Nếu Việt Nam có thể tận dụng tốt các cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng, đẩy mạnh kinh tế số và công nghệ cao, đồng thời cải thiện chất lượng nguồn nhân lực, việc đạt mức tăng trưởng trên 10% trong dài hạn là hoàn toàn có cơ sở. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự quyết liệt trong cải cách và chính sách phát triển bền vững để tránh rủi ro kinh tế hoặc mất cân bằng vĩ mô.

Trong nhiều năm qua, nền kinh tế Việt Nam chủ yếu tăng trưởng dựa vào ba trụ cột chính: Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), xuất khẩu và tiêu dùng nội địa. Mô hình này đã giúp Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng ấn tượng, tuy nhiên, việc phụ thuộc vào lao động giá rẻ, khai thác tài nguyên và gia công sản xuất khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những biến động toàn cầu, đồng thời làm gia tăng nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình.

Thứ nữa, trong bối cảnh địa chính trị và kinh tế thế giới ngày càng phức tạp, nhiều yếu tố bên ngoài đang đặt ra thách thức lớn. Suy giảm nhu cầu toàn cầu, cạnh tranh gay gắt từ các nước trong khu vực và xu hướng bảo hộ thương mại đang tạo áp lực lên tăng trưởng của Việt Nam. Với những thách thức này, để duy trì đà tăng trưởng và hướng tới mức tăng trưởng hai chữ số, Việt Nam cần nhanh chóng xác định những động lực mới có khả năng tạo đột phá mạnh mẽ.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, Việt Nam cần tập trung vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo (AI) và tăng trưởng xanh. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là giải pháp giúp nâng cao năng suất lao động, tạo giá trị gia tăng cao hơn và đảm bảo phát triển bền vững.

Cụ thể, việc ứng dụng AI, dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain) vào sản xuất, thương mại và dịch vụ sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm sự phụ thuộc vào mô hình tăng trưởng truyền thống. Đồng thời, Việt Nam cần khuyến khích phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp công nghệ phát triển và vươn ra quốc tế. Bên cạnh đó, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) cần được đẩy mạnh hơn để tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị cao, thay vì chỉ dựa vào sản xuất gia công như trước đây.

Để hiện thực hóa các động lực tăng trưởng mới, Việt Nam cần một chiến lược dài hạn với những sáng kiến táo bạo. Chính sách kinh tế không chỉ tập trung vào tăng trưởng ngắn hạn, mà quan trọng hơn, phải đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai. Điều này đòi hỏi sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

“Tìm kiếm động lực tăng trưởng mới là yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và đột phá. Nếu có chiến lược đúng đắn và tận dụng tốt các cơ hội từ chuyển đổi số, công nghệ cao và tăng trưởng xanh, Việt Nam hoàn toàn có thể đặt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong tương lai gần, khẳng định vị thế trên bản đồ kinh tế khu vực và thế giới”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.

Trong khi đó, trả lời báo chí, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, có năm động lực chủ yếu tạo đà tăng trưởng bứt phá cho kỷ nguyên phát triển mới. Một là sự đoàn kết, tinh thần đột phá, đổi mới của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị; sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả có trọng tâm, trọng điểm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương và ủng hộ của bạn bè quốc tế.

Hai là những thành tựu phát triển năm 2024 được tiếp nối, thúc đẩy mạnh mẽ hơn trong năm 2025. Các ngành, các địa phương động lực phải phấn đấu tăng trưởng bứt phá, cao hơn năm 2024. Trong đó, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh phải phấn đấu tăng trưởng 8-10% để phát huy vai trò đầu tàu hơn nữa.

Ba là tiếp tục đẩy mạnh 3 đột phá chiến lược; trong đó, thể chế được xác định là "đột phá của đột phá" để tập trung tháo gỡ, hoàn thiện, nhằm giải phóng mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực đang bị tồn đọng cho phát triển.

