Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Quốc hội Trương Minh Hoàng. Ảnh: TT

Ủng hộ phương án Trưởng đặc khu

+ Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đã được chính thức trình Quốc hội. Các ý kiến của đại biểu Quốc hội đến lúc này đều cơ bản mong muốn luật tạo ra được sự khác biệt, đặc thù cho đúng với tính chất “đặc khu”. Theo ông, đâu là vấn đề mấu chốt, quan trọng nhất với một đặc khu kinh tế?

- Vấn đề quan trọng nhất với đặc khu kinh tế là tổ chức được bộ máy hành chính khác biệt, đặc thù. 3 đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc, nếu thực hiện thành công thì đây vừa là sự thử nghiệm một mô hình mới vừa mở ra khả năng có thể từng bước nhân rộng trên cả nước.

Chỉ đơn thuần từ góc độ trong việc giải quyết các thủ tục ở đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt vừa đơn giản vừa nhanh gọn đã là rất tốt cho người dân, đỡ tốn kém cho xã hội. Những việc như thế sẽ có thể nhân rộng được. Vậy nên, cũng có nhiều kỳ vọng là việc thử nghiệm mô hình tổ chức đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt này sẽ tạo ra những thứ mới mẻ như vậy.

+ Có vẻ như ông cũng nghiêng về phương án tổ chức bộ máy tại đặc khu với chỉ một cấp chính quyền, theo thiết chế Trưởng đặc khu. Từ góc độ của của một lãnh đạo Uỷ ban Pháp luật – cơ quan thẩm tra dự án luật, ông thấy đã yên tâm với những quy định đề ra xung quanh nội dung này chưa?

- Về quan điểm của cơ quan thẩm tra thì đa số ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Pháp luật đều thống nhất cho rằng, trước hết ở đặc khu cần có bước đổi mới, đột phá, khác biệt vì nếu không sẽ rất khó thành công.

Nhà đầu tư chưa chắc đã đặt quan tâm vào những chính sách ưu đãi đưa ra mà họ nhìn vào thể chế, xem xét cách thức tổ chức hành chính để thực hiện các thủ tục nhanh chóng, không qua trung gian.

Tôi cũng đồng ý với nhóm đa số anh em chọn phương án thiết kế thiết chế Trưởng đặc khu.

+ Ông có “lăn tăn” gì về cơ chế để kiểm soát quyền lực của Trưởng đặc khu?

- Như dự luật hiện tại, đặc khu được xác định là đơn vị hành chính trực thuộc tỉnh thì bộ máy đặc khu cũng đặt dưới sự giám sát trực tiếp của HĐND tỉnh. Sau khi ban hành chủ trương, phương hướng hoạt động điều hành như đề xuất của Trưởng đặc khu thì HĐND tỉnh có cơ chế để công khai chương trình công việc của người này. Trên cơ sở công khai đó, thì căn cứ vào các nhiệm vụ, quyền hạn đã quy định  trong luật để đối chiếu, giám sát việc thực hiện các vai trò, chức năng của Trưởng đặc khu.

Bên cạnh đó, nhiệm vụ của lãnh đạo khu hành chính - kinh tế dù có đặc biệt thì cũng nằm trong tổ chức quản lý chứ đâu phải hoàn toàn tự do.

+ Ngược lại với các ý kiến nghi ngại, cẩn trọng thì thực tế, cơ chế giao quyền với Trưởng đặc khu vẫn không đủ khuyến khích, yên lòng cho các “ứng viên” nhận “ghế nóng”. Ông đánh giá thế nào về việc này?

- Ta sẽ có cơ chế tuyển chọn khi cần thiết, ta có thể tiến cử và tuyển chọn bằng nhiều cách. Tôi nghĩ, nhiều anh em trẻ tuổi bây giờ cũng thích được thử thách. Tôi tin là hiện nay, với đội ngũ cán bộ công chức hùng hậu, nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản, nếu thông tin tuyển chọn được đưa ra rộng rãi để mọi người đăng ký thi tuyển hay viết đề án hành động thì không thiếu người quan tâm. Lớp thanh niên nhiều người nhiệt huyết lắm, họ thậm chí được đi học, đào tạo ở nước ngoài và sẵn sàng trở về nước làm việc, cống hiến.

Đặc khu: Thủ tục phải nhanh gọn

+ Chuyển sang vấn đề cơ chế thu hút đầu tư, đại diện cho cơ quan chủ trì soạn thảo dự luật, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khi trình dự luật này nêu quan điểm, phải “đoán biết”, xác định được nhà đầu tư muốn gì, cần gì để đáp ứng. Ông có chia sẻ quan điểm này?

- Việc thu hút nguồn lực đầu tư vào đặc khu, quan trọng là nhà đầu tư mong muốn được giải quyết thủ tục nhanh gọn, khi có tranh chấp thì họ cũng có thể chủ động lựa chọn để được xử lý, giải quyết nhanh chóng hơn quy trình thông thường của chúng ta hiện nay.

Còn cơ sở để thu hút đầu tư, tôi biết là cả đặc khu dự kiến đều đã có đề án riêng với chương trình dự kiến triển khai cùng các nhà đầu tư chiến lược. Theo đó, các nhà đầu tư chiến lược cũng phải thoả mãn các tiêu chí đưa ra, phải “đạt chuẩn” tương ứng với mục tiêu xây dựng đặc khu cụ thể thì mới có thể nhập cuộc. Những chính sách ưu đãi khác biệt phải được áp dụng với nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư chiến lược có cam kết song hành lâu dài.

+ Đi kèm với dự thảo luật là 3 đề án thành lập đặc khu của các tỉnh Quảng Ninh, Khánh Hoà, Kiên Giang. Ông đánh giá thế nào về tính khả thi của các đề án khi rõ ràng không chỉ “lót ổ” mời phượng hoàng về là được mà phần việc của Nhà nước phải lo cũng rất lớn, đầy thách thức?

- Vừa rồi, Uỷ ban Pháp luật có đi thực tế, tôi thấy ở Vân Đồn hay Bắc Văn Phong chẳng hạn, quyết tâm chính trị cũng như nỗ lực hành động cụ thể đã thể hiện sự vào cuộc rất mạnh mẽ của lãnh đạo các địa phương. Như tôi biết, Bắc Vân Phong, dù mới chỉ dự kiến thành lập đặc khu gần đây, nhưng đã thu hút được hơn 53.000 tỷ đồng. Nếu luật được thông qua, chắc chắn thu hút nhiều nhà đầu tư chiến lược.

Nhiều nhà đầu tư cũng đang chờ những quyết sách cụ thể được luật hoá, có vậy mới tăng được độ tin cậy cho nhà đầu tư. Vậy nên chúng tôi hiểu nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước giàu tiềm lực đã chuẩn bị sẵn sàng cho tới khi luật được thông qua. 

+ Xin cảm ơn ông!

Trọng Tài