(Thanh tra) - Không cho ngồi cùng hàng ghế lái, bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô không chỉ là một quy định mà còn nhằm giảm thiểu rủi ro chấn thương cho thế hệ tương lai trước tình huống bất ngờ.
Thiết bị an toàn cho trẻ em là thiết bị chuyên dụng, được thiết kế có đủ khả năng bảo đảm an toàn cho trẻ em ở tư thế ngồi hoặc nằm trên xe ô tô.
Thiết bị an toàn được nghiên cứu để giảm nguy cơ chấn thương cho người dùng trong trường hợp xảy ra va chạm hoặc xe ô tô giảm tốc độ đột ngột, bằng cách hạn chế sự di chuyển đột ngột của cơ thể trẻ em.
Các loại thiết bị an toàn phổ biến nhất là ghế ngồi ô tô chuyên dụng cho trẻ (car seat), đệm nâng (booster seat) và dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi.
Quy định pháp lý và chế tài xử phạt
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ đã thể hiện sự nghiêm túc trong việc bảo vệ đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
Cụ thể, Luật quy định, xe ô tô chở trẻ em mầm non hoặc học sinh tiểu học phải có dây đai an toàn phù hợp với lứa tuổi hoặc sử dụng xe có ghế ngồi phù hợp với lứa tuổi theo quy định của pháp luật.
Đặc biệt, từ ngày 1/1/2026, các quy định nghiêm ngặt sau sẽ bắt buộc áp dụng:
Không được cho trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế.
Người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét.
Bà Phạm Thanh Dạ Quỳnh, Trưởng Văn phòng Luật sư Vạn Bảo (Hà Nội), cho biết, người lái xe vi phạm các quy định này phải chịu chế tài xử phạt nghiêm minh.
Cụ thể, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, người điều khiển xe thực hiện hành vi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô ngồi cùng hàng ghế với người lái xe (trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế) hoặc không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em sẽ bị phạt tiền từ 800.000 - 1.000.000 đồng.
Luật sư Quỳnh lưu ý thêm, mức phạt này không chỉ là một hình thức răn đe tài chính, mà còn là sự cảnh báo đối với ý thức của các bậc phụ huynh và tài xế. Quan trọng hơn, việc tuân thủ quy định này có thể cứu mạng sống của trẻ.
Dây đai an toàn thông thường trên xe ô tô được thiết kế cho người lớn, nếu sử dụng cho trẻ nhỏ sẽ không đảm bảo an toàn, thậm chí có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng ở vùng bụng và cổ trong trường hợp phanh gấp hoặc va chạm.
Ý kiến từ các bên liên quan
Quy định sắp áp dụng, dù mang ý nghĩa tích cực, vẫn đặt ra nhiều băn khoăn trong cộng đồng.
Là một người phải tự lái xe đưa con nhỏ đi học hàng ngày bằng xe ô tô mà không có mẹ hoặc anh chị của trẻ đi cùng, ông Nguyễn Anh Tuấn (Hà Đông, Hà Nội) bày tỏ sự đồng tình nhưng cũng khá băn khoăn với quy định không được để trẻ dưới 10 tuổi, chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe.
Ông Tuấn chia sẻ thêm: "Sáng nào tôi cũng vội vã đưa con đến trường rồi đi làm. Xe tôi là loại 4 chỗ thông thường. Con trai tôi 6 tuổi, vẫn phải sử dụng ghế an toàn phía sau. Tuy nhiên, việc cấm trẻ ngồi ghế trước khiến tôi phải thường xuyên ngoái lại kiểm tra con, nhất là khi con quấy khóc, điều này đôi khi lại gây mất tập trung khi lái xe”.
Ở góc độ khác, ông Trần Xuân Hùng (phường Cầu Giấy, Hà Nội), một chủ doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ taxi, khẳng định sẽ tuân thủ các quy định của pháp luật về trật tự an toàn giao thông đường bộ.
Tuy nhiên, ông Hùng lo lắng rằng, liệu trên thị trường có đủ các loại thiết bị an toàn phù hợp với nhiều độ tuổi, cân nặng và chiều cao của trẻ em để trang bị kịp thời hay không, khi thời gian bắt buộc áp dụng quy định sắp đến.
Bên cạnh đó, lái xe không thể biết trước hành khách của mình sẽ có bao nhiêu trẻ em và độ tuổi của các cháu là bao nhiêu. Nếu phải trang bị sẵn 2 - 3 loại ghế khác nhau (cho trẻ sơ sinh, trẻ mẫu giáo và trẻ tiểu học) trên xe để đáp ứng mọi trường hợp, chi phí sẽ rất lớn. Hơn nữa, những thiết bị này lại chiếm dụng đáng kể không gian cốp xe, ảnh hưởng đến việc chở hành lý của khách.
“Chúng tôi rất cần các hướng dẫn cụ thể và giải pháp hỗ trợ từ cơ quan quản lý để có thể thực hiện tốt quy định mà vẫn đảm bảo hiệu quả kinh doanh," ông Hùng đề xuất.
Bác sĩ Trần Thị Trà Phương (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội) chia sẻ, nhiều nghiên cứu về an toàn giao thông đã chỉ ra rằng, việc sử dụng ghế ngồi ô tô chuyên dụng có thể giảm nhiều nguy cơ tử vong cho trẻ trong trường hợp xảy ra va chạm.
Trẻ em có khung xương và cơ thể còn non nớt, chưa thể chịu được lực tác động từ dây đai an toàn thông thường do đó ghế ngồi trẻ em được thiết kế để phân tán lực va chạm đều trên các vùng xương chắc chắn của cơ thể (vai, hông) thay vì các vùng mềm yếu (bụng, cổ).
Việc cấm trẻ ngồi ở ghế trước cũng rất quan trọng vì túi khí (airbag) trên ô tô được kích hoạt với lực rất mạnh, có thể gây thương tích nghiêm trọng hoặc tử vong cho trẻ em khi túi khí bung ra, đặc biệt là trẻ dưới 10 tuổi.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc áp dụng quy định này không chỉ là nâng cao ý thức của người dân, mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc đồng bộ hóa tiêu chuẩn an toàn giao thông của Việt Nam với các nước phát triển.
Đây là một biện pháp thiết thực, nhân văn, góp phần đảm bảo trật tự, an toàn giao thông và bảo vệ tính mạng, sức khỏe của thế hệ tương lai.
Các cơ quan chức năng, bao gồm lực lượng Công an, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn chi tiết về các loại thiết bị an toàn phù hợp cho từng độ tuổi và cách lắp đặt đúng quy chuẩn.
Đồng thời, cần có sự phối hợp giữa cơ quan quản lý và các đơn vị kinh doanh vận tải để tháo gỡ khó khăn về chi phí và tính khả dụng của thiết bị, đảm bảo quy định được thực thi một cách hiệu quả và đồng bộ trên toàn quốc.
