằng hàng của mình sẽ đến tay người nhận. Những giao dịch này là vi phạm quy định tại Điều 60, Thông tư 63, việc bảo quản hàng hóa phải theo quy định của chủ hàng và phải có hợp đồng về việc gom hàng, chuyển tải hàng hoặc cho thuê kho hàng với chủ hàng.

Trong khi đó, phần nhiều giao dịch vận chuyển hàng hóa liên tỉnh được thực hiện dưới dạng người gửi đặt “niềm tin” vào các nhà xe, thậm chí còn không có giấy tờ giao nhận gì, thì trong trường hợp mất mát, hư hỏng hàng hóa đương nhiên người gửi phải “gánh” rủi ro. Điểm e, Điều 60, Thông tư 6 cũng quy định rất rõ: đơn vị vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho người sử dụng dịch vụ nếu để xảy ra mất mát, hư hỏng tài sản, hàng hoá trong thời gian đơn vị cung ứng dịch vụ. Trên thực tế, tình trạng mất mát là không tránh khỏi bởi như một nhà xe chuyên vận chuyển hàng hóa Thanh Hóa – Hà Nội chỉ chịu trách nhiệm bảo quản đến 2 ngày, trong khi đầu nhận hàng lại không vào sổ hàng hóa đã nhận.

Một kho hàng tại một bến vận hành theo kiểu bến xe hàng nhưng không đáp ứng các điều kiện an toàn cháy nổ. Ảnh: Tràng An

Cách thức vận chuyển hàng hóa như trên hiện đang diễn ra khá phổ biến tại các nhà xe vận chuyển hàng hóa liên tỉnh. Với cách thức này thì không những khách hàng phải “gánh” rủi ro khi có sự cố hỏng hóc, mất mát hàng hóa mà với chủ nhà xe, lái xe cũng không tránh khỏi rắc rối. Vụ chiếc loa phát nổ trên xe khách giường nằm chạy tuyến Vinh - Hà Nội, hay việc nhà xe bị xử phạt nặng vì không biết vận chuyển chất nổ trước đó là 2 ví dụ điển hình cho việc không kiểm soát hàng hóa, phương tiện được vận chuyển trước khi lên xe. Và đương nhiên nhà xe và lái xe phải chịu trách nhiệm liên đới về mặt pháp luật, thậm chí cả tính mạng.

Về nguyên tắc cũng như các quy định của pháp luật về giao thông đường bộ thì hàng hóa trước khi vận chuyển lên xe phải được kiểm tra, đủ điều kiện an toàn mới được nhận và vận chuyển. Tuy nhiên, thực tế việc quản lý đang rất khó. Tại bến xe thì không có đủ con người, phương tiện và công cụ để kiểm tra. Còn trên đường thì các lực lượng chức năng càng không có đủ lực lượng và thời gian để kiểm tra với một lưu lượng phương tiện khổng lồ lưu thông hàng ngày. Do đó, có khi hàng cấm vô tư lên xe khách mà cả lái xe, người nhận, người gửi cũng không biết.

Xem ra lỗ hổng này sẽ còn rất nan giải với những nhà quản lý.

Tràng An