Toàn cảnh buổi công bố quyết định thanh tra tại trụ sở UBND tỉnh Gia Lai. Ảnh: LP

Qua thanh tra, ngoài kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Gia Lai và các đơn vị chức năng thực hiện, Thanh tra Chính phủ cung cấp thông tin đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định đối với các vi phạm trong lựa chọn nhà đầu tư, quản lý sử dụng đất đai và quá trình triển khai thực hiện một số dự án tại tỉnh Gia Lai.

Đề nghị Bộ Công an chỉ đạo cơ quan công an địa phương phối hợp với Cục Thuế tỉnh Gia Lai điều tra xử lý nghiêm các hành vi kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản có dấu hiệu trốn thuế nhằm răn đe, ngăn chặn và truy thu thuế cho ngân sách Nhà nước, nhất là các trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất (QSDĐ) có nguồn gốc là đất trúng đấu giá.

Theo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ, việc chấp hành chính sách pháp luật trong quản lý sử dụng đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường, UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành nhiều văn bản để quản lý Nhà nước về lĩnh vực đất đai, nhưng có văn bản ban hành chậm, không toàn diện, có nội dung chưa thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai, dẫn đến mất quyền lợi của người sử dụng đất khi bị thu hồi đất, nguy cơ gây thất thu ngân sách Nhà nước khi chuyển mục đích đất trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp. Cá biệt, có nội dung quy định, hướng dẫn không phù hợp, cần phải hủy bỏ…

Công tác lập, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện còn chậm, vi phạm trình tự, thủ tục; một số chỉ tiêu sử dụng đất đã đăng ký thực hiện trong năm kế hoạch của cấp huyện đạt thấp (khoảng từ 60 - 70%). Việc xây dựng, ban hành bảng giá đất giai đoạn 2020 - 2024, hệ số điều chỉnh giá đất hàng năm, tỷ lệ (%) hàng năm trong giai đoạn 2016 - 2020 còn vi phạm về trình tự, chưa sát giá thị trường. Huyện Đak Đoa, huyện Chư Păh, TP Pleiku chậm ban hành bảng giá đất.

Diện tích rừng tự nhiên năm 2017 giảm nhiều so với kiểm kê rừng năm 2014 (giảm hơn 12 nghìn ha), việc rà soát quy hoạch 3 loại rừng năm 2017 có nhiều sai sót, thiếu chính xác, lỏng lẻo trong quản lý; việc đưa ra, đưa vào quy hoạch 3 loại rừng đối với diện tích 139.625,71 ha còn thiếu căn cứ.

UBND tỉnh chưa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng, chưa lập kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng, chưa công bố quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng, không ban hành khung giá rừng (từ năm 2020 trở về trước). Tình trạng khai thác, phá rừng trái pháp luật trên địa bàn tỉnh Gia Lai diễn biến phức tạp. Với diện tích rừng bị phá là 9.992,77 ha, nhưng còn 71/165 vụ việc tạm đình chỉ điều tra hoặc xử lý hành chính, cần phải được giám sát công tác điều tra, truy tố để tránh bỏ lọt tội phạm.

Trong quản lý sử dụng quỹ đất công ích bàn giao về địa phương còn để xảy ra vi phạm như TP Pleiku, thị xã An Khê, thị xã Ayun Pa cho thuê đất công ích không thông qua đấu giá; quỹ đất được thu hồi bàn giao về các huyện Chư Prông, Chư Sê, Kbang, Ia Grai còn quản lý theo hiện trạng, chưa thực hiện đo đạc, lập hồ sơ địa chính, kiểm tra, rà soát, xây dựng phương án sử dụng đất.

Huyện Đak Đoa giao đất tái định cư nhưng không ban hành quyết định giao đất, không thẩm định nhu cầu sử dụng đất; ban hành quyết định thu hồi đất và các quyết định cho thuê đất có nội dung khác nhau về mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận QSDĐ sai quy định (đất sản xuất kinh doanh với thời hạn lâu dài). Phường Thắng Lợi, TP Pleiku; thị xã Ayun Pa; thị xã An Khê; huyện Đak Đoa; huyện Đức Cơ; huyện Kbang giao đất cho 121 hộ gia đình không thông qua đấu giá. TP Pleiku, huyện Đak Đoa, thị xã Ayun Pa cho phép chuyển mục đích sử dụng đất không phù hợp kế hoạch sử dụng đất.

