(Thanh tra) - Trong giai đoạn 2021-2025, công tác giảm nghèo bền vững tiếp tục được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, có vai trò hỗ trợ trực tiếp và thúc đẩy thực hiện hiệu quả phát triển kinh tế xã hội, nhất là tại các vùng đặc biệt khó khăn.
Đặc biệt, các chính sách hỗ trợ giảm nghèo được các địa phương triển khai đồng bộ, kịp thời, ngày càng sát với thực tiễn, tập trung vào hỗ trợ sinh kế, phát triển sản xuất, đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu và nâng cao chất lượng đời sống người dân nông thôn, nhất là những hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Đến nay, Việt Nam đã 8 lần ban hành chuẩn nghèo quốc gia, là 1 trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và quốc gia đầu tiên ở châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều - đảm bảo mức sống tối thiểu gắn với mục tiêu phát triển bền vững.
Kết quả tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều đã giảm xuống còn 1,93%, đạt chỉ tiêu giảm bình quân 1-1,5%/năm; trong đó, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm xuống còn khoảng 3,1%; tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số và miền núi giảm bình quân 3-4%/năm.
Ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ chuẩn nghèo tiếp tục giảm còn khoảng 1%.
Để đạt được những kết quả nổi bật nêu trên, Tiến sĩ Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay, thời gian qua, các mô hình giảm nghèo bền vững đã có nhiều đổi mới cả về tư duy và cách làm, chuyển dần từ hỗ trợ trực tiếp sang trao “cần câu” cho người dân, khuyến khích người nghèo chủ động vươn lên, gắn giảm nghèo với phát triển sản xuất, đào tạo nghề, chuyển đổi sinh kế và xây dựng nông thôn mới.
Theo ông Thắng, các địa phương đã căn cứ vào điều kiện thực tế để có những mô hình giảm nghèo rất đa dạng, khai thác lợi thế bản địa, nguồn lực địa phương. Những mô hình ấy đã đi sâu vào giải quyết nguyên nhân của đói nghèo, gắn kết sản xuất với thị trường, xây dựng chuỗi giá trị, tăng cường sự tham gia của các hộ nghèo.
“Các mô hình với các chính sách rất linh hoạt chứ không chỉ dừng lại ở việc trợ cấp, hỗ trợ sản xuất mà còn thông qua việc đào tạo, nâng cao năng lực, hỗ trợ kết nối, xây dựng cộng đồng, cung cấp các chính sách hỗ trợ sản xuất, tín dụng, thị trường hiệu quả. Các chính sách cũng hướng theo sản xuất bền vững, giảm nghèo bền vững. Các hộ nghèo cũng được tổ chức lại, được hướng dẫn cùng nhau thoát nghèo và làm giàu”, ông Thắng chỉ rõ.
Điểm qua một số địa phương như: Lâm Đồng, Cần Thơ, Nghệ An... để thấy đã có chuyển biến rõ rệt nhờ triển khai hiệu quả các chính sách giảm nghèo, thực hiện hiệu quả các mô hình sinh kế dựa trên các thế mạnh địa phương để bảo đảm người dân có việc làm, thu nhập, từng bước vươn lên thoát nghèo một cách bền vững.
Theo Sở Tài chính tỉnh Lâm Đồng, cuối năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của tỉnh là 9,33% (hơn 78.000 hộ). Đến cuối năm 2024, tỷ lệ này giảm còn 4,06% (35.434 hộ) và dự kiến đến năm 2025 chỉ còn 3,33%. Bình quân mỗi năm, tỷ lệ nghèo của tỉnh giảm hơn 1,4%, phản ánh nỗ lực bền bỉ trong công tác giảm nghèo.
Sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, tỉnh Lâm Đồng hiện có diện tích hơn 24.200km² với gần 3,9 triệu dân, trở thành tỉnh có quy mô lớn nhất cả nước.
Cùng với việc kiện toàn tổ chức, tỉnh đặc biệt quan tâm thực hiện CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, hướng tới phát triển toàn diện, bao trùm và lâu dài.
Tính đến nay, tỉnh đã phân bổ hơn 1.487 tỷ đồng cho chương trình, đạt 60,36% kế hoạch giải ngân. Trong đó, hơn 651 tỷ đồng đầu tư phát triển, hơn 835 tỷ đồng cho các hoạt động sự nghiệp. Riêng năm 2025, Lâm Đồng phân bổ thêm 265,6 tỷ đồng tập trung cho các xã đặc biệt khó khăn.
Nhờ nguồn lực này, toàn tỉnh đã triển khai gần 300 mô hình giảm nghèo và 146 dự án phát triển sản xuất, tập trung vào chăn nuôi, trồng trọt, những lĩnh vực gắn bó trực tiếp với người dân. Hơn 5.000 hộ được hưởng lợi, nhiều mô hình chăn nuôi, trồng cây ăn quả, tái canh cà phê mang lại thu nhập ổn định.
Từ những hỗ trợ thiết thực, nhiều hộ nghèo ở Đắk Mil đã có thêm động lực để vươn lên. Theo ông Nguyễn Quốc Dũng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đắk Mil, thời gian qua địa phương lồng ghép nhiều chương trình, dự án, vừa tập trung hỗ trợ sinh kế, vừa đầu tư hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, điện, nước sinh hoạt, trường học.
Gia đình ông Vũ Văn Định, thôn Tân Lợi, xã Đắk Mil thuộc diện hộ cận nghèo của địa phương, sống nhờ vào vài sào đất trồng xoài. Tuy nhiên, năm được mùa thì mất giá, năm mất mùa lại chẳng đủ ăn nên cuộc sống của gia đình ông Định quanh năm chật vật, thiếu trước hụt sau.
