Ông Đỗ Văn Dưỡng, Phó Chánh Thanh tra tỉnh Điện Biên. Ảnh: NVCC

Ở hàng ghế cuối, giữa tràng pháo tay tán dương, một người đàn ông lặng lẽ, tay nắm hờ tập tài liệu, mắt hướng lên màn hình mà như đang dõi theo một điều gì sâu xa hơn những dòng chữ hiện ra. Đó là ông Đỗ Văn Dưỡng, Phó Chánh Thanh tra tỉnh Điện Biên, người đã gắn bó với ngành Thanh tra 25 năm qua.

Với ông, những con số không phải là thành tích mà là những câu chuyện đã được khép lại bằng sự công bằng. Mỗi khoản tiền thu hồi là một niềm tin được trả về, mỗi vụ việc khép lại là một cánh cửa được mở ra. Ông từng nói, bằng giọng chậm rãi như rót vào gió núi: “Người cán bộ thanh tra không cần hào nhoáng. Chỉ cần liêm chính, dũng cảm và tận tâm, thì ở đâu cũng có thể tạo nên thay đổi, dù chỉ là từ một khe hở nhỏ nhất giữa đại ngàn Điện Biên”.

Tháng Bảy, mưa miền biên viễn như dội xuống những con đường đất đỏ dẫn vào Mường Nhé. Trong những ngôi trường cũ kỹ lưng chừng núi, trẻ em vẫn đi bộ hàng cây số, qua cầu tạm, đường trơn. Thấu hiểu được những khó khăn của các cháu quyết tâm để ngăn chặn và phát hiện ngay từ đầu những sai sót nhỏ để không bùng phát trở thành những sai phạm lớn. Đồng chí Đỗ Văn Dưỡng đã trực tiếp chỉ đạo cuộc thanh tra chuyên đề tại huyện. Sau nhiều ngày rà soát hồ sơ, kiểm tra thực địa, tổ công tác phát hiện sai phạm hơn 600 triệu đồng. Thiết kế - dự toán không phù hợp, hồ sơ nghiệm thu, thanh toán khối lượng phần bê tông một số hạng mục chưa đúng quy định

Tại buổi làm việc với lãnh đạo huyện, ông Dưỡng không vòng vo:

“Đây không đơn thuần là vi phạm thủ tục. Mà là trách nhiệm của các cơ quan quản lý chưa thực hiện hết chức trách nhiệm vụ, các cá nhân tổ chức đều đã được kiểm điểm xem xét trách nhiệm. Âu cũng là bài học rút ra để các ngành các cấp tổ chức quản lý các dự án đầu tư tốt hơn trong thời gian tới”.

Câu nói ấy, tưởng như chỉ là lời cảnh tỉnh, nhưng đã lay động không ít người. Sau kết luận, các đơn vị liên quan bị yêu cầu xử lý trách nhiệm, UBND tỉnh nhận được kiến nghị chấn chỉnh toàn bộ quy trình đầu tư. Ông Dưỡng không dừng lại ở đó. Ông đã hướng dẫn, tư vấn cho cán bộ xã kiểm soát đầu tư xây dựng một cách súc tích, dễ hiểu, như một cách “chữa bệnh từ gốc” cho hệ thống.

Nếu Mường Nhé là một bài học về sự kiên quyết, thì Mường Chà lại là minh chứng cho sức mạnh của sự lắng nghe và cải hóa.

Cuối tháng Chín, Mường Chà bắt đầu trở lạnh. Nơi ấy, không có sai phạm tiền tỷ, nhưng lại có những tiếng thở dài của người dân vẫn gửi đơn, vẫn chờ đợi, vẫn hy vọng, suốt cả năm trời.

Tổ công tác do ông Dưỡng phụ trách phát hiện nhiều điểm nghẽn: Đơn thư bị tồn đọng quá thời hạn, hồ sơ thiếu sót, việc tiếp dân diễn ra như một thủ tục hơn là lắng nghe thật sự.

