>>Cần xem xét lại vụ “ép dân bán đất cho quan"
>>Hậu quả pháp lý sẽ “còn treo” lơ lửng
>>Phản hồi của vợ “quan” thiếu thuyết phục

Sau khi rà soát lại chứng cứ, Báo Thanh tra nhận thấy, các bài viết xuất phát từ đơn tố cáo và khiếu nại của bà Hồ Thị Thọ gửi các cơ quan chức năng, trong đó có Báo Thanh tra và trên cơ sở xác minh thực tế, kèm các bản án sơ thẩm và phúc thẩm cùng những tài liệu liên quan. Các bài viết không kết luận việc xét xử của các cấp tòa ở Đồng Tháp là đúng hay sai, mà chỉ kiến nghị “Cần xem xét lại vụ ép dân bán đất cho quan” và (nếu không thì) “Hậu quả pháp lý sẽ còn treo lơ lửng” trên cơ sở thực tế và theo quy định của pháp luật.

Trong đơn phản hồi, bà Hạnh có trích dẫn Công văn số 372/TAND.TC-DS ngày 22/5/2012 của TANDTC trả lời đơn khiếu nại của bà Hồ Thị Thọ rằng: “Các cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của anh Phạm Lê Thăng và chị Mai Thị Hạnh, buộc bà phải chuyển nhượng lối đi vào khu của vợ chồng anh Thăng là có căn cứ. Do anh Thăng chị Hạnh sử dụng thửa đất để làm kho kinh doanh tấm cám, nên tòa cấp phúc thẩm đã quyết định cho anh Thăng và chị Hạnh được quyền sử dụng lối đi có chiều ngang 2,5m là có căn cứ vì đã tính đến đặc điểm cụ thể của bất động sản bị vây bọc theo quy định tại Điều 275 Bộ Luật dân sự và việc mở lối đi có chiều ngang như trên không ảnh hưởng đến việc sử dụng phần đất còn lại của gia đình bà. Do đó không có căn cứ chấp nhận nội dung bà nêu trong đơn khiếu nại”.

Đối với văn bản vừa nêu, chúng tôi không khẳng định văn bản của TANDTC là đúng hay sai, và trong bài báo của mình chúng tôi cũng đã trích dẫn Điều 275 Bộ Luật dân sự như văn bản trả lời khiếu nại bà Thọ của TANDTC đã nêu. Tuy nhiên, cũng theo quy định tại điều luật này, chúng tôi đặt câu hỏi: Văn bản của TANDTC nêu việc xét xử của các cấp tòa tỉnh Đồng Tháp là “có căn cứ”, không thấy văn bản của TANDTC khẳng định việc xét xử là “đúng pháp luật”, trong khi giữa “có căn cứ” và “đúng pháp luật” còn có khoảng cách. Văn bản của TANDTC có nêu “tính đến đặc điểm cụ thể của bất động sản bị vây bọc”, nhưng không thấy nêu việc tính đến “thiệt hại gây ra ít nhất cho bất động sản có mở lối đi” theo Điều 275 Bộ Luật dân sự. Còn nếu cho rằng “việc mở lối đi có chiều ngang như trên không ảnh hưởng đến việc sử dụng phần đất còn lại của gia đình bà Thọ” là thiếu thực tế. Về vấn đề này các cơ quan chức năng nên có mặt tại hiện trường, đi từ phần đất còn lại của gia đình bà Thọ ra tỉnh lộ 852 xem có phải “đi qua phần đất lối đi” mà các cấp tòa đã buộc gia đình bà Thọ “phải bán” cho vợ chồng ông Thăng đứng tên QSDĐ hay không? Đó là chưa kể không hiểu vì sao, một trong những “nơi nhận” văn bản vừa nêu lại là TAND tỉnh Sóc Trăng, trong khi vụ xét xử phúc thẩm vừa nêu thuộc về TAND tỉnh Đồng Tháp.

Thực tế trước đơn khiếu nại và tố cáo của bà Thọ, Văn phòng Tỉnh ủy Đồng Tháp đã có Văn bản 1549-CV/VPTU ngày 16/8/2012 “về việc thực hiện chỉ đạo của đồng chí Bí thư tỉnh ủy yêu cầu Viện KSND tỉnh báo cáo việc bà Hồ Thị Thọ khiếu nại Bản án phúc thẩm ngày 09/3/2012 của TAND tỉnh Đồng Tháp giữa bà với vợ chồng anh Phạm Lê Thăng và chị Mai Thị Hạnh”.

Ngày 23/8/2012, Viện trưởng VKSND tỉnh Đồng Tháp đã có Văn bản 251/VKS-P5 báo cáo đồng chí Bí thư tỉnh ủy Đồng Tháp, nêu “Quan điểm của Viện kiểm sát tỉnh tại phiên tòa phúc thẩm” là: “Việc án sơ thẩm xử giao cho anh Thăng, chị Hạnh được sử dụng 134m2 lối đi là chưa có cơ sở phù hợp. Bởi vì kho kinh doanh cám của vợ chồng anh Thăng ở phía sau đất của bà Thọ, vợ chồng anh Thăng sử dụng đường đi ra lộ 852 là phần đất của bà Thọ cho ông Quân thuê 15 năm, đến ngày 15/7/2011 hết hạn hợp đồng, bà Thọ có thương lượng với vợ chồng anh Thăng thuê tiếp, nhưng 2 bên không thỏa thuận được giá thuê đường đi ông Quân thuê trước đây, vì vậy bà Thọ đã rào lại và dành 1 lối đi ra lộ rộng 1,2m cho vợ anh Thăng sử dụng không yêu cầu vợ chồng anh Thăng trả tiền QSDĐ là hoàn toàn phù hợp với pháp luât, còn việc vợ chồng anh Thăng muốn đường đi lớn thuận tiện cho kinh doanh, thì phải thỏa thuận thuê như ông Quân hợp đồng thuê trước đây, hơn nữa khi mua đất làm kho kinh doanh cám vợ chồng anh Thăng đã biết việc ông Quân thuê đất bà Thọ làm lối đi nên không thể buộc bà Thọ giao lối đi như án sơ thẩm đã tuyên”.

