(Thanh tra) - Qua thanh tra tại Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Tuần Giáo - Lai Châu (Km406+300- Km501+000, tỉnh Điện Biên) (Dự án QL6), Thanh tra Chính phủ yêu cầu Ban Quản lý dự án Thăng Long (QLDA) thực hiện thu hồi nộp ngân sách Nhà nước (NSNN) số tiền 11.159,817 triệu đồng.
Kết luận thanh tra số 375/KL-TTCP ngày 14/10/2025 của Thanh tra Chính phủ cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, qua thanh tra, Đoàn thanh tra phát hiện một số tồn tại, hạn chế, vi phạm trong việc triển khai thực hiện dự án. Cụ thể:
Việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án, qua thanh tra phát hiện, báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án thực hiện chậm 1 năm so với kế hoạch đã được Bộ Giao thông Vận tải (GTVT, nay là Bộ Xây dựng) đề ra tại Quyết định số 2544/QĐ-GTVT ngày 29/8/2003 về việc cho phép thực hiện chuẩn bị đầu tư.
Chất lượng lập dự án của Bộ GTVT thấp do kết quả khảo sát, lập thiết kế cơ sở chưa sát với thực tế dẫn tới giá trị các gói thầu xây lắp theo thiết kế cơ sở chênh lệch lớn so với dự toán giá các gói thầu theo thiết kế kỹ thuật và giá trị trúng thầu tại các gói thầu.
Đáng chú ý, tổng mức đầu tư của dự án tăng từ 906.000 triệu đồng (theo Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án lập năm 2004) lên 2.359.352 triệu đồng, nhưng Bộ GTVT không làm rõ khả năng bố trí vốn của dự án.
Việc thương thảo, ký hợp đồng, qua thanh tra phát hiện, công tác lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng của chủ đầu tư thực hiện chậm so với kế hoạch đấu thầu được phê duyệt tại Quyết định số 3238/QĐ-BGTVT ngày 24/10/2008 của Bộ GTVT.
Gói thầu số 21 - Tư vấn giám sát thi công, Ban QLDA 1 (nay là Ban QLDA Thăng Long) phê duyệt dự toán, giá gói thầu không đúng định mức chi phí tư vấn giám sát thi công ban hành kèm theo Quyết định số 957/QĐ-BXD ngày 29/9/2009 của Bộ Xây dựng; giá trị hợp đồng vượt so với giá trúng thầu được xác định theo tỷ lệ trúng thầu tính trên chi phí xây dựng trong dự toán được duyệt là 2.919 triệu đồng. Tuy nhiên, gói thầu được nghiệm thu quyết toán đến điểm dừng kỹ thuật là 774 triệu đồng được xác định theo tỷ lệ 0,4988% trên giá trị quyết toán đến điểm dừng kỹ thuật của 15 gói thầu xây lắp; số tạm ứng chưa thu hồi là 394,963 triệu đồng.
Gói thầu số 20 - Rà phá bom mìn, vật nổ, Ban QLDA1 đã thanh toán cho liên danh nhà thầu chi phí lán trại theo dự toán được lập (2%), với số tiền 281,634 triệu đồng, vượt so với quy định tại Quyết định số 165/2004/QĐ-BQP ngày 13/12/2004 của Bộ trưởng Bộ quốc phòng (là 1%) với số tiền là 140,817 triệu đồng.
Việc bố trí vốn, qua thanh tra cho thấy, dự án khởi công khi chưa có đủ nguồn vốn để bảo đảm tiến độ xây dựng công trình theo tiến độ đã được phê duyệt là thực hiện không đúng quy định tại khoản 5 Điều 72 Luật Xây dựng năm 2003.
Bộ GTVT phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư là 2.359.352 triệu đồng nhưng không xin ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, (nay là Bộ Tài chính), Bộ Tài chính để làm rõ nguồn vốn đầu tư cho dự án; trong khi các bộ đã có ý kiến khi tổng mức đầu tư của dự án là 906.000 triệu đồng.
Dự án được khởi công từ tháng 6/2010 nhưng không được bố trí đủ vốn theo tiến độ nên khi phải dừng giãn tiến độ dẫn đến nguy cơ gây lãng phí và đến nay chưa xác định được thời gian khởi động lại dự án.
Việc thanh quyết toán dự án đầu tư, qua thanh tra cho thấy, Bộ GTVT có trách nhiệm trong việc chậm triển khai thực hiện dự án và không bố trí đủ vốn cho dự án theo quy định; Ban QLDA Thăng Long chưa thu hồi được số tiền tạm ứng là 11.019 triệu đồng và chưa thanh toán đầy đủ các khoản công nợ phát sinh của dự án.
Dự án được tổ chức thi công từ năm 2010, bị dừng giãn từ năm 2013 đến nay theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 22/4/2011 của Chính phủ, chưa được bố trí vốn để tiếp tục triển khai; Ban QLDA Thăng Long và các nhà thầu đã ký quyết toán đến điểm dừng kỹ thuật các gói thầu xây lắp, tư vấn và các chi phí khác. Giá trị khối lượng còn phải thanh toán cho các nhà thầu và tư vấn là 16.007 triệu đồng; có nguyên nhân liên quan đến khó khăn, vướng mắc nêu trên.
Căn cứ Điều 45 Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, việc dừng hoãn thực hiện dự án từ năm 2013 có một số nguy cơ gây thất thoát, lãng phí liên quan đến Dự án QL6.
“Những tồn tại, hạn chế, vi phạm nêu trên, trách nhiệm thuộc Bộ Xây dựng, Vụ Kế hoạch - Tài chính Bộ Xây dựng, Ban QLDA 1 (nay là Ban QLDA Thăng Long), Tư vấn lập dự án đầu tư - Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI), nhà thầu thi công và các tổ chức, cá nhân có liên quan”, Thanh tra Chính phủ kết luận.
Căn cứ kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ yêu cầu Ban QLDA Thăng Long thực hiện thu hồi nộp NSNN số tiền là 11.159,817 triệu đồng, bao gồm: Số tiền Ban QLDA Thăng Long đã tạm ứng cho các nhà thầu nhưng chưa thu hồi 11.019 triệu đồng; Số tiền 140,817 triệu đồng do Ban QLDA1 đã thanh toán vượt so với quy định cho liên danh nhà thầu chi phí lán trại Gói thầu số 20 (Rà phá bom mìn, vật nổ).
Kiến nghị Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan rà soát, tính toán giá trị tiềm ẩn nguy cơ lãng phí của Dự án QL6 theo quy định;
Trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của Dự án QL6 và bố trí vốn để sớm tái đầu tư Dự án QL6 theo quy định, nhằm tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư cho dự án.
Bộ Xây dựng và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư phê duyệt Dự án QL6 mới (nếu có) theo Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026 - 2030 phải có phương án kế thừa những công việc, sản phẩm của dự án bị đóng để giảm thiểu lãng phí theo quy định.
Kiến nghị Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo về giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc các dự án tồn đọng phương án tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của Dự án QL6 theo đúng quy định pháp luật.
Báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí vốn để sớm tái đầu tư Dự án QL6 theo quy định, nhằm tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư cho dự án.
