(Thanh tra) - Với mục tiêu là đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật thanh tra liên quan đến thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam hiện nay, ThS Đỗ Mạnh Hùng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Thanh tra Chính phủ, Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp bộ đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến góp ý hoàn thiện nội dung nghiên cứu.
Trình bày tóm tắt nội dung nghiên cứu tại hội thảo, ThS Đỗ Mạnh Hùng chia sẻ, thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước là hoạt động cần thiết và thường xuyên nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước.
Theo ThS Đỗ Mạnh Hùng, trong thời giai qua, một số chủ trương, quan điểm chỉ đạo và hệ thống pháp luật có liên quan đến việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp Nhà nước có thay đổi. Tuy vậy, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế: chưa kịp thời tháo gỡ những vướng mắc trong thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; một số pháp luật chưa phù hợp với hoạt động thực tiễn cũng như định hướng cơ cấu lại doanh nghiệp có vốn Nhà nước hoạt động hiệu quả.
Cùng với đó, nhiều sai phạm xảy ra trong việc thực hiện cổ phần hóa. Việc quản lý đầu tư và rút vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chưa chủ động, kịp thời, linh hoạt như: việc đầu tư vốn vào các ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước, Công ty Đường sắt đô thị số 1 TP Hồ Chí Minh.
Bên cạnh đó, lĩnh vực, ngành nghề đầu tư vốn Nhà nước chưa được cụ thể theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Quá trình, quy trình đầu tư trực tiếp vốn từ ngân sách Nhà nước vào doanh nghiệp gặp khó khăn, việc đầu tư bổ sung vốn cho doanh nghiệp được quy định của pháp luật ngân sách thuộc lĩnh vực chi đầu tư phát triển, chưa xác định rõ trong đầu tư công. Nên cần thiết phải thanh tra việc quản lý vốn, tài sản Nhà nước vào doanh nghiệp Nhà nước.
Sai phạm trong quản lý đầu tư, xây dựng như quyết định đầu tư vượt khả năng nguồn vốn thuộc ngân sách địa phương; huy động và bố trí kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản chưa đúng quy định; điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án tăng cao so với phê duyệt ban đầu làm phá vỡ kế hoạch vốn, không có khả năng cân đối nguồn vốn.
Mặt khác, hoạt động thanh tra đã chỉ ra sai phạm trong quản lý vốn, đầu tư trong lĩnh vực xây dựng như: sai phạm từ khi lập hồ sơ mời thầu không đúng quy định (đưa ra các tiêu chí có tính chất chỉ định thầu, gài thầu); việc thẩm định hồ sơ mời thầu, thẩm định kết quả đấu thầu thiếu chặt chẽ, dẫn đến sai sót của đơn vị tư vấn đấu thầu không được phát hiện chấn chỉnh kịp thời. Chủ đầu tư thực hiện kế hoạch đấu thầu thiếu công khai; minh bạch; không thực hiện đúng kế hoạch đấu thầu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; chỉ định thầu không đúng thẩm quyền, quy trình...
Hàng loạt sai phạm trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp Nhà nước như: Hiện tượng buông lỏng, thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại một số doanh nghiệp Nhà nước; sử dụng vốn đầu tư vào một số dự án đầu tư đạt hiệu quả thấp, để xảy ra nhiều sai phạm trong sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp, có trường hợp sai phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng gây thất thoát, lãng phí lớn tài sản, vốn của Nhà nước, dẫn đến phải xử lý hình sự.
Việc cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước còn chậm, kém hiệu quả; nhất là còn để xảy ra nhiều sai phạm trong định giá tài sản, xác định giá trị doanh nghiệp Nhà nước để cổ phần hóa; xảy ra nhiều sai phạm trong việc thoái vốn Nhà nước tại các công ty cổ phần, gây thất thoát, lãng phí vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp, qua thanh tra đã kiến nghị nhiều doanh nghiệp phải xử lý những sai phạm đến mức phải chuyển cơ quan điều tra làm rõ theo quy định pháp luật.
Ngoài ra, việc thực hiện yêu cầu, chi tiêu tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng vốn Nhà nước, tài sản Nhà nước tại nhiều doanh nghiệp chưa đạt yêu cầu. Việc hạch toán không đúng kết quả sản xuất, kinh doanh, không đầy đủ doanh thu, không tăng đúng chi phí hoặc chuyển giá ra nước ngoài; chưa thực hiện nộp đầy đủ về quỹ hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp; đầu tư ngoài ngành sai quy định, không hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí nguồn vốn của doanh nghiệp.
Với mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật thanh tra liên quan đến thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước; đề xuất các giải pháp thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam hiện nay, đề tài triển khai nghiên cứu 3 nội dung sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước; Chương 2: Thực trạng pháp luật và hoạt động thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước; Chương 3: Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và hoạt động thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước
Góp ý tại hội thảo, các đại biểu đều cho rằng, mục tiêu chung của đề tài cần chỉ rõ cách thức và sai phạm trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước.
Chương I nên xác định rõ các loại hình doanh nghiệp thuộc doanh nghiệp Nhà nước; làm rõ hơn khái niệm, đặc điểm, vai trò của việc thanh tra quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước; thẩm quyền trách nhiệm của các chủ thể; nội dung thanh tra; các hình thức, phương thức thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước trong doanh nghiệp Nhà nước; các yếu tố tác động đến hoạt động thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước trong doanh nghiệp Nhà nước.
Chương II cần phải gom nhóm lại để có thể đánh giá thực trạng tốt hơn và từ đó đưa ra giải pháp khắc phục ở Chương 3.
Mục tồn tại, hạn chế của pháp luật và mục bất cập của pháp luật, các đại biểu cho rằng cần nên gộp lại thành một mục.
Tại Chương III, chủ nhiệm đề tài cần đề xuất xây dựng một cẩm nang, là một hướng dẫn của ngành để có giá trị ứng dụng trên thực tiễn.
