(Thanh tra) - Ngày 21/1/2025, Thanh tra Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) đã ban hành Kết luận thanh tra số 42/KL-TTr về việc thực hiện nhiệm vụ lập quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Nhiều hạng mục công việc trong công tác xây dựng nhiệm vụ lập quy hoạch, công tác lập quy hoạch, đã được đoàn thanh tra chỉ ra là có sai sót, vi phạm. Qua đó, kiến nghị thu hồi các khoản thanh toán sai quy định hơn 773 triệu đồng và tổ chức kiểm điểm đối với các tổ chức, cá nhân liên quan.
Nhiệm vụ lập quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (quy hoạch) là 1 trong 4 nhiệm vụ lập quy hoạch ngành quốc gia được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ NN&PTNT tổ chức thực hiện theo Quyết định số 995/QĐ-TTg ngày 9/8/2018. Nhiệm vụ lập quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 536/QĐ-TTg ngày 17/4/2020; quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 895/QĐ-TTg ngày 24/8/2024, có phạm vi toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, bao gồm một số đảo và quần đảo, các thông tin được tổng hợp từ cấp tỉnh.
Mục tiêu lập quy hoạch là xác định được các chỉ số, chỉ tiêu, định hướng cơ bản đến năm 2025 và 2030 về phát triển 3 loại rừng (đặc dụng, phòng hộ, sản xuất); độ che phủ của rừng; phát triển lâm sản ngoài gỗ; phát triển kết cấu hạ tầng lâm nghiệp; nhu cầu sử dụng đất cho phát triển 3 loại rừng và hạ tầng lâm nghiệp; phát triển hệ thống chế biến và thương mại lâm sản trong kỳ quy hoạch.
Tổng dự toán thực hiện nhiệm vụ dự án lập quy hoạch là 37,046 tỷ đồng, do Tổng cục Lâm nghiệp (nay là Cục Kiểm lâm và Cục Lâm nghiệp) làm chủ đầu tư.
“Vẽ” thêm nhiệm vụ lập quy hoạch
Theo kết luận thanh tra, dù nội dung nhiệm vụ lập quy hoạch được phê duyệt không yêu cầu, nhưng nhà thầu tư vấn lại đưa một số chuyên đề như: Định hướng phân vùng sinh thái lâm nghiệp; xác định các khu vực có nguy cơ mất rừng và suy thoái rừng, khu vực phòng hộ theo các lưu vực sông lớn và hồ đập; định hướng sử dụng đất cho phát triển rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, rừng sản xuất và hạ tầng lâm nghiệp; bản đồ hiện trạng kết cấu hạ tầng lâm nghiệp; bản đồ hiện trạng sử dụng đất cho phát triển lâm nghiệp; bản đồ định hướng sử dụng đất cho phát triển lâm nghiệp.
Đoàn thanh tra cho rằng, các nội dung này không được xây dựng riêng, mà chỉ được tích hợp, lồng ghép vào các nội dung chuyên đề “Định hướng phát triển lâm nghiệp” được phê duyệt tại Quyết định số 536/QĐ-TTg ngày 17/4/2020.
Thêm nữa, nội dung “xây dựng danh mục dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư phát triển lâm nghiệp” theo mục 9 Phụ lục VI-4.5, Thông tư số 08/2019/TT-BKHĐT ngày 17/5/2019 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dù không được đề cập trong nhiệm vụ lập quy hoạch được phê duyệt, nhưng nhà thầu tư vấn vẫn đưa vào nội dung nhiệm vụ thực hiện.
Theo hướng dẫn tại Thông tư số 08/2019/TT-BKHĐT về định mức cho hoạt động quy hoạch, để thực hiện các nội dung, nhiệm vụ quy hoạch nêu trên, kinh phí chi cho các chuyên gia để thực hiện tính theo ngày công quy đổi lên đến tiền tỷ.
Liệu các nhiệm vụ này, chủ đầu tư, nhà thầu thực hiện miễn phí, hay vẽ ra để hợp thức hóa, rút tiền ngân sách?
Trách nhiệm trực tiếp đối với những tồn tại nêu trên thuộc về Viện Sinh thái rừng và Môi trường trong vai trò là nhà thầu tư vấn xây dựng nhiệm vụ lập quy hoạch, tập thể, cá nhân thuộc Vụ Kế hoạch, Tài chính, Tổng cục Lâm nghiệp và trách nhiệm liên quan của lãnh đạo Tổng cục Lâm nghiệp phụ trách dự án, kết luận thanh tra nêu.
