(Thanh tra) - Ngày 31/7/2025, Chánh Thanh tra tỉnh Vĩnh Long Lê Đồng Khởi ban hành kết luận thanh tra (KLTT) chuyên đề về công tác quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép, khai thác và vận chuyển đối với các mỏ vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh. Kết luận đã chỉ ra nhiều sai phạm, đặc biệt là việc không tổ chức đấu giá quyền khai thác cát theo quy định pháp luật.
Theo KLTT, trữ lượng cát sông trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long ước tính hơn 36,6 triệu m³, tập trung chủ yếu ở ba tuyến sông lớn, với tổng chiều dài khoảng 91 km. Cụ thể, sông Tiền 12km, sông Hậu 37km và sông Cổ Chiên 42km. Đây là nguồn tài nguyên quan trọng phục vụ cho các công trình xây dựng, đặc biệt là các dự án cao tốc và hạ tầng giao thông. Tuy nhiên, trong thời kỳ thanh tra (từ năm 2019 đến nay), tỉnh Vĩnh Long không tổ chức bất kỳ cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản nào. Thay vào đó, chỉ có 2 giấy phép khai thác khoáng sản được cấp không qua đấu giá, 3 bản xác nhận (phục vụ cao tốc) và 20 giấy phép khai thác khoáng sản được gia hạn.
Qua kiểm tra 2 giấy phép khai thác cát, không qua đấu giá quyền khai thác, về hồ sơ thủ tục cơ bản đúng quy định. Tuy nhiên, cả 2 giấy phép không xác định được cát khai thác cung cấp cho công trình sử dụng ngân sách Nhà nước (phát triển hạ tầng giao thông; công trình thủy lợi, thủy điện); công trình khắc phục thiên tai, địch họa; khu vực có khoáng sản dùng làm vật liệu san lấp phục vụ công trình hạ tầng giao thông, công trình phúc lợi thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 22 Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản. Theo quy định này những mỏ cát không đấu giá quyền khai thác thì chỉ phục vụ đối với công trình sử dụng ngân sách Nhà nước nêu trên.
Tương tự đối với 20 giấy phép khai thác khoáng sản được gia hạn, mặc dù được UBND tỉnh phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, nhưng cũng không xác định phục vụ riêng cho các công trình quy định tại điểm d khoản 1 Điều 22 Nghị định 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản. Bên cạnh đó, qua kiểm tra số liệu sản lượng khai thác phát hiện 19/20 giấy phép được gia hạn có ký hợp đồng cung cấp cát san lấp cho các công trình không thuộc vốn ngân sách, bán lẻ trong và ngoài tỉnh.
Theo quy định, sau khi hết thời hạn khai thác, Sở Tài nguyên và Môi trường Vĩnh Long (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) phải tham mưu UBND tỉnh rà soát để khoanh định khu vực đấu giá hoặc không đấu giá quyền khai thác cát. Nếu tiếp tục khoanh định là khu vực không đấu giá, thì khi cấp phép cần xác định rõ ràng mục đích khai thác phục vụ cho các công trình cụ thể theo quy định. Thế nhưng, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh tiếp tục cấp giấy phép gia hạn mà không tuân thủ các bước này, dẫn đến tình trạng khai thác tự do, không kiểm soát trên.
KLTT còn chỉ ra sự thiếu trách nhiệm trong việc công khai thông tin về hoạt động khoáng sản, cụ thể: UBND tỉnh Vĩnh Long (cũ) không thực hiện công khai 4 quyết định phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh trên cổng thông tin điện tử, vi phạm quy định về minh bạch hành chính. Trách nhiệm này thuộc về Văn phòng UBND tỉnh trong thời kỳ 2020-2023.
Ngày 12/8/2025, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Lữ Quang Ngời có Văn bản 1646/UBND-NC về việc chỉ đạo thực hiện KLTT số 03/KL-TT ngày 31/7/2025 của Thanh tra tỉnh. Trong đó, giao Giám đốc Sở Nội vụ khẩn trương tham mưu UBND tỉnh tổ chức kiểm điểm và xử lý trách nhiệm theo thẩm quyền đối với cá nhân có vi phạm đã nêu tại KLTT; đồng thời hướng dẫn các cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm (nếu có) đối với các cá nhân, tổ chức có sai phạm thuộc thẩm quyền quản lý.
Điều ngạc nhiên, trong thời kỳ thanh tra, Sở Tài nguyên và Môi trường Vĩnh Long (cũ) không thực hiện bất kỳ cuộc thanh tra nào về quản lý khai thác khoáng sản mà chỉ tổ chức kiểm tra. Qua các cuộc kiểm tra năm 2019 và 2020, Sở này đã phát hiện một số tổ chức khai thác cung cấp cát không đúng quy định, nhưng lại không tham mưu, báo cáo UBND tỉnh để xem xét chỉ đạo xử lý khắc phục. Trách nhiệm trực tiếp thuộc về Giám đốc Sở TN&MT (cũ) và trưởng đoàn kiểm tra.
Với những sai phạm trên, Thanh tra tỉnh Vĩnh Long kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo các các ngành liên quan tổ chức kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với ông Nguyễn Văn Hiếu, nguyên Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (thời kỳ từ ngày 1/1/2019 đến 6/2024). Ông Hiếu bị chỉ ra có khuyết điểm, vi phạm trong việc không thực hiện thông báo công khai tên tổ chức, cá nhân, tên loại khoáng sản và vị trí khu vực đề nghị thăm dò khoáng sản trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia và Báo Đấu thầu theo quy định.
Ngoài ra, ông Hiếu còn tham mưu cấp 1 giấy phép khai thác không đúng quy định và tham mưu cấp phép gia hạn tại các khu vực không đấu giá mà không xác định rõ mục đích cung cấp cho các công trình riêng theo quy định. Những hành vi này đã dẫn đến tình trạng các tổ chức khai thác cung cấp cát ra thị trường tự do, gây ra các vi phạm khác mà thanh tra đã kết luận. KLTT cũng nêu rõ, trong quá trình kiểm điểm, nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm, cần chuyển hồ sơ cho cơ quan Cảnh sát điều tra để xem xét xử lý theo pháp luật.
Bên cạnh đó, Thanh tra tỉnh kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Văn phòng UBND tỉnh chấn chỉnh, rút kinh nghiệm để đảm bảo thực hiện công khai các quyết định phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản đúng quy định. Đồng thời, chỉ đạo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, thực hiện rà soát các giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã cấp và gia hạn trên địa bàn tỉnh. Cần xem xét tham mưu UBND tỉnh thu hồi các giấy phép còn hiệu lực hoạt động, ngoại trừ những giấy phép được xác định rõ ràng cung cấp cho các công trình cụ thể.
Thanh tra tỉnh Vĩnh Long cũng kiến nghị Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tổ chức kiểm điểm trách nhiệm các đơn vị có liên quan khi tham mưu cấp phép, gia hạn giấy phép không đúng quy định. Đặc biệt, cần kiểm điểm trách nhiệm đối với trưởng đoàn kiểm tra do không tham mưu Giám đốc sở (giai đoạn 2019-2020) xem xét, xử lý và báo cáo việc cung cấp cát sông không đúng quy định. Những biện pháp này nhằm ngăn chặn tái diễn sai phạm và tăng cường trách nhiệm của cán bộ công chức trong quản lý tài nguyên.
