Tọa đàm do Quỹ VinFuture tổ chức quy tụ nhiều nhà nghiên cứu đầu ngành từ trong và ngoài nước  

Cứ 3 người Việt có 1 người bị đột quỵ

Tại tọa đàm trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2024, GS. Valery Feigin, Giám đốc Viện Nghiên cứu Đột quỵ và Khoa học thần kinh ứng dụng quốc gia, Đại học Công nghệ Auckland, New Zealand, mang đến một thông tin đáng chú ý: Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao top đầu thế giới và cao gấp 4 lần so với New Zealand.

Trung bình trên toàn cầu, cứ 4 người thì có 1 người đột quỵ. Tỷ lệ này ở Việt Nam là 3 - 1. Trong đó 53% người đột quỵ ở lứa tuổi dưới 70. 

PGS. Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, thông tin thêm, mỗi năm Việt Nam thêm hơn 2.000 ca đột quỵ mới. Số lượng tử vong trong vòng 90 ngày vào khoảng 10%. Đột quỵ tại Việt Nam không chỉ có xu hướng tăng tỷ lệ tử vong và mà còn ngày càng trẻ hoá.

Trên thế giới, trung bình mỗi năm có 10,8 triệu người tử vong vì đột quỵ, tương đương với gần 30.000 người tử vong mỗi ngày. Hơn 70% số ca đột quỵ có vấn đề về huyết áp. Đây là con số thống kê trong giai đoạn 10 năm từ 1990 đến 2019, tức nguyên nhân không liên quan tới đại dịch Covid-19, theo GS. Alta Schutte, Trưởng nhóm nghiên cứu về Tim mạch, Mạch máu và Chuyển hóa tại Khoa Y, Đại học New South Wales, Australia.  

PGS. Mai Duy Tôn được Hội Đột quỵ thế giới đề cử vào nhóm các cá nhân xuất sắc được vinh danh năm 2022

Theo GS. Schutte, tăng huyết áp là vấn đề sức khoẻ thường gặp trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, việc kiểm soát huyết áp của người dân đang không hiệu quả, ngay cả ở các quốc gia đang phát triển. Theo đó, nước có tỷ lệ kiểm soát huyết áp cao nhất chỉ đạt 64%. Con số trung bình trên toàn cầu là 23% đối với nữ giới và 18% đối với nam giới. 

Điều này đồng nghĩa với việc có đến 77% nữ giới và 82% nam giới không được kiểm soát tốt huyết áp. Ngay cả khi đã kiểm soát, không phải ai cũng chấp nhận đi điều trị. Và trong nhóm đi điều trị, không phải ai cũng điều trị hiệu quả.

GS. Schutte dẫn chứng, trong số các bệnh nhân huyết áp được điều trị, tỷ lệ chậm trễ trong điều chỉnh phác đồ lên đến 87%. 

Trong các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, GS. Schutte lý giải có nhiều người bệnh cảm thấy căng thẳng với việc khám bệnh hay tái khám nên bỏ khám, bỏ thuốc. Bên cạnh đó, các kỹ thuật đo huyết áp được dùng phổ biến trong hệ thống y tế đã rất cũ, không đảm bảo tính chính xác cao.

Một lý do quan trọng không kém là các hướng dẫn y tế cho người bệnh quá dài dòng, khiến họ ngại không muốn đọc, đọc không kỹ, dẫn tới không tuân thủ phác đồ điều trị.

Tỷ lệ người bệnh không tuân thủ điều trị cao đến mức, trung bình cứ 2 người thì có 1 người không tuân thủ.

Cùng nhận định này, GS. Nguyễn Ngọc Quang, Phó Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết, tại Việt Nam, tỷ lệ người bệnh không tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc rất cao. Nhiều người dùng thuốc một thời gian, thấy ổn định là bỏ, khi bệnh tái phát lại dùng thuốc. Do đó, bệnh không những không thuyết giảm mà còn có xu hướng tăng nặng.

Tối giản thuốc, tối giản hướng dẫn để kiểm soát huyết áp hiệu quả

Để kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn, ngoài việc tự bản thân người bệnh phải có trách nhiệm với sức khỏe của mình, GS. Schutte cho rằng cần có những phương pháp tiếp cận tích cực để thúc đẩy người bệnh hợp tác điều trị. 

GS. Alta Schutte mang tới tọa đàm khoa học VinFuture nhiều sáng kiến mới trong điều trị huyết áp và đột quỵ

Nữ giáo sư đề xuất một giải pháp đơn giản đã được chứng minh hiệu quả là tối giản quá hướng dẫn y tế trong 1 trang giấy. Khi phác đồ được gói gọn trong 1 trang giấy, được trình bày mạch lạc, dễ hiểu, ngắn gọn, người bệnh sẽ tuân thủ phác đồ dễ dàng hơn.

Bên cạnh đó, nên nghiên cứu kết hợp 2-3 loại thuốc liều thấp vào nhau để người bệnh không phải uống quá nhiều loại thuốc cùng lúc, gây khó khăn cho việc ghi nhớ cách sử dụng cũng như làm cản trở tâm lý của họ. 

GS. Schutte cho biết hiện các phòng thí nghiệm đã tạo ra loại thuốc kết hợp chữa huyết áp và tiểu đường vào 1 viên thuốc duy nhất. Tương lai sẽ kết hợp 3 loại thuốc vào 1 viên duy nhất.

Là chuyên gia hàng đầu thế giới về Thần kinh học và Dịch tễ học, từ năm 2018, GS. Feigin liên tục được chọn vào nhóm 1% nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới trong mọi lĩnh vực 

Trong khi đó, GS. Valery Feigin giới thiệu một ứng dụng thông minh do ông phát triển mang tên Stroke Riskometer. Ứng dụng này đã được dùng rộng rãi tại hơn 100 quốc gia. Ứng dụng này sẽ đánh giá nguy cơ liên quan đến đột quỵ của mỗi cá nhân, từ đó ngăn ngừa hiệu quả căn bệnh này.

Các tính năng đáng chú ý của ứng dụng có: nhắc uống thuốc đúng giờ, cảnh báo yếu tố nguy cơ, thiết lập mục tiêu thay đổi lối sống và kiểm soát huyết áp, lời khuyên của chuyên gia…

Truyền thông thay đổi lối sống lành mạnh cũng là một trong những giải pháp cần thực hiện để người dân tự kiểm soát nguy cơ đột quỵ của bản thân. GS Schutte khuyên ngoài việc vận động thể chất đều đặn, chế độ ăn thường nhật nên giảm muối và đường, đặc biệt với người trên 60 tuổi. 

“Thay thế muối ăn thông thường bằng muối có tỷ lệ kali 26% sẽ giảm tỷ lệ đột quỵ và biến cố tim mạch”, GS. Schutte nói.