Mặc dù đã 90 tuổi nhưng cụ Thái vẫn ngày ngày dậy sớm chăm lo hương khói cho Thái Miếu nhà Lê

Kể cho chúng tôi nghe về những ký ký ức của mình, Quản từ Thái miếu nhà Lê, cụ Lê Thị Thái nhớ lại: Vào một đêm tháng Giêng năm 1989, trong giấc ngủ cụ nằm mơ thấy có một quả núi dài chừng 1km, nhìn xuống chân núi thấy một con sông, dưới bến sông có một cụ già râu tóc bạc phơ đang đứng trên mũi thuyền. Đi xuống 40 - 50 bậc, cụ gọi “đò ơi cho tôi sang sông với”. Kỳ lạ thay, chỉ trong chớp mắt con thuyền đã chở cụ băng qua sông. Vừa qua sông, cụ đã thấy một quả núi dài như bên kia sông, ngước lên thấy nhiều ông đi giày, đeo kiếm trông rất uy nghiêm. Đi tiếp, cụ lại chứng kiến nhiều cảnh tượng lạ mắt khác, nhiều cung nữ ăn mặc như Hoàng Hậu, Công Chúa…

Sáng hôm sau tỉnh dậy, cụ vội vàng vào Đền, gặp thầy Hoàng Văn Tự (người làng Quảng Xá, phường Đông Vệ), thầy bảo: “Bà là con cháu nhà Lê, bà đã già 70 tuổi, ngôi đền nay đã bị phá tan, “ngài” bắt bà vô sửa chữa, trông nom”. Nghĩ về giấc mơ và theo lời thầy Tự phán, cụ Thái quyết định chuyển vào ở hẳn trong Thái miếu mặc cho mọi lời can ngăn của người thân. Lúc bấy giờ, Thái Miếu rất hoang sơ, đổ nát vì nhiều năm bom đạn chiến tranh và không có người trông nom hương khói, chỉ còn lại 5 pho tượng của các Thái phi (vợ vua Lê Thần Tông) nằm chỏng chơ dưới đất, 4 bài vị bị gãy đầu, nhà cửa dột nát, cây cối rậm rạp um tùm. Cảnh tượng hoang tàn, nhưng cụ Thái vẫn không nản lòng. Cụ nung nấu ý chí tìm lại dấu ấn đền Lê - một thời vàng son của dân tộc.

Bước sang tuổi 90, cái tuổi “gần đất xa trời”, mắt mờ chân chậm nhưng khi kể chuyện cho chúng tôi, giọng cụ vẫn sang sảng, đầu óc còn minh mẫn. Hàng ngày, cụ làm lễ dâng hương. Còn nhớ, khi vừa chuyển vào trong Thái miếu, cụ kêu gọi mọi đóng góp tùy lòng hảo tâm của dân làng, mỗi người 5 - 10 nghìn đồng, riêng cụ dâng 100 nghìn đồng mua gạch về xây bệ để đặt Thánh vị các Vua. Trong đền dột nát, cụ lại đi xin ngói về lợp lại và thuê thợ về chống, kích lên để không sụp đổ và tiến hành sửa chữa. Tiếp đó, cụ xin tiền Nhà nước để xây tường rào bao quanh, làm cửa, đúc chuông…

Năm 1992, cụ Thái mời UBND xã Đông Vệ lên Lam Kinh chụp ảnh Thái Tổ, Lê Lai, Nguyễn Trãi để về đúc tượng thờ. Năm 1994, cụ lại lên đường ra Cát Đằng - Nam Định đặt một Long Cung để dâng Thái Tổ ngự và một bộ kiệu để hàng năm rước kiệu Ngài. Cũng trong năm này, cụ bàn với chính quyền xã Đông Vệ làm thủ tục để được cấp bằng công nhận di tích lịch sử. Ngày 11/10/1995, Bộ Văn hóa - Thông tin đã cấp bằng công nhận di tích Lịch sử Văn hóa cho Thái miếu nhà hậu Lê do Bộ trưởng Trần Hoàn ký. Ngày đón bằng công nhận di tích Lịch sử Văn hóa, lòng cụ mừng vui khôn xiết. Năm 1996, cụ lại thuê thợ chạm khắc 26 tượng Hoàng Đế và 7 vị Công Vương, xây 12 bệ đá, 3 hương án mới đủ bệ thờ…

“20 năm qua, tôi chưa một lần thấy mỏi gối, chùn chân”, cụ Thái nói. Cứ thế lặng lẽ, cụ đã đi qua “tứ huyện miền núi, ngũ huyện miền biển” để kêu gọi lòng hảo tâm của nhân dân, đặc biệt là con cháu dòng họ Lê. Tiền quyên góp được bao giờ cụ cũng ghi chép cẩn thận vào sổ sách và có người giám sát công tâm. Với cụ Thái, việc chăm chút cho ngôi đền bắt nguồn từ tình yêu với trái tim thành kính dâng tiên tổ, không màng chút lợi danh.

Ghi nhận công lao, năm 2004, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin đã ký tặng Huy chương Vì sự nghiệp Văn hóa Thông tin cho cụ Thái.

Văn Thanh