Sáng 13-10-2011, nhà đất của người dân tiếp tục bị cưỡng chế

Thu hồi đất kiểu “bí mật” và trái luật?

Trong đơn kiến nghị, bà Nguyễn Thị Ba, ngụ tại 127, tổ 6, khu phố 1, Xa lộ Hà Nội, phường Thảo Điền cho rằng: Phần nhà đất gia đình bà có giấy sở hữu hợp pháp từ năm 1950 đến nay. Là gia đình có truyền thống yêu nước nên trong kháng chiến chống Mỹ, nhà đất của gia đình bà là nơi nuôi giấu nhiều cán bộ Cách mạng. Sau ngày giải phóng, phần nhà đất này là nơi các cán bộ hoạt động kháng chiến gặp gỡ để ôn lại truyền thống đấu tranh cách mạng và là nơi thờ phụng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Tràng (là mẹ của bà Nguyễn Thị Ba). 

Chấp hành đúng pháp luật, trước đó gia đình bà đã hai lần tự nguyện giao đất để mở rộng Xa lộ Hà Nội. Tuy nhiên, đối với việc thu hồi hơn 936m2 đất cho DA khu nhà ở cao tầng Thảo Điền thì gia đình bà không hợp tác với lý do trình tự thu hồi đất do các cơ quan chức năng quận 2 thực hiện trái quy định pháp luật. Theo bà Ba, ngày 03/3/2008, Chủ tịch UBND quận 2 đã ký Quyết định số 1541/QĐ - UBND - TNMT thu hồi đất của gia đình bà để thực hiện DA khu nhà ở cao tầng Thảo Điền. Điều bất hợp lý là gia đình bà lại không hề nhận được Quyết định số 1541/QĐ - UBND - TNMT. Việc tồn tại một quyết định thu hồi đất có từ tháng 3/2008 chỉ được dần hé lộ sau hơn 3 năm khi xảy ra sự việc các cơ quan chức năng quận 2 can thiệp trái luật vào quá trình thương lượng đền bù đất giữa Cty CP Thảo Điền với gia đình bà. Đó là khi chủ đầu tư và người sử dụng đất đang thương lượng mức giá đền bù hơn 33 tỷ đồng, thì ngày 15/4/2011, Chủ tịch UBND quận 2 lại đột ngột ban bành Quyết định số 4833/QĐ - UBND về bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư, trong phần căn cứ có đề cập đến Quyết định số 1541/QĐ - UBND - TNMT. Nói khác hơn, sau hơn 3 năm kể từ ngày ban hành quyết định, bà Ba mới được biết nhà đất của gia đình mình đã bị thu hồi.

Không chỉ “bí mật” về nội dung quyết định thu hồi đất, cơ sở pháp lý của Quyết định số 1541/QĐ-UBND-TNMT cũng không phù hợp với Khoản 1 Điều 40 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ: “Đất DA phát triển kinh tế thuộc diện Nhà nước thu hồi mà nhà đầu tư đề nghị và được UBND cấp tỉnh có văn bản chấp thuận cho thực hiện theo phương thức tự thoả thuận với những người sử dụng đất thuộc phạm vi DA để nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất nhưng sau 180 ngày, kể từ ngày có văn bản chấp thuận mà còn người sử dụng đất không đồng thuận với nhà đầu tư thì UBND có thẩm quyền quyết định thu hồi diện tích đất mà nhà đầu tư chưa thoả thuận được với người sử dụng đất; việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện theo quy định của pháp luật. UBND tỉnh quyết định giao đất hoặc cho nhà đầu tư thuê đất đối với diện tích đã thu hồi.”. Thế nhưng, khi Cty CP Thảo Điền chỉ mới thỏa thuận với gia đình bà Nguyễn Thị Ba vào ngày 22/02/2011 bằng văn bản và thời gian 180 ngày cũng chưa qua, thì ngày 15/4/2011, Chủ tịch UBND quận 2 đã ban hành Quyết định số 4833/QĐ - UBND về bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư. Tiếp đó, ngày 16/6/2011, Chủ tịch UBND quận 2 tiếp tục ban hành Quyết định số 7721/QĐ - UBND về thu hồi và bàn giao toàn bộ diện tích đất của hộ bà Nguyễn Thị Ba cho chủ đầu tư. Ngoài ra, về phía chính quyền địa phương, ngày 22/6/2005, trong Thông báo số 389/TB - VP, ông Nguyễn Văn Đua, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh (nay đang là Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP. Hồ Chí Minh) đã chấp thuận về quy trình thu hồi đất của DA khu nhà ở cao tầng Thảo Điền là theo phương thức tự thỏa thuận với người sử dụng đất thuộc phạm vi thu hồi đất cho dự án nên cách làm của UBND quận 2 là trái với chỉ đạo của UBND TP. Hồ Chí Minh.

