Đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả dài 18,7km, trong đó có 5,2km chạy trên biển là tuyến đường có ý nghĩa hết sức quan trọng trong tổng thể phát triển giao thông vận tải tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Ảnh: Lê Hiếu

Tất cả các khâu tiến hành gói thầu này có dấu hiệu vi phạm qui định của pháp luật khá nghiêm trọng.

Hạ tiêu chuẩn về năng lực nhà thầu trái với quy định

Mang toàn bộ hồ sơ thầu đến chuyên gia về đấu thầu, chúng tôi đã được phân tích các biểu hiện vi phạm pháp luật nói trên.

Cụ thể, Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định chi tiết về lập hồ sơ mời thầu xây lắp quy định: Hợp đồng tương tự là hợp đồng đã thực hiện toàn bộ, trong đó công việc xây lắp có các tính chất tương tự với gói thầu đang xét, bao gồm: tương tự về bản chất và độ phức tạp; tương tự về quy mô công việc. “Tương tự về quy mô công việc” được hiểu là “có giá trị công việc xây lắp bằng hoặc lớn hơn 70% giá trị công việc xây lắp của gói thầu đang xét”.

Như vậy, với gói thầu giai đoạn 1 trị giá 419 tỷ đồng này, Ban Quản lý Dự án (BQLDA) Công trình TP Cẩm Phả (Quảng Ninh) cần phải xây dựng tiêu chuẩn năng lực thực tế để chọn các nhà thầu có năng lực thực tế “tương tự về qui mô công việc” tối thiểu là 293 tỷ đồng. Đối với gói thầu giai đoạn 2 thì trong HSMT phải quy định giá trị hợp đồng tối thiểu là 111 tỷ đồng.

Tuy nhiên, về nội dung này, HSMT đối với giai đoạn 1 (đoạn 1, trang 48) chỉ quy định: số lượng hợp đồng tương tự tối thiểu là N = 01, mỗi hợp đồng có giá trị tối thiểu là V = 210 tỷ đồng hoặc số lượng hợp đồng N lớn hơn hoặc bằng 02, trong đó một hợp đồng có giá trị tối thiếu lớn hơn hoặc bằng 90 tỷ đồng và tổng số các giá trị hợp đồng lớn hơn hoặc bằng 420 tỷ đồng.

Đối với giai đoạn 2, HSMT chỉ yêu cầu: số lượng hợp đồng tương tự tối thiểu là N = 01, giá trị hợp đồng tối thiểu là V = 160 tỷ đồng hoặc số lượng hợp đồng N = 02, mỗi hợp đồng có giá trị tối thiếu = 80 tỷ đồng, hoặc số lượng hợp đồng N > 02, trong đó 01 hợp đồng có giá trị tối thiểu > 80 tỷ đồng và tổng các giá trị hợp đồng > 160 tỷ đồng”.

Đoạn đi qua TP Cẩm Phả dài gần 10km.

Như vậy, so với quy định tại Thông tư 03 nói trên, các tiêu chí quy định giá trị hợp đồng đã được hạ thấp xuống nhiều lần, dẫn đến việc có thể lựa chọn nhà thầu không có đủ năng lực thi công gói thầu. Theo các chuyên gia chấm thầu, điều này chính là hiện tượng “gọt chân cho vừa giày” hay “may áo cho vừa nhà thầu” mà dư luận đã lên tiếng.

Bên cạnh đó, trong HSMT đoạn 2 không có hạng mục "Di chuyển điện" nhưng BQLDA Công trình TP Cẩm Phả lại yêu cầu nhà có thầu có hợp đồng tương tự về bản chất và độ phức tạp về hạng mục di chuyển điện. “Đầu bài” này gây khó cho các nhà thầu khi lập hồ sơ dự thầu và các nhà thầu khác có thể hiểu lầm, gây khó khăn và làm hạn chế tham dự thầu của nhiều nhà thầu khi tham dự gói thầu này.

Sai phạm trong quá trình làm rõ HSMT và chấm thầu

Cũng theo quy định tại hướng dẫn HSMT Ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT và HSMT tại chương I, Chỉ dẫn nhà thầu, mục 6, Làm rõ HSMT, khảo sát hiện trường, hội nghị tiền đấu thầu có quy định: “6.1. Trong trường hợp cần làm rõ HSMT, nhà thầu phải gửi văn bản đề nghị làm rõ đến Bên mời thầu hoặc đặt câu hỏi trong hội nghị tiền đấu thầu (nếu có) theo quy định tại Mục 6.4. Khi Bên mời thầu nhận được đề nghị làm rõ HSMT của nhà thầu trước thời điểm đóng thầu tối thiểu một số ngày theo quy định, Bên mời thầu phải có văn bản trả lời tất cả các yêu cầu làm rõ HSMT.

Bên mời thầu sẽ gửi văn bản làm rõ HSMT cho nhà thầu có yêu cầu làm rõ HSMT và tất cả nhà thầu khác đã nhận HSMT từ Bên mời thầu, trong đó có mô tả nội dung yêu cầu làm rõ nhưng không nêu tên nhà thầu đề nghị làm rõ. Trường hợp việc làm rõ dẫn đến phải sửa đổi HSMT thì Bên mời thầu phải tiến hành sửa đổi HSMT theo thủ tục quy định tại Mục 7 và Mục 21.2”.

Phó Giám đốc BQLDA công trình TP Cẩm Phả Nguyễn Tiến Dũng liên tục chọn phương án im lặng trước các câu hỏi của PV Báo Thanh tra.

Mục 7.2 của Thông tư này quy định về Sửa đổi HSMT nêu: “Văn bản sửa đổi HSMT được coi là một phần của HSMT và phải được thông báo bằng văn bản đến tất cả các nhà thầu đã nhận HSMT từ Bên mời thầu”.