“Mục tiêu tăng trưởng cao chắc chắn sẽ gặp nhiều thách thức, nhưng hoàn toàn có thể đạt được nếu có quyết tâm cao, từ đó tạo đà cho sự bứt phá mạnh mẽ trong kỷ nguyên phát triển mới”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, Việt Nam cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp mang tính đột phá, tập trung vào cải cách chính sách, khuyến khích sáng tạo và tận dụng tối đa nguồn lực con người.

Một là chính sách thuế linh hoạt là một trong những công cụ quan trọng để kích thích tăng trưởng kinh tế. Có thể nghiên cứu giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với những doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tăng đầu tư hoặc mở rộng sản xuất. Ngoài ra, các chính sách ưu đãi thuế dành cho doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp khởi nghiệp cũng sẽ giúp cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Hai là khuyến khích sáng tạo, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Bên cạnh các chính sách tài khóa, cần có cơ chế khen thưởng và hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp có sáng kiến, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, đặc biệt trong các lĩnh vực xuất khẩu, công nghệ và sản xuất. Các quỹ hỗ trợ nghiên cứu, chính sách bảo vệ sở hữu trí tuệ và chương trình hợp tác công – tư sẽ giúp thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo động lực cho doanh nghiệp vươn xa.

Ảnh: IT

Ba là thu hút nhân tài toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh. Nhân tài là yếu tố quyết định trong cuộc đua kinh tế hiện đại. Việt Nam cần có chiến lược thu hút và giữ chân nhân tài trong nước, đồng thời mở cửa để thu hút nhân sự giỏi từ nước ngoài. Bài học từ Singapore dưới thời Thủ tướng Lý Quang Diệu cho thấy, chính sách thu hút nhân tài bài bản đã giúp đất nước này phát triển vượt bậc. Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm này bằng cách tạo điều kiện thuận lợi về môi trường làm việc, chính sách đãi ngộ và hỗ trợ nghiên cứu cho chuyên gia nước ngoài cũng như kiều bào muốn đóng góp cho quê hương.

Bốn là, đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới. Công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain) và tự động hóa, sẽ là động lực tăng trưởng quan trọng trong thời đại số. Cần thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu và ứng dụng công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và phát triển các mô hình kinh doanh mới dựa trên công nghệ cao.

“Những giải pháp trên nếu được triển khai đồng bộ, quyết liệt sẽ giúp Việt Nam không chỉ đạt được tăng trưởng hai con số mà còn xây dựng nền kinh tế bền vững, có khả năng cạnh tranh cao trên trường quốc tế”, ông Thành cho hay.

Tương tự, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV và thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, nhấn mạnh Việt Nam cần phải tận dụng cả động lực tăng trưởng cũ lẫn mới để thúc đẩy phát triển. Cụ thể, động lực tăng trưởng cũ bao gồm xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng, trong khi động lực mới sẽ xoay quanh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, liên kết vùng, và cải cách thể chế, tổ chức bộ máy. Những yếu tố này sẽ giúp tạo dựng niềm tin, kích thích sự hứng khởi và thúc đẩy tiêu dùng trong nền kinh tế.

Về động lực tăng trưởng cũ, TS. Cấn Văn Lực cho rằng cần thực hiện các giải pháp đa dạng hóa xúc tiến thương mại, tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và thúc đẩy đầu tư công. Bên cạnh đó, cần kích thích đầu tư tư nhân, nâng tỷ lệ đầu tư tư nhân từ khoảng 7% năm 2024 lên 8-9% vào năm 2025. Ông Lực cũng chỉ ra rằng, trong thời gian qua, mặc dù một số bộ, ngành và địa phương đã giải ngân đầu tư công khá hiệu quả, vẫn có những đơn vị giải ngân rất chậm, cần cải thiện hơn nữa để thúc đẩy phát triển kinh tế.

“Những cải cách và giải pháp này sẽ là yếu tố quan trọng trong việc tạo động lực cho nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới”, chuyên gia tài chính Cấn Văn Lực cho biết.