Công tác phòng, chống tham nhũng ở nước ta thời gian qua tiếp tục được đẩy mạnh, đạt nhiều kết quả quan trọng. Đặc biệt, sự phối hợp đồng bộ giữa công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đối với các vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế ngày càng chặt chẽ, hiệu quả, khẳng định quyết tâm mạnh mẽ “không ngừng”, “không nghỉ”, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội lớn của cả nước, Thủ đô Hà Nội có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, đóng góp lớn vào sự phát triển chung của Việt Nam. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển và quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, vấn đề tranh chấp, xung đột pháp lý là một trong những vấn đề nổi cộm. Đây vừa là thách thức song cũng là cơ hội để TAND TP Hà Nội khẳng định vị trí, vai trò trong hệ thống tư pháp Thủ đô.

Đặc biệt, tội phạm tham nhũng, kinh tế trong những năm gần đây ngày càng nghiêm trọng, phức tạp với hành vi tham nhũng ngày càng tinh vi, khó lường. Do đó, việc xét xử các vụ án tham nhũng nói chung và các đại án tham nhũng nói riêng của TAND TP Hà Nội không chỉ là nhiệm vụ chính trị quan trọng mà còn góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

Sứ mệnh đặc biệt của Tòa án Thủ đô trong xét xử đại án tham nhũng

Theo số liệu thống kê của TAND TP Hà Nội, mỗi năm ngành TAND TP thụ lý khoảng trên 40 nghìn vụ việc, tỷ lệ giải quyết đạt trên 90%. Trong đó, kết quả thụ lý, giải quyết án tham nhũng (tội phạm tham nhũng, chức vụ) được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.

Đáng chú ý, TAND TP Hà Nội được Trung ương tin tưởng giao xét xử nhiều đại án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo. Nhiều vụ án lớn tại Hà Nội đã được chọn làm án điểm, xây dựng chuẩn mực để rút kinh nghiệm, định hướng thống nhất xét xử trong toàn quốc. 

Giai đoạn 2021 - 2025, TAND TP Hà Nội đã xét xử thành công 25 vụ với 552 bị cáo thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí theo dõi chỉ đạo. Trong đó, có các vụ án điển hình, như: Vụ “chuyến bay giải cứu” giai đoạn 1, 2 với tổng số tiền hối lộ bị cáo buộc lên tới gần 180 tỷ đồng, liên quan đến nhiều lãnh đạo thuộc các cơ quan chủ chốt như Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Y tế, Bộ Giao thông vận tải (cũ)…; Vụ Tân Hoàng Minh - đại án kinh tế nghiêm trọng - về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua việc phát hành trái phiếu trái phép, chiếm đoạt tổng cộng trên 8.600 tỷ đồng từ hơn 6.600 nhà đầu tư; Vụ án xảy ra tại Tập đoàn FLC - vụ án kinh tế nghiêm trọng - liên quan đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán và cung cấp thông tin sai lệch để trục lợi, tổng số tiền chiếm đoạt trong vụ án được xác định lên đến hàng nghìn tỷ đồng; Vụ án xảy ra tại Công ty Việt Á liên quan đến kit test xét nghiệm Covid-19, gây thiệt hại số tiền hơn 1.235 tỷ đồng của cơ quan, tổ chức, trong đó thiệt hại cho Nhà nước là hơn 402 tỷ đồng; Vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn liên quan đến hành vi đưa hối lộ cho nhiều cán bộ Nhà nước nhằm được phê duyệt dự án, điều chỉnh quy hoạch, giao đất không qua đấu giá và trúng thầu sai quy định, sai phạm nghiêm trong trong hạch toán kế toán, gây thất thoát tài sản công hàng trăm tỷ đồng…

Với những kết quả nổi bật trong xét xử thành công các đại án tham nhũng, TAND TP Hà Nội được các bộ, ban, ngành, tỉnh, thành phố ghi nhận và đánh giá cao; được dư luận đồng tình ủng hộ.

Việc đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật các đại án tham nhũng, kinh tế đã khẳng định những đóng góp tích cực vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nói riêng của Tòa án Thủ đô.

Đồng thời, khẳng định sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước vào “bản lĩnh” của TAND TP Hà Nội; là minh chứng rõ nhất về công tác chuyên môn của các đơn vị trực thuộc. Đây vừa là động lực, cơ hội song cũng là những thách thức đòi hỏi TAND TP không ngừng nỗ lực, phấn đấu để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.

Triển khai đồng bộ các yếu tố cốt lõi trong xét xử

Đặc điểm của những vụ án tham nhũng, kinh tế do TAND TP Hà Nội thụ lý liên quan đến các lãnh đạo cấp cao; gây thiệt hại lớn cho Nhà nước và các tổ chức, cá nhân; phạm vi đa ngành, đa lĩnh vực; việc thu thập chứng cứ, hồ sơ rất lớn, phức tạp… Điều này đòi hỏi TAND TP phải triển khai đồng bộ, linh hoạt các giải pháp.

TAND TP Hà Nội cho biết, trước tiên, cơ quan luôn bám sát định hướng, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, nhất là Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong việc xử lý các vụ án tham nhũng, kinh tế. Với việc quán triệt sâu sắc tinh thần “không ngừng”, “không nghỉ”, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, gắn công tác phòng, chống tham nhũng với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và xử lý nghiêm minh cán bộ sai phạm, TAND TP đảm bảo các đại án được đưa ra xét xử kịp thời, tránh kéo dài gây bức xúc trong dư luận.

Đối mặt với các vụ án tham nhũng có hồ sơ đồ sộ, chứng cứ phức tạp, liên quan đến nhiều lãnh đạo cấp cao và đa ngành, đa lĩnh vực, vai trò của thẩm phán là vô cùng quan trọng.

Một yếu tố khác tạo nên sự “tâm phục, khẩu phục” trong các bản án là việc TAND TP Hà Nội luôn đề cao và đảm bảo quyền tranh tụng tại phiên tòa. Mọi điều kiện thuận lợi nhất đã được tạo ra để luật sư, bị cáo và đại diện Viện Kiểm sát có thể thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của pháp luật. Hơn nữa, các bản án luôn thể hiện sự nghiêm minh nhưng cũng đậm tính nhân văn, xem xét toàn diện các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, phân hóa vai trò của từng bị cáo để đưa ra những hình phạt đúng người, đúng tội, được dư luận đồng tình và đánh giá cao.

Đáng chú ý, tất cả các phiên tòa xét xử đại án tham nhũng, kinh tế của TAND TP Hà Nội đều được công bố thông tin một cách công khai, minh bạch. Việc tạo điều kiện tối đa cho các cơ quan báo chí theo dõi, đưa tin không chỉ giúp người dân cả nước nắm bắt diễn biến, kết quả xét xử mà còn góp phần đảm bảo tính giám sát của các tổ chức xã hội và Nhân dân đối với hoạt động tư pháp. Chính sự công khai này đã tạo ra hiệu ứng răn đe, phòng ngừa tội phạm.