Ngày 5/11/2007, Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành Quyết định số 3415/QĐ-BGTVT về phê duyệt đầu tư Dự án Xây dựng đường Cao tốc Nội Bài - Lào Cai (giai đoạn I) trên tổng chiều dài 264km, mức đầu tư 1,46 tỷ USD. Trong đó 1,096 tỷ USD vay của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB).

Quý III năm 2008, dự án được khởi công xây dựng, trong đó Bộ Giao thông Vận tải giao cho Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là chủ đầu tư từ km0 đến km245; đoạn 19km từ Km 245 đến 264 (Khu Thương mại - Công nghiệp Kim Thành) giao cho Sở Giao thông Vận tải Lào Cai làm chủ đầu tư.

Đến ngày 21/9/2014, tuyến Cao tốc Nội Bài - Lào Cai chính thức được cắt băng khánh thành, thông tuyến đưa vào sử dụng. Đây được coi là tuyến giao thông huyết mạch trong vận tải hàng hóa, giao thương kinh tế giữa các địa phương Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai tới Cửa khẩu Kim Thành và thông tuyến với nước bạn Trung  Quốc.

Đường Cao tốc Nội Bài - Lào Cai do Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý và khai thác.

Nhiều năm qua tuyến đường đã phát huy tối đa hiệu quả trong việc đóng góp cho sự phát triển kinh tế của các địa phương vùng Tây Bắc.

Theo số liệu thống kê, các tuyến cao tốc do VEC quản lý khai thác trong năm 2023 đã phục vụ khoảng 59,7 triệu lượt phương tiện. Trong đó, tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai lưu lượng xe lưu thông qua tuyến đạt 16 triệu lượt. Xếp sau tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ có 21 triệu lượt và Cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây với 20,4 triệu lượt phương tiện.

Nhiều đoạn của tuyến đường Cao tốc Nội Bài - Lào Cai đã xuống cấp nghiêm trọng, tạo thành những “chiếc bẫy tử thần” với phương tiện tham gia giao thông.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai được nhiều tài xế đánh giá là “tuyến cao tốc xấu nhất Việt Nam” do tình trạng xuống cấp kéo dài, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn giao thông.

Anh Nguyễn Văn Lượng là một lái xe tải, thường xuyên lưu thông trên các tuyến cao tốc nói chung và cao tốc Nội Bài - Lào Cai nói riêng, đánh giá: “Đây là tuyến đường cao tốc xấu nhất trong các tuyến cao tốc mà tôi từng tham gia lưu thông. Bản thân tôi không ít lần chứng kiến cảnh các phương tiện đi cùng làn với mình gặp tai nạn dù không va chạm với ai. Đối với tôi, khi lái xe trên tuyến cao tốc này, nếu chỉ cần lơ là đôi chút thì nguy hiểm đối với cả phương tiện và tính mạng của tài xế có thể ập đến bất cứ khi nào”.

Ghi nhận thực tế cho thấy, tình trạng đường chất lượng mặt đường xuống cấp nghiêm trọng diễn ra trên nhiều đoạn tuyến xuất hiện nhiều nhất từ KM88 đến Km200 ở cả hai hướng Nội Bài - Lào Cai và hướng ngược lại.

Đơn cử, tại vị trí H1-Km88 hướng Nội Bài - Lào Cai xảy ra tình trạng bong tróc mặt đường tại vị trí đã được sửa chữa nâng cấp trước đó.

Hay tại Km129 hướng Hà Nội - Lào Cai xuất hiện tình trạng ổ gà lớn, khiến nhiều phương tiện sóc rất mạnh khi đi vào.

Điều tương tự cũng diễn ra tại vị trí H9 Km135 hướng Lào Cai - Hà Nội, khi có một hố lớn xuất hiện nhiều năm nay tại vị trí này.

