(Thanh tra) - Công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng ngay từ giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đến thi hành án. Thực tế cho thấy, Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) giữ vai trò then chốt, góp phần nâng cao hiệu quả công tác này.
Những năm gần đây, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nói chung, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế nói riêng luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo.
Bởi các vụ án tham nhũng, tiêu cực không chỉ gây thất thoát nghiêm trọng về tài sản của Nhà nước, mà còn ảnh hưởng đến lòng tin của người dân vào Đảng. Vì vậy, việc thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ việc, vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực không ngừng từ các cấp lãnh đạo, các cơ quan chức năng và toàn xã hội.
Qua công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử và kiểm sát thi hành án đối với các vụ án tham nhũng của VKSND cho thấy, các tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố đối với tội phạm tham nhũng chủ yếu ở các lĩnh vực quản lý ngân sách Nhà nước, tài chính, quy hoạch, đầu tư công, quản lý đất đai, ngân hàng, đấu thầu, mua sắm trang thiết bị y tế...
Tuy nhiên, việc thu hồi tài sản trong các vụ án về tham nhũng, kinh tế còn gặp phải một số khó khăn, như: Các vụ án tham nhũng có tính chất phức tạp, khó xác định giá trị tài sản chiếm đoạt, giá trị tài sản bị thiệt hại, đối tượng phạm tội là người có chức vụ, quyền hạn, chuyên môn, nghiệp vụ nên thủ đoạn che giấu, tẩu tán tài sản, hợp thức hóa tài sản tham nhũng trở nên rất tinh vi; hầu hết hành vi phạm tội xảy ra sau thời gian dài mới bị phát hiện, xử lý; thời hạn truy tố ngắn, nguồn nhân lực có hạn nên còn một số khó khăn trong việc tiến hành xác minh tài sản; tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng ở giai đoạn thi hành án chưa cao…
Bên cạnh việc bảo đảm khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, VKSND các cấp đã cùng với các cơ quan tiến hành tố tụng xác định việc thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ là mục tiêu, yêu cầu quan trọng.
Theo đó, ngay từ giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, VKSND các cấp đã chủ động nghiên cứu đề ra yêu cầu xác minh, kiểm tra thu thập tài liệu, chứng cứ làm rõ dấu hiệu hình sự, xác định tài sản bị chiếm đoạt; tiến hành xác minh, kiểm soát, ngăn chặn tài sản liên quan đến dấu hiệu tội phạm, xác minh quan hệ nhân thân đối tượng nhằm truy vết tài sản liên quan cần xác minh
Mặt khác, kịp thời áp dụng các biện pháp ngăn chặn không để đối tượng chuyển nhượng, tẩu tán, che giấu, hợp pháp hóa tài sản.
Đặc biệt, chú trọng yêu cầu điều tra theo hướng làm rõ bản chất vụ án, từ đó thúc đẩy thái độ chủ động, tự nguyện khắc phục hậu quả đã gây ra hoặc thường xuyên giải thích, động viên người phạm tội khắc phục hậu quả để hưởng khoan hồng của pháp luật.
Bên cạnh đó, VKSND các cấp cũng chú trọng tham gia các hoạt động hỏi cung bị can, yêu cầu các cơ quan, tổ chức cung cấp tài liệu liên quan đến tài sản của bị can trong vụ án để kịp thời phát hiện các tài sản có nguyên gốc do phạm tội mà có, những tài sản thuộc sở hữu của người phạm tội, những tài sản người phạm tội chuyển nhượng, sang tên cho người thân có dấu hiệu tẩu tán tài sản để áp dụng các biện pháp cần thiết, phù hợp.
Ngoài ra, đối với các vụ án tham nhũng, kinh tế có yếu tố nước ngoài, hoặc tẩu tán tài sản ra nước ngoài, VKSND còn tăng cường hợp tác quốc tế, yêu cầu tương trợ tư pháp trong thu hồi tài sản.
Nhờ triển khai các biện pháp trên, 100% các vụ án thụ lý giải quyết có yếu tố thất thoát, chiếm đoạt tài sản của Nhà nước và các tổ chức kinh tế đều được yêu cầu điều tra, làm rõ tài sản của bị can và các đối tượng liên quan, để kịp thời áp dụng các biện pháp bảo đảm thu hồi.
Trong đó, nhiều vụ án đã thu giữ, kê biên, phong tỏa được nhiều tiền và tài sản có giá trị để bảo đảm thi hành án, như: Vụ án xảy ra tại Tổng Công ty sản xuất - xuất nhập khẩu Bình Dương, thu giữ được hơn 452 tỷ đồng, 6 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, 5.000 USD, tạm dừng giao dịch 5 bất động sản; vụ án xảy ra tại Bệnh viện Mắt Thành phố Hồ Chí Minh, các bị can tự nguyện giao nộp 5,6 tỷ đồng; vụ án xảy ra tại Công ty Tài chính cao su Việt Nam, các bị can tự nguyện giao nộp 4,5 tỷ đồng; vụ án xảy ra tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, tạm giữ hơn 24,7 tỷ đồng, kê biên 19 bất động sản, phong tỏa 6 tài khoản ngân hàng với số tiền 105 tỷ đồng (đạt 100%).
Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế, chức vụ trong những năm gần đây có sự chuyển biến tích cực cả về số lượng và chất lượng, khẳng định và thể hiện rõ nét vai trò, trách nhiệm của VKSND trong công tác này.