Tại buổi làm việc, một lãnh đạo huyện ngập ngừng: “Anh em làm nhiều quá, thiếu người, nên có việc chưa sát sao. Nhưng chúng tôi không trốn tránh đâu”.

Ông Dưỡng nhìn thẳng, rồi nhẹ nhàng nói, giọng trầm lặng: “Tôi hiểu, ai cũng có áp lực. Nhưng không ai khổ bằng người dân phải gửi đơn cả năm trời mà không một lời hồi âm. Làm tiếp dân không phải để chống chế, mà là để chặn mầm mống tiêu cực ngay từ sớm”.

Từ cuộc thanh tra đó, ông yêu cầu Mường Chà cải tiến quy trình tiếp công dân, tổ chức tập huấn nghiệp vụ và đặc biệt xây dựng hệ thống số hóa hồ sơ đơn thư, giúp người dân theo dõi tiến độ xử lý công khai, minh bạch.

Ba tháng sau, khi đoàn giám sát quay lại, phòng tiếp dân của huyện đã khác. Lịch tiếp dân được niêm yết rõ ràng, cán bộ có thái độ tiếp dân nhã nhặn, đúng quy định. Một người phụ nữ dân tộc Mông nói bằng tiếng phổ thông còn chưa sõi: “Thấy cán bộ đón mình bằng ánh mắt tử tế, mình cũng tin”.

Về lại trụ sở tỉnh, có lần, một cán bộ trẻ hỏi ông: “Thưa anh, sao anh cứ tự xuống cơ sở mãi vậy? Em nghĩ xử lý ở văn bản cũng đủ rồi mà”.

Ông Dưỡng không trả lời ngay. Ông rót một chén trà nóng, đẩy về phía cậu thanh niên ấy, rồi chậm rãi: “Thanh tra là để soi sáng, không phải để đè nén. Nếu mình không xuống tận nơi, không nhìn tận mắt, không nghe tận tai… thì khác gì phán xét qua lớp kính mờ? Mà công lý nó chỉ hiện ra khi mình thật sự hiểu điều dân cần”.

Khi được hỏi vì sao gắn bó với nghề này đến vậy, ông chỉ mỉm cười: “Ở vùng đất này, mỗi vụ thanh tra đúng là bớt đi một nỗi oan, một khúc mắc; người dân có thêm niềm tin. Còn gì ý nghĩa hơn thế?”

Kết luận thanh tra ở Mường Nhé, Mường Chà được công khai trên Báo Thanh tra. Song những câu chuyện đằng sau kết luận đó mới thực sự có tiếng vang lớn, những câu chuyện đó đã và đang góp phần đốt cháy những thói quen cũ kỹ, hun nóng những nhận thức trì trệ, thắp lên ánh sáng cho những nơi từng chìm trong hoài nghi và bức xúc.

Năm 2017, ông Đỗ Văn Dưỡng đã vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen vì những đóng góp tiêu biểu cho ngành Thanh tra. Đó là sự ghi nhận xứng đáng cho hành trình hơn 25 năm không ngơi nghỉ.

Nhưng với ông, ánh sáng của một tấm bằng khen không bao giờ rực rỡ bằng ánh nhìn tin cậy của người dân, hay cái siết tay lặng lẽ từ đồng nghiệp sau mỗi vụ việc được xử lý công tâm. Ông từng nói: “Danh hiệu có thể được ghi bằng chữ vàng, nhưng sự tin yêu phải được khắc bằng trái tim”.

Phần thưởng lớn nhất, với ông, là khi một cán bộ trẻ dám đứng lên bảo vệ cái đúng. Là khi một người dân nghèo ở vùng cao cúi đầu cảm ơn bằng ánh mắt biết ơn không cần lời. Là khi ngọn lửa công lý không chỉ được giữ, mà còn được truyền đi.

Giữa đại ngàn Điện Biên, nơi sương mù vẫn bao phủ những sáng sớm, nơi từng bản làng còn khát vọng được lắng nghe và được công bằng, ông vẫn lặng lẽ đi, vẫn lặng lẽ là người giữ lửa của ngành Thanh tra Điện Biên.