Tình trạng nhiều đoạn mặt đường bong tróc xuất hiện dày đặc cả hai hướng từ Nội Bài - Lào Cai và ngược lại, có nhiều đoạn tuyến kéo dài vài km gây nguy hiểm cho các phương tiện tham gia giao thông. Tình trạng mặt đường xuống cấp, bong tróc kéo dài, nhiều ổ gà xuất hiện… gặp nhiều nhất tại các vị trí từ Km142 đến Km145, đoạn tuyến từ Km145 đến Km146, từ Km172 đến Km175, khu vực Km180, Km181, khu vực núi giao IC16…

Nhiều vệt rãnh lún, hằn, tạo nên “gờ sống trâu” kéo dài từ vài trăm mét, đến vài kilomet tại Cao tốc Nội Bài - Lào Cai.

Chưa dừng lại ở việc mặt đường bong tróc, ổ gà, hố lớn xuất hiện khắp nơi, thậm chí còn thường xuyên xuất hiện tại các vị trí đã được triển khai cải tạo, sửa chữa và nâng cấp. Nhiều tài xế còn cho biết, nguy hiểm nhất vẫn là những vệt rãnh lún, hằn, tạo nên “gờ sống trâu” kéo dài từ vài trăm mét, đến vài kilomet.

Tình trạng này xuất hiện dày đặc trên khắp cả tuyến. Những vết rãnh này không khác gì những “chiếc bẫy tử thần” đặt trên đường. Các phương tiện lưu thông vào các ngày nắng, tạnh ráo thì không sao nhưng khi trời tối ngày mưa, bị hạn chế về tầm nhìn và ánh sáng, thì toàn bộ những vệt rãnh này lại chính là “ẩn họa” đối với những chiếc xe nhỏ, lốp nhỏ, tải trọng thấp, rất dễ xảy ra tình trạng mất lái, dẫn đến tai nạn, xe bị lật…

Đánh giá về chất lượng mặt đường của Cao tốc Nội Bài - Lào Cai, anh Trần Văn Khang - một tài xế xe khách cho biết: Mấy năm nay, những “gờ sống trâu” xuất hiện quá nhiều, khiến cho các xe đi nhanh thì cực kỳ nguy hiểm. Xe đi chậm cũng hết sức nguy hiểm chứ chưa nói đến các xe đi nhanh.

Có chung cảm nhận, anh Nguyễn Thanh Tùng - bác tài thường xuyên có lộ trình trên Cao tốc Nội Bài - Lào Cai cảnh báo: Khi đi vào các đoạn đường xuống cấp, nhất là cả đoạn đường thuộc địa phận tỉnh Yên Bái xuống cấp rất nhiều, nếu các bác tài không chắc tay lái thì sẽ bị đánh “lạng xe” (mất thăng bằng), dẫn đến lật xe. Rồi các ổ gà, tạo ra các vũng nước khi trời mưa mà các bác tài không lưu ý thì cũng rất dễ gây ra tai nạn.

Được biết, hàng năm tuyến đường này vẫn thường xuyên được duy tu bảo dưỡng, nâng cấp sửa chữa, cải tạo để đảm bảo an toàn cho người tham gia lưu thông trên tuyến.

Theo chia sẻ của nhiều tài xế, điều ngạc nhiên là: Đường càng sửa thì chất lượng mặt đường càng xuống cấp nhanh hơn tại các vị trí được sửa chữa. Và kết cục là từ tuyến đường được đầu tư  lớn, yêu cầu kỹ thuật cao, chất lượng đường được cam kết có thể chạy với tốc độ tối đa 120km/h, do nhà thầu nổi tiếng của nước ngoài thi công, nhưng sau mười năm đưa vào khai thác, sử dụng, đến nay nó đã biến thành tuyến đường cao tốc “tệ” nhất Việt Nam theo như đánh giá của nhiều tài xế lái xe.

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng chất lượng mặt đường của tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai xuống cấp một cách nghiêm trọng như vậy? Công tác duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa nâng cấp được đơn vị quản lý thực hiện ra sao lại xảy ra tình trạng, càng sửa càng nhanh hỏng? Trách nhiệm này thuộc về ai khi mà hàng năm trên tuyến đường này vẫn xảy ra hàng trăm vụ tai nạn va chạm giao thông, những vụ tai nạn không đáng có cướp đi tính mạng của hàng chục người?

Bài 2: Nguyên do đâu, chuyên gia nói gì?