Cuộc sống của gia đình ông Định bắt đầu có chuyển biến khi được hỗ trợ một cặp bò giống từ nguồn vốn CTMTQG. Nhận bò về, ông Định cải tạo vườn, trồng thêm cỏ, làm chuồng trại và dành nhiều công sức chăm sóc.
Cùng với cả nước, TP Cần Thơ tập trung thực hiện CTMTQG giảm nghèo bền vững năm 2025, với các chính sách trợ giúp cụ thể, thiết thực. Theo thống kê sơ bộ, hiện tỷ lệ hộ nghèo toàn thành phố là 0,85%. Phấn đấu đến cuối năm nay, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,63%.
Giai đoạn 2021-2025, song song thực hiện đồng bộ các chính sách trợ giúp về nhà ở, vốn vay, y tế, giáo dục…; Cần Thơ còn đẩy mạnh hưởng ứng phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, toàn thành phố xây dựng, sửa chữa 9.602 căn nhà cho hộ nghèo, cận nghèo và hộ nghèo vùng đồng bào DTTS.
Đặc biệt, Cần Thơ tập trung triển khai các dự án thành phần trong chương trình giảm nghèo. Đối với dự án đa dạng hóa sinh kế, thành phố xây dựng 449 mô hình, dự án giảm nghèo, giúp hộ nghèo, cận nghèo tham gia phát triển sản xuất, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống.
Đối với dự án hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp, thành phố lồng ghép tổ chức 542 lớp tập huấn, dự án, mô hình nhằm nâng cao năng lực về kinh tế tập thể, trình độ quản lý, điều hành, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật; hỗ trợ vật tư, nguyên liệu, giống cây trồng, vật nuôi… để nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất.
Thực hiện dự án phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững, thành phố phối hợp đào tạo kỹ năng nghề phù hợp cho trên 9.380 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo, mới thoát nghèo, gắn với tạo việc làm, sinh kế bền vững; tổ chức 304 phiên giao dịch việc làm, nâng cao hiệu quả tư vấn, kết nối cung - cầu lao động, giải quyết việc làm trong và ngoài nước.
Đặc biệt, các mô hình giảm nghèo gắn với phát triển kinh tế tập thể, nông nghiệp hữu cơ, OCOP bước đầu mang lại hiệu quả và khả năng nhân rộng.
Hay như tỉnh Nghệ An, theo thống kê, chỉ riêng Dự án 2 – Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo trong năm 2024, tỉnh đã triển khai 176 mô hình, thu hút hơn 11.000 hộ dân, trong đó có hơn 7.000 hộ nghèo tham gia.
Bên cạnh đó, Tiểu dự án 1 về hỗ trợ phát triển sản xuất trong nông nghiệp đã triển khai 89 dự án, giúp hàng nghìn hộ dân cải thiện sinh kế, ổn định cuộc sống.
Nguồn vốn đầu tư hơn 305 tỷ đồng đã được giải ngân đúng hướng, giúp hình thành hàng trăm mô hình chăn nuôi, trồng trọt, lâm nghiệp gắn với sản xuất theo chuỗi giá trị. Đây chính là nền tảng để các HTX phát huy vai trò “bà đỡ” trong liên kết sản xuất – tiêu thụ, giúp người dân thoát nghèo bằng chính đôi tay và trí tuệ của mình.
Xã Yên Hòa là một trong những địa phương vùng cao còn nhiều khó khăn, nay đã khoác lên mình diện mạo mới nhờ các mô hình sinh kế được triển khai hiệu quả. Anh Vi Văn Diện, bản Xốp Khấu, hồ hởi khoe: “Nhờ chương trình hỗ trợ con giống từ Nhà nước, giờ đàn dê nhà tôi hơn chục con; mỗi con bán ra cũng được 2–3 triệu đồng, đủ trang trải cuộc sống”.
Trước đây, anh Diện chỉ trồng ngô, sắn, thu nhập bấp bênh, nhưng từ khi được hỗ trợ giống dê và hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, anh đã có thêm nguồn thu nhập ổn định, thậm chí còn mạnh dạn trồng thêm hơn 100 gốc xoài Đài Loan trên nương sắn. “Nhà nước hỗ trợ con giống, còn mình bỏ công, bỏ sức. Dê ăn lá rừng, cây nhà lá vườn, không tốn kém mà hiệu quả cao”, anh Diện phấn khởi nói.
Không chỉ Yên Hòa, nhiều xã khác của Nghệ An như Mường Típ, Tam Thái, Huồi Khe, Pụng… cũng đang chuyển mình nhờ các CTMTQG.
Từ những cách làm hiệu quả, các mô hình sinh kế được các địa phương áp dụng phù hợp điều kiện địa phương đã khẳng định hiệu quả phát triển sinh kế bền vững, khơi dậy tinh thần tự lực, giúp người dân chủ động tìm hướng làm ăn mới.
Ông Vi Văn Sơn, Chủ tịch UBND xã Mường Típ cho biết: “Nhờ chính sách hỗ trợ cây, con giống, vốn vay, đào tạo nghề và chuyển giao kỹ thuật, tỷ lệ hộ nghèo của xã đã giảm hơn 20% so với năm 2021. Nhiều mô hình như nuôi dê, nuôi gà địa phương, trồng gừng, trồng lúa nước… đã thực sự giúp người dân có thu nhập bền vững”.