Có 2.122 trường hợp không đủ điều kiện tách thửa sau khi chuyển mục đích (diện tích đất nông nghiệp còn lại nhỏ hơn 300 m2 tại các phường, thị trấn; nhỏ hơn 500 m2 tại xã) nhưng được UBND huyện, thị xã và TP Pleiku cho phép chuyển mục đích từ đất phi nông nghiệp sang đất ở đô thị là trái quy định.

Có 24 cuộc đấu giá QSDĐ vi phạm trình tự, thủ tục; còn tình trạng chậm nộp tiền trúng đấu giá theo phương án phê duyệt nhưng cơ quan chức năng không hủy kết quả trúng đấu giá và thu hồi tiền đặt cọc tại huyện Chư Sê với số tiền tạm tính 15.179 triệu đồng. Xét tình hình kinh tế - xã hội, điều kiện thực tế của địa phương và tránh tình trạng khiếu kiện có thể xảy ra khi hủy kết quả đấu giá do có nhiều lô đất đã được chuyển nhượng, Đoàn thanh tra không kiến nghị huỷ kết quả đấu giá, nhưng cần phải xem xét, thu hồi số tiền đặt cọc và kiểm điểm, xử lý kỷ luật nghiêm túc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân đã làm sai quy định.

Một số cá nhân thường xuyên trúng đấu giá nhiều lô đất, sau đó bán lại cho người có nhu cầu và kê khai giá chuyển nhượng thấp hơn giá trúng đấu giá của 373 lô đất thuộc 9 huyện, thị xã, thành phố có dấu hiệu kê khai không trung thực, nhưng cơ quan chức năng không kịp thời tham mưu xử lý, có nguy cơ làm giảm thu thuế, lệ phí phải nộp (tạm tính 1.575 triệu đồng).

UBND tỉnh Gia Lai ủy quyền cho UBND TP Pleiku ban hành quyết định phê duyệt đấu giá QSDĐ, phê duyệt phương án đấu giá QSDĐ khi dự án không có trong kế hoạch sử dụng đất.

Theo Thanh tra Chính phủ là vi phạm Điều 52 Luật Đất đai năm 2013, khoản 5 Điều 68 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP và khoản 1 Điều 6, khoản 1 Điều 9 Thông tư liên tịch số 14/2015/ÍTLT-BTNMT-BTP.

Trong quản lý, sắp xếp, sử dụng tài sản công UBND tỉnh Gia Lai còn để xảy ra một số vi phạm, tồn tại chậm phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước; đến thời điểm thanh tra chưa phê duyệt phương án tổng thể sắp xếp lại, xử lý tài sản của các sở, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh; tham mưu điều chuyển tài sản công (khu ký túc xã Trường Trung cấp Y tế) cho Bệnh viện Đa khoa tỉnh không đúng trình tự, thủ tục theo quy định. Văn phòng Tỉnh uỷ, Liên đoàn Lao động tỉnh còn sử dụng nhà đất công liên doanh, liên kết không đúng quy định, sử dụng đất sai mục đích vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm...

Còn để vi phạm như giao đất trái thẩm quyền diễn ra trong thời gian dài; không có văn bản, quyết định giao quản lý hoặc giao đất sai đối tượng quản lý; không ban hành quyết định cho thuê đất, không ký hợp đồng thuê đất để làm căn cứ tính thu tiền thuê đất, đã làm lãng phí nguồn tài nguyên đất đai…

Trong quản lý sử dụng đất nông lâm trường còn để công ty lâm nghiệp quản lý sử dụng đất yếu kém để người dân lấn chiếm, sử dụng đất chưa đúng với diện tích đất được giao; kiểm kê, đánh giá, theo dõi diễn biến tài nguyên rừng đối với công ty lâm nghiệp chưa chính xác nên khi chi trả tiền dịch vụ tài nguyên rừng có trường hợp không đúng với diện tích thực tế đơn vị quản lý sử dụng; sau khi sắp xếp đối mới mô hình hoạt động, nhiều công ty lâm nghiệp được giao diện tích đất trong đó có cả diện tích chưa được xử lý dứt điểm (không có trong giấy chứng nhận QSDĐ đã cấp trước đây, đất bị người dân lấn chiếm)...

Chưa thực hiện đôn đốc thu nộp về ngân sách đối với số tiền sử dụng đất 29.442 triệu đồng, tiền thuê đất 30.722 triệu đồng của người sử dụng đất, cơ quan chức năng còn nợ và tiền phạt chậm nộp. Miễn tiền thuê đất tại Công ty Thủy điện An Khê - KaNak, dự án Trường học Asean có nguy cơ thất thu ngân sách Nhà nước.