Thông tin mới nhất mà phóng viên Báo Thanh tra nhận được là Dự án khu nhà ở cao tầng kết hợp thương mại dịch vụ Vinaconex sau khi chuyển giao cho Cty CP Thảo Điền (trụ sở tại số 47 đường Điện Biên Phủ, phường Đakao, quận 1) đã được mang tên mới là Metropolis Thảo Điền. Chủ đầu tư mới của Metropolis Thảo Điền gồm Tổng Công ty xuất nhập khẩu và xây dựng Việt Nam góp 30% vốn; Cty đầu tư thương mại Chí Thành 69% vốn; ông Trịnh Thanh Phong góp 1% vốn. Tuy nhiên, trên một số phương tiện thông tin đại chúng và các trang mạng điện tử thì chủ đầu tư của Metropolis Thảo Điền là Cty CP BĐS Bình Thiên An, có trụ sở tại đường Ngô Đức Kế, phường Bến Nghé, quận 1.

Thực tế, trước tháng 3/2008, không hề có tổ chức, cá nhân nào tiến hành thương  lượng với hộ bà Nguyễn Thị Ba. Do đó, ngày 03/3/2008  Chủ tịch UBND quận 2 ban hành Quyết định số 1541/QĐ - UBND - TNMT là vi phạm quy định của pháp luật về đất đai, mà cụ thể là trái với Khoản 1 Điều 40 Nghị định số 84/2007/NĐ - CP của Chính phủ. Cũng căn cứ vào các quy định của pháp luật thì Quyết định số 4833/QĐ - UBND là không phù hợp, gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất. Nghiêm trọng hơn, Chủ tịch UBND quận 2 đã vượt quyền khi ban hành Quyết định số 7721/QĐ - UBND về thu hồi và bàn giao toàn bộ diện tích đất của hộ bà Nguyễn Thị Ba cho Cty CP Thảo Điền. Vì căn cứ theo quy định của pháp luật về đất đai đang được áp dụng thì Chủ tịch UBND quận 2 không có quyền giao đất cho Cty CP Thảo Điền. Ngoài ra, từ trước đến nay, UBND TP. Hồ Chí Minh chưa hề có quyết định giao phần đất của hộ gia đình bà cho Tổng Cty Vinaconex hoặc Cty CP Thảo Điền thực hiện dự án, thì không hiểu Chủ tịch UBND quận 2 căn cứ vào điều khoản pháp lý nào để ban hành Quyết định số 7721/QĐ - UBND?
 
Lấy sai sau điều chỉnh cái sai trước?

Biết được những khuất tất và bất thường trong việc thu hồi đất cho Cty CP Thảo Điền, các hộ dân đã không đồng ý giao đất, mà đề nghị tiếp tục thương lượng về mức giá đền bù. Đáng lẽ cần hướng dẫn Cty CP Thảo Điền và người dân thương lượng mức giá đền bù đúng quy định, cũng như giải quyết các kiến nghị của người dân đúng quy trình pháp luật, thì Chủ tịch UBND quận 2 đã đề nghị cấp trên cho sử dụng biện pháp hành chính để thu hồi đất.

Ngày 05/9/2011, Chủ tịch UBND quận 2 đã có Văn bản số 174/BC - UBND - BBT gửi UBND TP. Hồ Chí Minh kiến nghị áp dụng biện pháp hành chính để thu hồi đất của 6 hộ dân, trong đó có hộ bà Nguyễn Thị Ba cho DA khu nhà ở cao tầng Thảo Điền. Thay vì xem xét giải quyết các khiếu nại của các hộ dân thì ngày 21/9/2011, Văn phòng UBND TP. Hồ Chí Minh đã có Văn bản số 6681/VP - PCNC thông báo việc ông Nguyễn Hữu Tín, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đã thuận chủ trương cho phép UBND quận 2 áp dụng biện pháp hành chính để thu hồi nhà đất của 6 hộ dân.