Thanh toán sai quy định hơn 770 triệu đồng
Công tác lựa chọn nhà thầu cũng cho thấy nhiều vấn đề còn sai sót. Quyết định số 2307/QĐ-BNN-KH ngày 19/6/2020 của Bộ NN&PTNT phê duyệt gói thầu số 02 (lập quy hoạch) là thực hiện theo hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, nhưng Quyết định số 245/QĐ-TCLN-KHTC ngày 13/7/2020 của Tổng cục Lâm nghiệp lại quy định hình thức hợp đồng trọn gói. Tuy nhiên, bộ phận thẩm định hồ sơ mời thầu không phát hiện ra.
Theo kết luận thanh tra, hồ sơ mời thầu không đưa ra một số tiêu chí cụ thể để lựa chọn nhà thầu, dẫn tới không có căn cứ để đánh giá hồ sơ dự thầu. Tuy nhiên, 3 đơn vị tham gia dự thầu là Công ty Cổ phần Vapeco Việt Nam, Trung tâm Địa môi trường và tổ chức lãnh thổ và Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Bộ, vẫn bị đánh trượt do lỗi kỹ thuật, liên danh các đơn vị trực thuộc Viện Điều tra, Quy hoạch rừng trở thành đơn vị trúng gói thầu trị giá gần 32 tỷ đồng này.
Trách nhiệm trực tiếp đối với những tồn tại, thiếu sót, khuyết điểm nêu trên thuộc về nhà thầu tư vấn lập hồ sơ mời thầu - Trung tâm Hỗ trợ đấu thầu thuộc Cục Quản lý đấu thầu, Tổ Thường trực triển khai dự án, tập thể, cá nhân thuộc Vụ Kế hoạch, Tài chính, Tổng cục Lâm nghiệp tham gia thẩm định, trình phê duyệt hồ sơ mời thầu, kết luận thanh tra nêu.
Về công tác quản lý nghiệm thu thanh toán, thời điểm thanh toán lần 1 (năm 2020), các nhà thầu đã được chủ đầu tư nghiệm thu, thanh toán các nội dung điều tra, khảo sát ngoại nghiệp bổ sung tại một số tỉnh (đơn vị tính là tỉnh). Tuy nhiên, năm 2021 vẫn phát sinh công tác phí và lưu trú tại các tỉnh đó. Theo báo cáo của chủ đầu tư, việc phát sinh công tác phí và lưu trú tại các tỉnh đó là do phải tiếp tục làm việc, thống nhất số liệu với địa phương.
Theo đoàn thanh tra, việc thanh toán hoàn thành các nội dung điều tra, khảo sát ngoại nghiệp bổ sung này là không phù hợp. Tổng số tiền nghiệm thu, thanh toán sai quy định được xác định là 773,497 triệu đồng.
Trách nhiệm trực tiếp đối với những tồn tại, thiếu sót, khuyết điểm nêu trên thuộc về nhà thầu tư vấn lập quy hoạch, Tổ Thường trực triển khai dự án, tập thể, cá nhân thuộc Văn phòng, Vụ Kế hoạch, Tài chính, Tổng cục Lâm nghiệp tham gia quản lý gói thầu.
Đoàn thanh tra yêu cầu chủ đầu tư đôn đốc, thu hồi và nộp vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra Bộ NN&PTNT số tiền 773,497 triệu đồng; điều chỉnh giảm quyết toán chi phí thẩm tra, phê duyệt quyết toán số tiền 37,793 triệu đồng do dự toán chưa áp dụng giảm 50% giá trị theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 20 Thông tư số 10/2020/TT-BTC ngày 20/02/2020 của Bộ Tài chính.
Chánh Thanh tra Bộ NN&PTNT kiến nghị Bộ trưởng chỉ đạo Cục Lâm nghiệp, Cục Kiểm lâm, Vụ Kế hoạch, Vụ Tài chính, các nhà thầu tổ chức kiểm điểm, nghiêm túc chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với các cá nhân, tập thể có liên quan đến các tồn tại, thiếu sót, khuyết điểm trong quá trình quản lý, triển khai thực hiện nhiệm vụ lập quy hoạch như đã nêu; tiếp tục chỉ đạo, kiểm tra, rà soát lại toàn bộ hồ sơ nghiệm thu, thanh toán, quản lý chất lượng của các gói thầu và những tồn tại, thiếu sót để có biện pháp khắc phục theo đúng quy định của pháp luật.
