Kiểm tra việc cấp chứng nhận sản phẩm chăn nuôi sản xuất phù hợp quy trình thực hành chăn nuôi tốt, Trung tâm Khảo, kiểm nghiệm và kiểm định chăn nuôi không phân biệt được đâu là mẫu của VietGAP trang trại, đâu là mẫu của VietGap nông hộ. Ảnh: TTM

Mua sắm thiết bị, lựa chọn nhà thầu không đúng quy định

Trong công tác quản lý và sử dụng các nguồn kinh phí, năm 2022, Trung tâm Khảo, kiểm nghiệm và kiểm định chăn nuôi được cấp dự toán 3,538 tỷ đồng, đã thực hiện hơn 3,528 tỷ đồng.

Đối với gói thầu mua sắm thiết bị văn phòng, giá dự toán được phê duyệt 172,58 triệu đồng, Trung tâm đã thực hiện đấu thầu qua mạng bằng hình thức chào hàng cạnh tranh rút gọn với giá trị mua sắm là 172,11 triệu đồng. Đoàn thanh tra cho rằng, Trung tâm ký kết hợp đồng mua sắm thiết bị văn phòng chưa đúng với điều kiện nêu trong bản yêu cầu báo giá gói thầu (các điều kiện về bảo hành và cung cấp linh kiện thay thế) là do tổ chuyên gia thành lập theo Quyết định số 1621/QĐ-TTKKN-HCTH ngày 25/8/2022 không xem xét kỹ nội dung, điều kiện bảo hành khi soạn thảo hợp đồng mua bán; trách nhiệm người đứng đầu là Giám đốc Trung tâm.

Bên cạnh đó, quyết định phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, thay vì Cục trưởng theo quy định, Cục trưởng Cục Chăn nuôi lại ủy quyền cho Giám đốc Trung tâm ký phê duyệt. Theo đoàn thanh tra, việc ký phê duyệt này là trái thẩm quyền và trách nhiệm để xảy ra tồn tại này thuộc Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Giám đốc Trung tâm.

Năm 2023, Trung tâm được cấp dự toán là 2,37 tỷ đồng, đã thực hiện chi không thường xuyên và 900 triệu đồng cho nhiệm vụ giám sát việc sử dụng chất cấm nhóm Beta - Agonist; thực hiện và hủy chênh lệch dự toán hơn 54 triệu đồng đối với chi không thường xuyên và hơn 23 triệu đồng đối với hoạt động giám sát.

Trong năm, Trung tâm đã thực hiện nhiệm vụ thuộc danh mục nhiệm vụ công theo dự toán được giao, trong đó có 2 chứng từ thanh toán công tác phí với số tiền 10,4 triệu đồng không đúng quy định của Bộ Tài chính, cần phải thu nộp lại ngân sách. Việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu trái thẩm quyền tiếp tục được diễn ra trong năm này.

Đối với nhiệm vụ “giám sát  việc sử dụng chất cấm thuộc nhóm Beta Agonist (Salbutamol, Clenbuterol) và Ractopamine trong chăn nuôi”, thay vì phải lấy 700 mẫu để phân tích, Phòng Công nghệ và môi trường chăn nuôi, Phòng Thức ăn chăn nuôi thuộc Cục Chăn nuôi đã không lấy đủ mẫu để giao cho Trung tâm phân tích. Phòng này chỉ phân tích 637 mẫu, thiếu 63 mẫu thức ăn, nước uống và nước tiểu so với dự toán được phê duyệt. Số tiền công không thực hiện hết phải nộp lại ngân sách.

