(Thanh tra) - Sau hơn một tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hoạt động của các xã, phường trên địa bàn TP Hà Nội cơ bản vận hành trơn tru, không bị gián đoạn. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng bộc lộ những bất cập về hạ tầng, nhân lực, công nghệ thông tin và quy trình xử lý công vụ. Điều đó đặt ra yêu cầu tăng cường công tác giám sát nhằm bảo đảm chính quyền 2 cấp thực sự sát dân, gần dân, phục vụ Nhân dân hiệu quả.
Từ thực tiễn vận hành đến yêu cầu giám sát cụ thể
Ghi nhận tại Điểm phục vụ hành chính công phường Bồ Đề, hình ảnh các đoàn viên, thanh niên khoác áo xanh tình nguyện hỗ trợ người dân làm thủ tục đã trở nên quen thuộc và thân thiện. Đội hình “Bình dân học vụ số” của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phường Bồ Đề đã tích cực hỗ trợ người dân từ khâu hướng dẫn lấy số, tư vấn thủ tục cho đến thao tác nộp hồ sơ trực tuyến.
Người dân như chị Nguyễn Hoàng Yến và ông Nguyễn Hồng Việt đều bày tỏ sự hài lòng khi được hỗ trợ tận tình, không phải chờ đợi lâu hay loay hoay tìm hiểu giấy tờ. Các bạn trẻ còn chủ động phối hợp với lãnh đạo phường để tháo gỡ những điểm bất hợp lý trong quy trình hành chính, giúp thủ tục trở nên nhanh gọn, tiện lợi. Sự nhiệt huyết, linh hoạt, am hiểu công nghệ của lực lượng đoàn viên, thanh niên đã góp phần không nhỏ vào việc xây dựng nền hành chính công hiện đại, gần dân. Đây là mô hình thiết thực, cần được nhân rộng trong cộng đồng.
Tại phường Hai Bà Trưng, mỗi ngày Điểm phục vụ hành chính công tiếp nhận và xử lý khoảng 150 hồ sơ, trong đó 90% là hồ sơ trực tuyến. Dù khối lượng công việc tăng đáng kể, cán bộ, công chức vẫn nỗ lực phục vụ người dân với thái độ chuẩn mực, tận tình. Tuy nhiên, tỷ lệ người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến còn hạn chế, đặc biệt với người cao tuổi. Điều này cho thấy cần giám sát việc triển khai hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ công số, đồng thời đôn đốc các địa phương tăng cường công tác truyền thông, tập huấn, hỗ trợ số hóa tận gốc.
Tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công thành phố, chi nhánh số 7, chị Trần Thị Hồng, phường Hà Đông chia sẻ: “Chờ đợi giờ không còn mệt mỏi nữa vì có bàn ghế sạch đẹp, wifi, sạc pin, bánh, trà, các anh chị em ở đây hướng dẫn tận tình các thủ tục, giúp tôi rút ngắn nhiều thời gian”.
Ông Nguyễn Bá Quân, Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công, chi nhánh số 7 cho biết: “Chúng tôi xác định rõ phương châm là “Lấy người dân làm trung tâm phục vụ”. Việc triển khai 15 tiện ích miễn phí tại điểm dịch vụ công không chỉ giúp nâng cao trải nghiệm của người dân khi thực hiện thủ tục hành chính mà còn thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ của chính quyền cơ sở trong chuyển đổi số và cải cách hành chính”.
Những điểm nghẽn cần tháo gỡ bằng giám sát chuyên đề
Nhiều cán bộ cơ sở phản ánh khó khăn khi sử dụng hệ thống dịch vụ công, như phần mềm quản lý hộ tịch thường xuyên lỗi, không kết nối được với dữ liệu các ngành khác, không hiện số lượng hồ sơ chứng thực. Ở phường Yên Sở, trong số 564 hồ sơ tiếp nhận từ 1/7 đến nay, có tới 481 hồ sơ là lĩnh vực chứng thực, nhưng chỉ 100 hồ sơ được nộp trực tuyến phản ánh hệ thống còn bất cập, nhất là khi phần mềm không đồng bộ, thiếu trường dữ liệu hoặc không thể tra cứu dân cư, hộ gia đình.
Đáng chú ý, một số xã, phường phản ánh diện tích Phòng tiếp công dân và Điểm phục vụ hành chính công chưa đáp ứng được nhu cầu, nhất là vào giờ cao điểm. Ngoài ra, thủ tục hành chính liên thông giữa các lĩnh vực như hộ tịch, cư trú, bảo hiểm xã hội vẫn chưa thực hiện được, gây khó khăn cho người dân.
Từ các thực tế trên, HĐND các cấp, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cần xây dựng kế hoạch giám sát chuyên đề về hạ tầng công nghệ thông tin, phân bổ nhân sự, quy trình tiếp nhận – xử lý hồ sơ cũng như chất lượng phục vụ hành chính công. Giám sát phải tập trung vào việc bảo đảm dữ liệu đồng bộ, phần mềm vận hành ổn định, cán bộ được đào tạo bài bản, đồng thời khuyến khích người dân phản ánh những điểm còn yếu để kịp thời điều chỉnh.
Đề xuất chính sách và hành động sau giám sát
Từ kiến nghị của các địa phương, có thể thấy yêu cầu cấp thiết là cần sớm ban hành quy trình điện tử đối với các thủ tục hành chính về đất đai, trật tự xây dựng; sắp xếp tổ dân phố khoa học, phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp. Việc giao thêm thẩm quyền cho công chức cấp xã ký các văn bản hành chính theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi cũng là nội dung cần được giám sát, thảo luận và trình HĐND thành phố xem xét sớm.
Mới đây, Chỉ thị 11/CT-UBND của Chủ tịch UBND TP Hà Nội về việc triển khai chiến dịch “45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường” là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm chính trị cao. Tuy nhiên, để chiến dịch này không chỉ dừng ở khẩu hiệu, cần có cơ chế giám sát tiến độ, chất lượng triển khai, hiệu quả sử dụng ngân sách cũng như sự hài lòng thực chất của người dân và doanh nghiệp.
Phó Chủ tịch HĐND xã Ứng Thiên Nguyễn Hữu Nhất cho rằng, để chính quyền 2 cấp thực sự phục vụ Nhân dân, cần xác định rõ trách nhiệm giám sát của HĐND xã, phường trong quá trình chuyển đổi số và thực thi nhiệm vụ được phân cấp, ủy quyền. Đây cũng là yêu cầu của người dân – những người đang hàng ngày tiếp xúc với bộ máy chính quyền và xứng đáng nhận được sự phục vụ chuyên nghiệp, hiệu quả nhất.
Trong bối cảnh Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương đang sơ kết một tháng vận hành mô hình mới, Hà Nội cần tiếp tục phát huy vai trò giám sát của hệ thống chính trị cơ sở, nhất là Mặt trận và HĐND các cấp, để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm hoạt động chính quyền 2 cấp thực sự đúng tinh thần “không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm”.