Tuy nhiên, toàn bộ quy định này, một lần nữa lại được bên mời thầu là BQLDA Công trình TP Cẩm Phả “bỏ nhỏ”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, ngày 17/12/2020, Cty CP Xây lắp 368 có gửi văn bản làm rõ HSMT.  BQLDA Công trình TP Cẩm Phả có văn bản trả lời nhưng chỉ trả lời Cty CP Xây lắp 368 mà không gửi cho các nhà thầu đã nhận HSMT. Không nhất trí với câu trả lời, ngày 24/12, Cty CP Xây lắp 368 tiếp tục có văn bản đề nghị làm rõ HSMT. Tuy nhiên, BQLDA Công trình TP Cẩm Phả không trả lời.

Điều đáng nói là, tại văn bản trả lời của BQLDA Công trình TP Cẩm Phả cho Cty CP Xây lắp 368 (ngày 21/12), nội dung văn bản trả lời có mục nêu sau khi xem xem xét lại, BQLDA Công trình TP Cẩm Phả “bỏ hạng mục “di chuyển điện” ra khỏi tương tự về bản chất và độ phức tạp của hợp đồng tương tự". Đây là một nội dung quan trọng của HSMT thuộc tiêu chuẩn đánh giá năng lực và kinh nghiệm của nhà thầu sử dụng tiêu chí đạt/không đạt. Việc “bỏ hạng mục “di chuyển điện” ra khỏi tương tự về bản chất và độ phức tạp của hợp đồng tương tự” có thể hiểu là thủ tục sửa đổi HSMT.

Và, khi điều này diễn ra, BQLDA Công trình TP Cẩm Phả cần phải tiến hành sửa đổi HSMT theo thủ tục quy định tại mục 7.2 của Thông tư số 03 chứ không phải chỉ là thông báo cho 1 nhà thầu có văn bản hỏi như cách làm trên của BQLDA Công trình TP Cẩm Phả.

Chưa hết, việc thông báo kết quả của BQLDA Công trình TP Cẩm Phả cũng sai quy định.

Quang cảnh lễ khỏi công xây dựng đường bao biển nối TP Hạ Long với TP Cẩm Phả

Tại mục chỉ dẫn nhà thầu của Thông tư số 03 (và cả HSMT cũng nêu rất rõ), nhà thầu được tự gửi tài liệu để làm rõ HSDT đến bên mời thầu trong vòng 02 ngày, kể từ ngày có thời điểm đóng thầu. Thời điểm đóng thầu đối với giai đoạn 1 là 14h ngày 27/12, giai đoạn 2 là 16h ngày 28/12.

Tuy nhiên, ngày 28/12, BQLDA Công trình TP Cẩm Phả đã ra thông báo danh sách nhà thầu đáp ứng về kỹ thuật (đoạn 1) và ngày 29/12, Ban QLDA đã ra thông báo danh sách nhà thầu đáp ứng về kỹ thuật (đoạn 2).

Tiếp đó, như bài viết trước chúng tôi đã phản ánh, ngày 30/12, BQLDA Công trình TP Cẩm Phả đã tiến hành thương thảo hợp đồng với nhà thầu, không quan tâm đến thời gian khiếu nại kết quả thầu theo quy định.

Phải huỷ thầu khi nào?

Điều 17 Luật Đấu thầu 2013 quy định các trường hợp hủy thầu gồm:

1.    Tất cả hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của HSMT, hồ sơ yêu cầu.

2.    Thay đổi mục tiêu, phạm vi đầu tư đã ghi trong HSMT, hồ sơ yêu cầu.

3.    HSMT, hồ sơ yêu cầu không tuân thủ quy định của pháp luật về đấu thầu hoặc quy định khác của pháp luật có liên quan dẫn đến nhà thầu, nhà đầu tư được lựa chọn không đáp ứng yêu cầu để thực hiện gói thầu, dự án.
4. Có bằng chứng về việc đưa, nhận, môi giới hối lộ, thông thầu, gian lận, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu dẫn đến làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Cần phải nói thêm rằng, gói thầu số 06 tuyến đường bao biển Hạ Long – Cẩm Phả với Trung tâm TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh là gói thầu 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ. Việc công bố danh sách nhà thầu đáp ứng về kỹ thuật và việc mở thầu giai đoạn 2 về tài chính cần phải được thực hiện công khai, có sự chứng kiến của các nhà thầu (kể cả nhà thầu trượt về kỹ thuật).

Tuy nhiên, việc làm của BQLDA Công trình TP Cẩm Phả khiến các nhà thầu hoài nghi về tính minh bạch của gói thầu này. Thậm chí, đã dấy lên dư luận về việc nhà thầu trúng thầu Liên doanh nhà thầu Cty TNHH Xây dựng và phát triển Thanh Phong - Cty CP tư vấn và xây dựng Sa Vỹ là “nhà thầu quen mặt” của lãnh đạo địa phương này.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, địa bàn “sở trường” của Liên doanh nhà thầu Cty TNHH Xây dựng và phát triển Thanh Phong - Cty CP tư vấn và xây dựng Sa Vỹ trong thời gian gần đây là Cẩm Phả. Trước đó, đơn vị này có địa bàn ruột là huyện đảo Cô Tô. Chủ tịch UBND TP Cẩm Phả, ông Nguyễn Mạnh Cường trước khi là Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ninh là Phó Chủ tịch UBND huyện đảo Cô Tô nhiệm kỳ 2011- 2016. Còn ông Phó Giám đốc Ban QLDA công trình TP Cẩm Phả Nguyễn Tiến Dũng vừa được điều động, bổ nhiệm về Ban QLDA công trình TP Cẩm Phả từ BQLDA công trình huyện đảo Cô Tô./.