Tiếp theo, văn bản của Viện trưởng VKSND gửi Bí thư tỉnh ủy Đồng Tháp báo cáo: “Tại phiên tòa sơ thẩm ông Hồ Chí Thành (đại diện cho bà Thọ) đồng ý dành lối đi vĩnh viễn rộng 1,4m dài 59m làm lối đi chung của gia đình bà Thọ với vợ chồng anh Thăng, không lấy tiền. Xét tự nguyện của phía gia đình bà Thọ là phù hợp với quy định pháp luật, tạo tình đoàn kết và đảm bảo việc sử dụng đất của cả 2 bên, đề nghị Hội đồng xét xử chấp nhận sự tự nguyện của phía gia đình bà Thọ. Tuy nhiên bản án sơ thẩm TAND thị xã Sa Đéc đã tuyên là không có cơ sở và không phù hợp với quy định của pháp luật, bản án phúc thẩm không chấp nhận yêu cầu kháng cáo của phía gia đình bà Thọ, chấp nhận cho vợ chồng anh Thăng được quyền sử dụng 148,25m² đất lối đi (rộng 2,5m) với giá bồi hoàn QSDĐ cho gia đình bà Thọ 1,8 triệu đồng/m², để vợ chồng anh Thăng được đăng ký đứng tên QSDĐ, chấp nhận việc vợ chồng anh Thăng cho gia đình bà Thọ sử dụng chung lối đi trên. Hiện bà Thọ đã khiếu nại bản án phúc thẩm của TAND tỉnh và Viện KSND tỉnh Đồng Tháp đang xem xét giải quyết theo thẩm quyền”.

Trong các bài báo chúng tôi cũng đã phản ánh, theo Điều 92 Bộ Luật tố tụng dân sự, trường hợp 2 bên không thống nhất được với nhau về giá tài sản, thì việc định giá tài sản phải trên cơ sở của Hội đồng định giá quy định. Tuy nhiên, trong khi nếu bị buộc phải bán đất, gia đình bà Thọ đã đưa ra tài liệu (hợp đồng chuyển nhượng, hợp đồng cho thuê đất) chứng minh giá đất thị trường trên địa bàn là 5 triệu đồng/m², nhưng tòa đã tuyên buộc gia đình bà Thọ phải bán với giá 1,8 triệu đồng/m², như giá của vợ chồng ông Thăng bà Hạnh đề nghị. Xung quanh vụ việc này dư luận còn đặt vấn đề, tại sao trên phần đất lối đi chủ quyền gia đình bà Thọ đã đồng ý cho vợ chồng ông Thăng làm lối đi chung không được tòa chấp nhận, trong khi tòa lại tuyên buộc gia đình bà Thọ phải chuyển nhượng QSDĐ lối đi cho vợ chồng ông Thăng đứng tên để vợ chồng ông Thăng cho gia đình bà Thọ “được phép” đi chung trên phần đất lối đi vốn là của gia đình bà Thọ (!?).

Đối chiếu các bài viết với các quy định của pháp luật cũng như văn bản báo cáo của Viện KSND gửi Bí thư tỉnh ủy Đồng Tháp, chúng tôi thấy các bài báo đăng trên Báo Thanh tra không có vấn đề sai phạm. Trong các bài báo không có từ ngữ nào là “hoàn toàn bịa đặt, xuyên tạc sự thật, vu khống chồng tôi” như bà Hạnh đã nêu. Thực tế, cùng với văn bản gửi đồng chí Bí thư tỉnh ủy Đồng Tháp, và sau những bài báo vừa nêu trên Báo Thanh tra, Viện KSND tỉnh Đồng Tháp đã có văn bản 311/VKSĐT-DS ngày 12/10/2012 báo cáo “đề nghị Viện trưởng VKSNDTC kháng nghị bản án xét xử vụ việc giữa gia đình bà Thọ và vợ chồng ông Thăng theo thủ tục giám đốc thẩm”.

Thiết nghĩ, vụ việc không chỉ đơn thuần là tranh chấp của 2 gia đình, cũng không chỉ có việc xét xử của Tòa, kiến nghị qua lại của Viện KSND chưa có hồi kết mà còn bởi từ những quy định của pháp luật, chính quyền địa phương cũng cần xác định rõ trách nhiệm của mình trong việc đo đạc, định giá và đối thoại cùng 2 gia đình để giải quyết cho thấu tình đạt lý, bảo đảm quan hệ tình làng nghĩa xóm trên cơ sở bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả hai bên.

    Trúc Lâm