Có được “giấy phép con” này, Chủ tịch UBND quận 2 đã quyết liệt chỉ đạo các cơ quan chức năng nhanh chóng thực hiện các văn bản thông báo đến 6 hộ dân là phải tự di dời để bàn giao nhà đất, nếu không sẽ bị cưỡng chế. Nhận thấy việc làm này của các cơ quan chức năng quận 2 sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của mình vì từ khi nhận được quyết định thu hồi đất đến nay người dân đã liên tục gửi đơn khiếu nại nhưng không nhận được quyết định giải quyết của người có thẩm quyền, các hộ dân đã phải “cầu cứu” đến Trụ sở Tiếp dân của Trung ương Đảng và Nhà nước (phía Nam). Nhưng bỏ qua mọi quy định của pháp luật cũng như yêu cầu của Trụ sở Tiếp dân của Trung ương Đảng và Nhà nước là phải giải quyết khiếu nại của dân, Chủ tịch UBND quận 2 vẫn quyết tâm cưỡng chế thu hồi nhà đất của người dân và bàn giao nhanh chóng cho Cty CP Thảo Điền. Trước áp lực này, hộ bà Nguyễn Thị Ba đã tự tháo dỡ vì không muốn nhà đất của mình bị cưỡng chế nhưng việc khiếu nại đề nghị làm rõ các sai phạm của UBND quận 2 vẫn được bà thực hiện với mong ước pháp luật và công lý được thực thi.

Trong khi đó, nhà đất của các hộ dân khác đã bị các cơ quan chức năng quận 2 thẳng tay cưỡng chế. Cụ thể, ngày 07/10/2011, nhà đất của hộ ông Nguyễn Hữu Thành, ngụ tại số 157/11 Xa lộ Hà Nội, thuộc tổ 6, khu phố 1, phường Thảo Điền đã bị cưỡng chế. Ngay trong ngày, phần nhà đất hơn 2.000 m2 mà (trước đó Cty CP Thảo Điền đề nghị bồi thường 58,8 tỷ đồng) đã được UBND quận 2 bàn giao lại cho doanh nghiệp này với mức bồi thường chỉ còn 33,7 tỷ đồng. Tiếp đó, sáng 13/10/2011, đoàn cưỡng chế hùng hậu của UBND quận 2 cũng đã nhanh chóng tháo dỡ nhà, đo lại đất của hộ ông Ngô Thanh Khiêm, ngụ tại số nhà 151 Xa lộ Hà Nội, gần sát bên phần đất của hộ ông Nguyễn Hữu Thành. Phần nhà đất diện tích hơn 2.563 m2 của ông Ngô Thanh Khiêm được Cty CP Thảo Điền đề nghị bồi thường vào tháng 12/2010 là hơn 76 tỷ đồng, nhưng khi cưỡng chế xong thì mức giá bồi thường chỉ còn 29 tỷ đồng.

Tuần trước, trả lời công khai trên báo chí, bà Vũ Thị Thu Trang, Phó Tổng Giám đốc Cty CP Thảo Điền, người đã ký tên vào các văn bản đề nghị bồi thường cho 6 hộ dân, cho rằng hiện bà không có quyền nói gì về vụ việc này, kể cả việc thương lượng giá đền bù với người dân, hiện nay toàn bộ sự việc đã được chuyển qua cho Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận 2 xử lý. Trong khi đó, bà Trần Thị Hồng Nguyệt, Chánh Văn phòng UBND quận 2, cho biết UBND quận 2 thành lập Ban Bồi thường là vì thương lượng giữa chủ đầu tư và người dân không thành, khiến việc thực hiện DA kéo dài. Tuy nhiên, trên thực tế, nếu chủ đầu tư và người dân đã có những văn bản thoả thuận với nhau thì quận 2 sẽ tôn trọng sự thoả thuận này, tinh thần của quận 2 là sẽ đảm bảo quyền lợi của người dân bị thu hồi đất, và bà Nguyệt sẽ liên hệ với Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận 2 kiểm tra lại toàn bộ hồ sơ vụ việc để có phương án xử lý phù hợp.

