Năm 1973, ông Phạm Huy Hiển mua của ông Trần Xuân Hường ba gian nhà tranh cùng một số tài sản khác ở thôn 3, xã Phù Vân, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam (nay là TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam). Việc mua bán được lập thành văn bản, có chứng thực của Ủy ban hành chính xã Phù Vân nhưng không ghi cụ thể diện tích đất.

Sau đó, ông Hiển có đơn xin đất và được ông Nguyễn Văn Thuệ, Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp xã Phù Vân xác nhận đồng ý cho sử dụng khoảng 8 miếng đất (tương đương 288m2) trên đó có nhà, tài sản đã mua của ông Hường. Trong đơn cũng như xác nhận của HTX đều không xác định tứ cận và các điểm mốc của thửa đất.

Tại bản đồ đo đạc năm 1999 thể hiện, diện tích đất ông Hiển đang khiếu nại có 2 phần gồm: 26,1m2 nằm ngoài thửa đất mua của ông Hường, thuộc sân kho HTX trước đây và 8,25m2 nằm trong thửa đất mua của ông Hường.

Ông Hiển trình bày, sau khi mua nhà, gia đình ông sử dụng cổng đi ra đường của xóm ở phía Tây. Năm 1977, để thuận lợi cho việc sinh hoạt và sản xuất, gia đình không sử dụng cổng đi phía Tây mà mở cổng phía Nam đi ra sân kho HTX. Toàn bộ diện tích 26,1m2 gia đình ông đã được hợp thức hóa và nộp tiền sử dụng đất. Thời điểm này, gia đình ông cho gia đình ông Toan sử dụng chung ngõ đi ra sân kho HTX. Năm 2005, gia đình ông xây dựng tường ngăn kín lối đi phía Nam để mở lại cổng đi cũ ở phía Tây nên phát sinh tranh chấp và bị UBND cưỡng chế tháo dỡ.

Năm 2006, UBND xã Phù Vân xác định phần diện tích đất đang tranh chấp giữa hai gia đình là ngõ đi công cộng do UBND xã quản lý. Tiếp đó, UBND thị xã Phủ Lý có quyết định giải quyết đơn tố cáo kết luận: Phần đất tranh chấp là ngõ đi chung hình thành từ trước năm 1980. Đây là đất công ích, ông Hiển không được tự ý xây dựng tường ngăn trên đất.
 
Không đồng ý, ông Hiển gửi đơn khiếu nại.

Ngày 1/9/2006, UBND tỉnh Hà Nam ban hành Quyết định số 913/QĐ-UBND không công nhận việc ông Hiển đòi quyền quản lý ngõ đi chung giữa hai gia đình. UBND xã Phù Vân cưỡng chế yêu cầu gia đình ông Hiển tháo dỡ bức tường ngăn là đúng quy định của pháp luật.

Theo Bộ Tài nguyên Môi trường, phần đất đang tranh chấp có một phần thuộc quyền sử dụng hợp pháp của gia đình ông Hiển, gia đình ông Toan sử dụng ngõ đi này là đi nhờ. Nếu có nhu cầu tiếp tục sử dụng ngõ, gia đình ông Toan phải thỏa thuận theo quy định của pháp luật. Trường hợp gia đình ông Hiển không sử dụng ngõ đi này thì gia đình ông Toan mở lại ngõ đi ở phía Nam như trước đây (ngõ sử dụng chung với gia đình ông Phước).

Bộ Tài nguyên Môi trường cũng cho rằng, việc ông Hiển cho rằng 26,1m2 đất, HTX đã công nhận quyền sử dụng đất cho gia đình năm 1985 là không có căn cứ. Theo bản đồ địa chính năm 1990, gia đình ông Hiển sử dụng thửa số 524, diện tích 313m2, có ví trí tiếp giáp với các thửa đất liền kề không thể hiện ngõ đi chung. Đến bản đồ địa chính năm 1999, diện tích đất của gia đình ông Hiển tăng thêm 52m2 và đã được xử lý hợp thức hóa, còn phần đất 26,1m2 đang tranh chấp được đo tách là đường đi.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Chu Phạm Ngọc Hiển đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Hà Nam ban hành quyết định giải quyết khiếu nại của gia đình ông Hiển theo hướng công nhận quyền sử dụng 8,25m2 nằm trong thửa đất mua của ông Hường và yêu cầu UBND TP Phủ Lý làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo nội dung giải quyết trên. Đồng thời yêu cầu gia đình ông Hiển trả lại phần đường đi 26,1m2 cho UBND xã Phù Vân quản lý.

Hà Nguyên