(Thanh tra) - Cùng với tiến trình đổi mới nền hành chính quốc gia, Thanh tra Việt Nam đang chuyển mình từ mô hình quản lý truyền thống sang nền thanh tra kiến tạo, nơi việc phát hiện, xử lý sai phạm không còn là đích đến, mà là phương tiện để kiến tạo một nền hành chính liêm chính, minh bạch và phục vụ Nhân dân.
Đó là nhận định của GS.TSKH Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, khi bàn về tầm nhìn dài hạn của ngành Thanh tra trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Theo GS.TSKH. Vũ Minh Giang, từ khi thành lập năm 1945, ngành Thanh tra Việt Nam đã không ngừng đồng hành cùng công cuộc kiến thiết, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Gần một thế kỷ qua, dù trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, Thanh tra vẫn luôn là công cụ đặc biệt để bảo vệ kỷ cương, giữ gìn sự liêm chính và củng cố niềm tin của Nhân dân vào bộ máy công quyền.
Bước vào chặng đường "sắp xếp lại giang sơn", hướng tới cột mốc 100 năm lập nước, yêu cầu đặt ra cho ngành Thanh tra không chỉ là tiếp nối truyền thống vẻ vang, mà còn phải kiến tạo một nền thanh tra hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu quả, thực sự đồng hành cùng khát vọng phát triển quốc gia đến năm 2045.
Cải cách tổ chức trong ngành Thanh tra không chỉ là việc rút gọn đầu mối, mà là hành trình tái cấu trúc để bộ máy vận hành linh hoạt, minh bạch và hiệu quả hơn. Khi giảm bớt tầng nấc trung gian, mỗi cán bộ phải thực sự "tinh" về năng lực, "sáng" về đạo đức và "vững" về bản lĩnh.
Trong bối cảnh đó, một trong những chuyển động đáng chú ý nhất là quá trình sắp xếp lại bộ máy hành chính Nhà nước nói chung và hệ thống Thanh tra nói riêng theo hướng tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu quả.
GS.TSKH Vũ Minh Giang nhận định đây không chỉ là điều chỉnh về mặt tổ chức, mà là một cuộc cải cách sâu rộng và toàn diện, thể hiện rõ quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc tái cấu trúc bộ máy, loại bỏ chồng chéo, trùng lặp chức năng, đồng thời tăng cường tính thống nhất và hiệu lực trong quản lý Nhà nước.
Giống như quy luật "muốn tăng tốc thì phải giảm trọng lượng", việc tinh giản bộ máy chính là cách để nâng cao tốc độ phản ứng, tính chủ động và sức mạnh vận hành của cả hệ thống. Trong xu thế đó, Thanh tra Chính phủ đang đi đầu trong đổi mới mô hình tổ chức, khẳng định vai trò then chốt trong giám sát quyền lực, bảo vệ kỷ cương và sự liêm chính của nền hành chính quốc gia.
Tuy vậy, cải cách tổ chức chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi cùng với "tinh hoa" con người. Theo GS.TSKH Vũ Minh Giang, hiệu quả của cải cách thể chế chỉ được phát huy khi bộ máy được tổ chức theo nguyên tắc "ít nhưng tinh, gọn mà mạnh". Sự tinh giản không chỉ nằm ở con số biên chế, mà còn thể hiện ở chất lượng nhân sự và năng lực thực thi. Khi đầu mối được rút gọn, người được giao trọng trách càng phải có năng lực thực sự, vừa giỏi nghiệp vụ, am hiểu pháp luật, vừa có bản lĩnh, đạo đức và tinh thần phụng sự.
"Bộ máy gọn mà không tinh thì chẳng khác gì giảm trọng lượng nhưng mất sức mạnh. Ngược lại, tinh hoa con người chính là động cơ giúp hệ thống vận hành hiệu quả. Khi đầu mối được rút gọn, người được giao trọng trách càng phải có năng lực thực sự, vừa giỏi nghiệp vụ, am hiểu pháp luật, vừa có bản lĩnh, đạo đức và tinh thần phụng sự", GS.TSKH Vũ Minh Giang nhấn mạnh.
Bàn về sự cần thiết của việc tinh gọn bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ, GS.TSKH Vũ Minh Giang tiếp tục nhấn mạnh cải cách tổ chức chỉ là bước khởi đầu, điều quan trọng hơn chính là làm cho cải cách ấy phát huy hiệu quả thực chất trong đời sống công vụ.
Khi thanh tra khách quan, công tâm và mang tính xây dựng, đó mới là thước đo thực chất nhất cho một nền hành chính liêm chính, phụng sự và hiện đại.
Theo GS.TSKH Vũ Minh Giang, cải cách tổ chức là điều kiện cần, nhưng điều kiện đủ để ngành Thanh tra phát triển bền vững chính là xây dựng văn hóa công vụ liêm chính. Hơn lúc nào hết, ngành Thanh tra cần đồng hành cùng dân tộc trong khát vọng phát triển đất nước hùng cường và thịnh vượng. Người làm thanh tra phải có tâm sáng và trí vững, coi sự nghiệp của mình là sự nghiệp phụng sự Tổ quốc.
"Cái tâm trong sáng ấy", ông nói, "chính là nền tảng để mỗi cán bộ thanh tra giữ mình trong sạch, giúp người liêm chính, bảo vệ công bằng xã hội". Từ đó, hiệu quả của công tác thanh tra không chỉ được đo bằng số lượng các cuộc thanh tra hay số kiến nghị xử lý, mà cần được đánh giá qua tác động tích cực đối với cơ quan, doanh nghiệp và người dân, tức là hiệu quả xã hội.
Khi thanh tra được thực hiện khách quan, đúng pháp luật, mang tính xây dựng, thì đó mới là thước đo giá trị chân thực nhất của ngành.
Tiếp nối mạch tư duy ấy, GS.TSKH Vũ Minh Giang cho rằng ngành Thanh tra đã làm tốt "đầu vào" của cải cách, tức là việc tổ chức, sắp xếp, tinh gọn lại bộ máy. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là "đầu ra", hiệu quả thực thi công vụ, sự hài lòng của xã hội và tiếng vọng tích cực từ đối tượng thanh tra, phải trở thành minh chứng rõ ràng cho sự đổi mới.
"Khi đầu vào đã tinh gọn, thì đầu ra phải là hiệu quả và niềm tin. Đó chính là thành công thực chất của cải cách", GS.TSKH Vũ Minh Giang nhấn mạnh.
Nhìn về tương lai, GS.TSKH Vũ Minh Giang cho rằng, bước sang giai đoạn mới, ngành Thanh tra không chỉ cần một bộ máy hiện đại mà còn cần một nền văn hóa liêm chính thấm sâu vào từng hành vi công vụ. Nền văn hóa ấy phải được vun đắp bằng trách nhiệm, trí tuệ và lòng tự trọng nghề nghiệp, nơi mỗi cán bộ thanh tra thấm nhuần tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, lấy liêm chính làm gốc, hiệu quả làm thước đo, và trách nhiệm làm danh dự.
"Tôi tin rằng với khí thế cải cách mạnh mẽ của toàn Đảng, toàn dân, Thanh tra Chính phủ chắc chắn sẽ hoàn thành tốt trọng trách lớn lao mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó", GS.TSKH Vũ Minh Giang khẳng định.
