Cuộc sống của người cao tuổi sẽ bớt nhọc nhằn hơn khi có lương hưu. Ảnh: Internet

Nên cân nhắc lựa chọn

Hưởng BHXH một lần tức là NLĐ nhận được một khoản tiền và có thể chăm lo ngay những việc trước mắt. Còn hưởng chế độ hưu trí tức là đến khi NLĐ đủ tuổi về hưu sẽ được hưởng thường xuyên, hàng tháng. Có nghĩa, khi về già sẽ có nguồn thu nhập ổn định bảo đảm cuộc sống và chăm sóc sức khỏe. Các tổ chức quốc tế và chuyên gia, đặc biệt Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam đều khuyến nghị bỏ chính sách BHXH một lần để thực hiện chính sách an sinh xã hội.

Theo BHXH Việt Nam, nghị quyết của Đảng, Hiến pháp, rồi Luật BHXH đều mong muốn cho NLĐ có một chế độ ổn định khi về già. Quan điểm xuyên suốt của BHXH là bảo đảm an sinh bền vững cho NLĐ. Sẽ rất tiếc nếu NLĐ không cân nhắc kỹ mà lựa chọn hưởng chế độ BHXH một lần. Điều đó đồng nghĩa với việc họ đã ra khỏi lưới an sinh xã hội, về già không có khoản thu nhập ổn định.

Thực tế hiện nay, nhiều người do không có lương hưu nên cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, nhiều người già đang phải sống dựa vào trợ cấp xã hội nên tạo gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Nếu chỉ tính toán đơn thuần theo chỉ số CPI hay theo lãi suất ngân hàng thì không thể thuyết phục được, bởi bất kỳ nhà nước nào cũng cần phải tìm cách an sinh cho người dân thông qua chế độ hưu trí.

Các chuyên gia lưu ý, NLĐ lựa chọn phương án nào thì cần phải được tôn trọng. Nhưng mỗi quy định, chính sách mới cần có sự thông tin đầy đủ đến NLĐ nắm bắt. Cho nên, phải tuyên truyền, cung cấp đủ thông tin để NLĐ nhìn nhận rõ, nếu hưởng lương hưu chắc chắn sẽ có lợi hơn so với hưởng chính sách BHXH một lần, hoặc nếu đủ điều kiện hưởng lương hưu mà hưởng một lần thì sẽ thiệt rất nhiều.

BHXH một lần có thể “thiệt đơn, thiệt kép”

Theo nghị quyết Quốc hội vừa thông qua về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần đối với NLĐ, mức hưởng BHXH một lần với NLĐ tham gia BHXH bắt buộc/tự nguyện được tính theo số năm đã đóng BHXH. Cứ mỗi năm tính như sau: 1,5 tháng lương mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH với những năm đóng trước năm 2014. Hai tháng lương mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH với những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trong khi đó, mức đóng mỗi năm 24%/tháng x 12 tháng = 2,88 tháng lương.

Đó là so sánh đơn thuần trong một năm. Nhìn rộng ra cả quá trình thì thấy, tổng số đóng BHXH cho 20 năm chỉ có 57,6 tháng lương. Nhưng trung bình người dân sau khi về hưu sẽ sống thêm 16 năm nữa. Và bình quân khoảng thời gian đó, NLĐ được hưởng đến 105,6 tháng lương.

Chưa kể, ngoài tiền lương hưu hàng tháng, NLĐ còn được hưởng quyền lợi về BHYT do quỹ BHXH chi trả và nhiều khoản chăm lo khác từ Nhà nước. Nếu chẳng may NLĐ qua đời, thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng phí ít nhất bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm người đó mất. Nếu đóng đủ 15 năm trở lên mà chưa hưởng BHXH một lần, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng. Nếu chưa đủ 15 năm đóng, thân nhân được nhận trợ cấp tuất một lần bằng mức trợ cấp BHXH một lần.

Trường hợp NLĐ nghỉ việc, bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu tiếp tục làm việc và đóng BHXH thì sẽ được cộng nối thời gian tham gia BHXH để tính hưởng lương hưu. Hoặc, nếu không tiếp tục đi làm việc mà có nhu cầu tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí thì được tham gia BHXH tự nguyện. Từ năm 2016, căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách, Nhà nước cũng có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện cho những đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Thời gian tham gia BHXH tự nguyện được cộng nối với thời gian tham gia BHXH bắt buộc trước đó để hưởng chế độ hưu trí.

Trần Kiên