Trong tất cả trường hợp chúng tôi đề cập trong bài báo này, các gia đình đều nhận được văn bản đề nghị của Cty CP Thảo Điền đưa ra các mức giá đền bù (và được đơn vị này đề nghị giữ bí mật). Tuy nhiên, khi việc thỏa thuận chưa xong thì UBND quận 2 đột ngột xen ngang ban hành quyết định hành chính áp giá rẻ mạt bồi thường cho các hộ dân. Với trường hợp gia đình bà Nguyễn Thị Ba khi liên hệ với bà Vũ Thị Thu Trang (theo số máy ghi trong thư đề nghị thỏa thuận giá gửi gia đình) để bàn việc thỏa thuận giá đền bù thì không liên hệ được. Để rồi bị UBND quận 2 cho rằng không thỏa thuận được với dân, gây ảnh hưởng tới tiến độ DA, đề nghị cưỡng chế…

Nhìn nhận về sự việc này, Luật sư Dương Thị Tới, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho rằng: Nếu DA thuộc trường hợp chủ đầu tư tự thoả thuận thương lượng với dân và việc thương lượng này đang tiếp tục, mà UBND quận 2 can thiệp một mức giá khác là sai quy định. Trong trường hợp này, dù còn một vài hộ dân nhưng giữa Cty CP Thảo Điền và hộ dân đã có văn bản thỏa thuận giá; người dân hiện tại cũng yêu cầu Cty CP Thảo Điền đền bù theo giá đã thoả thuận thì UBND quận 2 nên vận động, khuyến khích chủ đầu tư tiếp tục thương lượng giá đền bù nhằm đẩy nhanh tiến độ. Vì rằng, Nhà nước luôn có chủ trương thực hiện cách làm có lợi hơn cho dân, nhằm đảm bảo quyền lợi của người bị thu hồi đất. 

Trao đổi với phóng viên Báo Thanh tra, các hộ dân bất bình: Chúng tôi luôn chấp hành đúng quy định của pháp luật, nhưng không đồng ý với cách làm sai trái của các cơ quan chức năng quận 2 và UBND TP. Hồ Chí Minh. Nếu sòng phẳng và đúng quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo thì UBND TP. Hồ Chí Minh cần chỉ đạo UBND quận 2 tổ chức đối thoại với dân để giải quyết các kiến nghị của người dân trên cơ sở đúng lý hợp tình. Không hiểu vì lý do gì đơn thư của công dân được gửi đến các cơ quan chức năng thì việc giải quyết rất chậm, thậm chí là không ban hành quyết định giải quyết theo quy định của pháp luật, trong khi việc cưỡng chế thu hồi đất lại được thực hiện rất nhanh chóng. Thực tế đây không phải là DA an ninh quốc phòng, DA hạ tầng cấp bách mà đơn thuần chỉ là DA kinh doanh bất động sản đã ít nhất một lần chuyển đổi chủ đầu tư, nên việc thu hồi đất cần được xem xét kỹ càng trên cơ sở đảm bảo quyền lợi của người dân. Chúng tôi đề nghị Thanh tra Chính phủ và các Bộ, ngành cần nhanh chóng làm rõ những bất thường về quy trình thu hồi đất, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc giải quyết khiếu nại của các hộ dân đối với dự án này. Đặc biệt, là việc tại sao UBND quận 2 lại “làm thay” chủ đầu tư trong việc áp giá đền bù thấp hơn nhiều lần so với mức giá thương lượng của Cty CP Thảo Điền, và phần chênh lệch này ai sẽ được hưởng? Là những người bị thu hồi đất, chúng tôi đã theo dõi rất kỹ về quá trình thực hiện DA này và đang làm rõ thông tin cách đây vài tháng, Cty CP Thảo Điền đã “bán” lại dự án này cho một nhóm nhà đầu tư, do một ngân hàng làm đại diện. Sau khi làm rõ các thông tin, người dân chúng tôi sẽ gửi đơn đến cơ quan điều tra để tố cáo hành vi sai phạm của Cty CP Thảo Điền.

Báo Thanh tra sẽ tiếp tục theo dõi vụ việc này và thông tin đến bạn đọc.

Giáng Thăng – Nam Hà