Mấy ngày gần đây, dư luận quan tâm nhiều đến cái đề án “thu phí hạn chế phương tiện giao thông cá nhân đường bộ, phí ôtô vào nội ô giờ cao điểm”.

Thậm chí có người còn đưa ra so sánh, tỷ lệ tăng trưởng của Việt Nam năm 2011 là 6,5%, lạm phát là 18%. Có thể thấy, mức sống của dân đang còn nhiều gánh nặng. Thu phí phương tiện là nhà nhà, người người phải nộp. Như vậy, ai cũng tìm cách để tăng thu bù chi, hàng hóa, dịch vụ rồi cũng tăng theo…

Bộ Giao thông Vận tải chỉ nhìn thấy cái lợi của việc thu được tiền, mà không nhìn thấy tác động của việc thu phí sẽ ra sao với đời sống người dân. 

Phó chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Nguyễn Văn Pha nói: “Sự kiện Bộ Giao thông vận tải đề xuất thu phí để hạn chế ùn tắc, tai nạn, ý kiến nhân dân rất trái chiều. Người dân đang chờ vào Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Mặt trận cũng đang đề nghị Bộ Giao thông vận tải gửi đề án sang để tổ chức phản biện”.

Rõ là chuyện thu phí không còn là giải pháp hành chính chống ùn tắt, mà đã là chuyện quốc kế dân sinh.

Theo Tiến sĩ Trần Du Lịch, công bằng mà nói, việc đầu tư các dự án giao thông theo hình thức BOT, và tổ chức thu phí đã thu hút nguồn vốn rất lớn để cải thiện cho các dự án giao thông. Nhưng đâu phải cứ đi trên đường đều phải trả tiền!

Cần nhớ thuế là nghĩa vụ. Còn phí chỉ phải trả khi nhận dịch vụ. Khi đóng phí bảo trì đường bộ, dân có quyền đòi hỏi phải được phục vụ chất lượng tương đương. Phí phải đưa đúng bản chất của phí.

Đó là chuyện của giao thông. Nhìn lại chuyện giá điện lại lần nữa xót dân. Số liệu kiểm toán cho thấy, năm 2010 sản lượng điện EVN bán cho ngành Công nghiệp, Xây dựng là 44.540 triệu kWh (chiếm 52% tổng sản lượng điện thương phẩm), giá bán bình quân 999,37 đồng/kWh, tăng 6,86% so với năm 2009.

Riêng lượng điện bán cho sản xuất sắt, thép và xi măng là 9.482 triệu kWh, chiếm 21,28% sản lượng điện phục vụ sản xuất công nghiệp, xây dựng và 11,06% sản lượng điện thương phẩm. Cụ thể, điện sản xuất sắt, thép là 4.608 triệu kWh (trong đó 673 triệu kWh cho các doanh nghiệp FDI. Ngành Sản xuất xi măng là 4.874 triệu kWh (1.350 triệu kWh cho doanh nghiệp FDI).

Trong khi, EVN bán cho tiêu dùng năm 2010 là 31.934 triệu kWh (chiếm 37,3% sản lượng điện thương phẩm) với giá bình quân 1.030 đồng/kWh, tăng 13,5% so với 2009.

Như vậy, giá điện cho sản xuất sắt, thép, xi măng không chỉ thấp, và tăng chậm hơn giá tiêu dùng, mà còn thấp hơn ngay chính với giá thành sản xuất.

Trong khi chỉ những hộ nghèo mới được trợ cấp 30.000 đồng/tháng, tương đương với 50kWh và giữ giá thấp cho 100kWh đầu tiên. Điều này cho thấy, lợi ích từ bù giá rơi vào tay các doanh nghiệp FDI mà người tiêu dùng đang phải gánh.

Chưa hết, đến lúc này EVN còn đang là con nợ lớn của dân, khi tự ý tiêu xài gần 550 tỷ đồng tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng năm 2011 do người dân mua điện đóng góp 20 đồng/kWh điện, mà chưa có biện pháp trả nợ. Cũng chưa thấy cơ quan nào nhắc nhở EVN trả món nợ này cho dân. 

Nếu là đối tượng khác, có lẽ tội “lạm dụng vốn” đã bị truy cứu rồi. Đằng này, vì EVN là “con một” nên khó xử?

Nhiều phí, nhiều quỹ, nhưng thiếu luật chế tài. Xài tiền dân vô trách nhiệm, hỏi dân sao không nặng gánh?

          Bút Chì