Đối với hoạt động phân tích tại Trung tâm, trong thời kỳ được thanh tra, Trung tâm chưa cập nhật đầy đủ thông tin đào tạo vào phiếu theo dõi nhân sự; chưa xây dựng biểu mẫu giao nhiệm vụ thử nghiệm mẫu thường xuyên cho thử nghiệm viên để áp dụng cho hệ thống; phiếu giao nhiệm vụ phân tích mẫu cho thử nghiệm viên chưa nêu phương pháp thử chỉ định với mẫu; thử nghiệm viên thực hiện nhận mẫu không đúng nhiệm vụ được giao tại phiếu phân công nhiệm vụ được phê duyệt; có phiếu trả kết quả nội bộ thiếu chữ ký xác nhận kết quả của lãnh đạo phòng phân tích; có trường hợp người nhận phiếu trả kết quả nội bộ không đúng nhiệm vụ được giao.

Trách nhiệm trực tiếp thuộc về bộ phận phân tích và trách nhiệm người đứng đầu là Giám đốc Trung tâm, kết luận thanh tra nêu.

Nhiều sai sót trong việc cấp chứng nhận

Việc cấp chứng nhận sản phẩm chăn nuôi sản xuất phù hợp quy trình thực hành chăn nuôi tốt, chăn nuôi trang trại thường có quy mô sản xuất lớn hơn, do đó việc lấy mẫu cần phải bao quát nhiều khu vực khác nhau trong trang trại để đảm bảo tính đại diện, tần suất lấy mẫu có thể cao để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, mẫu lấy từ trang trại thường được phân tích chi tiết bao gồm cả mẫu đất, nước, thức ăn chăn nuôi và sản phẩm cuối cùng.

Trong khi đó, chăn nuôi nông hộ thường có quy mô sản xuất nhỏ nên việc lấy mẫu có thể tập trung vào một số điểm chính trong khu vực sản xuất, tần suất lấy mẫu có thể thấp hơn so với trang trại, nhưng vẫn phải đảm bảo đủ để đánh giá chất lượng và an toàn thực phẩm, mẫu lấy từ nông hộ thường phân tích tập trung vào các yếu tố cơ bản như sản phẩm cuối cùng và môi trường sản xuất. Tuy nhiên, theo đoàn thanh tra, trong các hồ sơ được kiểm tra, việc lấy mẫu của VietGAP trang trại và VietGAP nông hộ là không thể phân biệt được.

Điều 18 Nghị định số 13/2020/NĐ-CP ngày 21/01/2020 của Chính phủ quy định chi tiết về việc kiểm tra Nhà nước về chất lượng thức ăn chăn nuôi nhập khẩu, ban hành các mẫu biểu quy định kèm theo, nhưng theo đoàn thanh tra, một số bộ hồ sơ không làm theo mẫu theo quy định, nhưng vẫn được cấp chứng nhận thức ăn chăn nuôi nhập khẩu.

Tương tự, các quyết định cấp/cấp lại/cấp duy trì hiệu lực giấy chứng nhận hợp quy thức ăn chăn nuôi, các hồ sơ áp dụng sai mã biểu mẫu, tên và nội dung; một số hồ sơ lưu còn thiếu, có trường hợp thiếu cả thành phần tham gia họp để xem xét việc cấp lại giấy chứng nhận sự phù hợp… thế nhưng vẫn được cấp chứng nhận hợp quy thức ăn chăn nuôi.

Hồ sơ ghi sai ký hiệu biểu mẫu, hồ sơ lưu thiếu thành phần, báo cáo kết quả thẩm xét hồ sơ đánh giá chứng nhận sản phẩm quá thời gian quy định… nhưng vẫn được chứng nhận hợp quy nước thải chăn nuôi sử dụng cho cây trồng.

Hồ sơ lưu không có hồ sơ đăng ký chứng nhận của cơ sở; không có tài liệu thể hiện việc lấy mẫu, kết quả phân tích mẫu nước dùng và mẫu nước thải của trang trại; thiếu Báo cáo kết quả thử nghiệm mẫu… nhưng vẫn phê duyệt chứng nhận sản phẩm chăn nuôi sản xuất phù hợp quy trình thực hành chăn nuôi tốt.

Trách nhiệm trực tiếp đối với các vấn đề này thuộc về bộ phận phân tích; trách nhiệm liên quan là lãnh đạo phụ trách, kết luận thanh tra nêu.