(Thanh tra) - Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng. Kết luận thanh tra đã được Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình có ý kiến chỉ đạo tại Văn bản số 5276/VPCP-V.I của Văn phòng Chính phủ.
Kết luận thanh tra nêu, Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng là công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia, có ý nghĩa đặc biệt trong việc hoàn thiện tuyến cao tốc Hà Nội - Lạng Sơn, kết nối trực tiếp với cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, cửa ngõ giao thương quan trọng giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Khi hoàn thành, tuyến đường sẽ trở thành cầu nối quan trọng trong hành lang kinh tế Nam Ninh - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, tạo điều kiện phát triển hành lang kinh tế xuyên Á, khẳng định vai trò của Việt Nam là cửa ngõ giao lưu thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN.
Theo Thanh tra Chính phủ, bên cạnh kết quả tích cực, trong quá trình thực hiện dự án còn nhiều thiếu sót, sai phạm.
Cụ thể, dự án thực hiện theo hình thức đầu tư công từ 2016 - 2018 (Lần 1). Từ khi thực hiện việc bàn giao cơ quan Nhà nước có thẩm quyền từ Bộ Giao thông Vận tải về UBND tỉnh Lạng Sơn (năm 2018) đến nay Bộ Xây dựng (Bộ Giao thông Vận tải trước đây), UBND tỉnh Lạng Sơn, Tổng Công ty Đầu tư Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), Sở Xây dựng tỉnh Lạng Sơn, Ban Quản lý Dự án tỉnh và các đơn vị có liên quan chưa thực hiện việc rà soát xác định cụ thể các hồ sơ khảo sát, thiết kế (do VEC thực hiện)…
Dự án thực hiện theo hình thức đầu tư BOT từ 2018 - 2022 (Lần 2), UBND tỉnh Lạng Sơn không thực hiện theo trình tự, thủ tục chuyển đổi hình thức đầu tư công sang hình thức đối tác công tư (PPP); ban hành Quyết định số 904/QĐ-UBND trước khi được Bộ GTVT bàn giao làm cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đối với Dự án cao tốc đoạn cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng…
Doanh nghiệp thực hiện dự án thành phần 2 là Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị khi ký phụ lục hợp đồng số 2 với UBND tỉnh Lạng Sơn chưa đảm bảo số vốn chủ sở hữu tối thiếu theo quy định (600/949,31 tỷ đồng); không thực hiện việc rà phá bom mìn, vật nổ nhưng vẫn tổ chức thi công các gói thầu xây lắp.
Đối với dự án (độc lập) thực hiện theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) từ 2022 - 2025 (lần 3) tiến độ thực hiện các gói thầu xây lắp chậm so với hợp đồng. Doanh nghiệp thực hiện dự án vẫn tiếp tục tổ chức thi công Gói thầu EC04 khi đã có yêu cầu dừng thi công để nâng quy mô lên 4 làn xe, dẫn đến phải phá dỡ các hạng mục này, gây lãng phí với giá trị là 3,16 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, theo Thanh tra Chính phủ, nhà đầu tư và doanh nghiệp thực hiện dự án chậm giải ngân vốn vay và vốn hợp pháp khác theo hợp đồng BOT; chưa thu xếp đủ tài chính để thực hiện dự án theo quy định.
Ban Quản lý dự án tỉnh chưa bàn giao hồ sơ, tài liệu, hiện trường, khối lượng đã thi công của các gói thầu xây lắp do doanh nghiệp thực hiện dự án thành phần 2 đã thực hiện (trước năm 2018) cho doanh nghiệp thực hiện dự án khi thực hiện dự án (độc lập) theo hình thức đối tác công tư (PPP).
Ngân hàng không thực hiện theo đúng cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư và không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai thực hiện dự án. Nhà đầu tư và doanh nghiệp thực hiện dự án không thực hiện được việc huy động vốn vay và các nguồn vốn khác theo Hợp đồng BOT đã ký kết.
Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh Lạng Sơn chưa ban hành quyết định điều chỉnh dự án đầu tư. Bộ Tài chính đã tổng hợp dự án này vào danh sách các dự án gặp khó khăn, vướng mắc.
“Để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án, trách nhiệm thuộc Bộ Xây dụng, HĐND tỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn, Sở Xây dụng tỉnh Lạng Sơn; Ban Quản lý dự án 2 thuộc Bộ Giao thông Vận tải, VEC; Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng tỉnh Lạng Sơn, Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị, Công ty Cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng...
Từ kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét trách nhiệm của ngân hàng về việc không thực hiện thu xếp tín dụng và giải ngân vốn theo cam kết, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; nghiên cứu, ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành quy định, chế tài xử lý đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đã cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư, doanh nghiệp khi tham gia dự thầu các công trình, dự án nhưng sau khi trúng thầu, trong quá trình thực hiện các công trình, dự án lại không thực hiện bố trí vốn theo cam kết.
Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn và VEC khẩn trương thực hiện việc quyết toán các khoản chi phí do VEC đã thực hiện theo quy định của pháp luật. Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án.
UBND tỉnh Lạng Sơn báo cáo HĐND tỉnh thực hiện rà soát việc trình, thẩm định, phê duyệt Nghị quyết số 18/NQ-HĐND của HĐND tỉnh; phối hợp với Bộ Xây dựng và VEC khẩn trương thực hiện việc quyết toán các khoản chi phí do VEC đã thực hiện theo quy định của pháp luật.
Chỉ đạo Ban Quản lý dự án tỉnh thực hiện việc rà soát, xác định khối lượng, công việc do Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị đã thực hiện, làm cơ sở để thanh quyết toán theo quy định, không để tranh chấp, khiếu kiện.
Tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án.
Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn chỉ đạo, thực hiện việc giao đất cho doanh nghiệp thực hiện dự án theo quy định; xác định số tiền phải nộp phần bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa khi có quyết định giao đất theo quy định; chỉ đạo Ban Quản lý dự án tỉnh, Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng và các cơ quan, đơn vị có liên quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án; rà soát quá trình triển khai thực hiện dự án, các gói thầu theo quy định của pháp luật, có giải pháp khắc phục những thiếu sót, sai phạm.
Chỉ đạo Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng yêu cầu các nhà thầu và đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện đầy đủ nghĩa vụ và trách nhiệm theo hợp đồng đã ký kết; kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh, xử lý và có biện pháp khẳc phục những thiếu sót, sai phạm theo đúng quy định của pháp luật.
Thực hiện việc kiểm tra, rà soát hồ sơ thiết kế kỹ thuật, thiết kế bảo vệ thi công, dự toán các gói thầu; thực hiện công tác nghiệm thu, thanh quyết toán theo đúng quy định của pháp luật.
Thực hiện điều chỉnh giảm giá trị dự toán khi phê duyệt do tính sai khối lượng số tiền 106,68 tỷ đồng; áp dụng định mức, đơn giá chưa đúng quy định số tiền 70,49 tỷ đồng. Điều chỉnh tăng giá trị dự toán khi phê duyệt do tính thiếu khối lượng số tiền 2,51 tỷ đồng. Giảm trừ khi thanh, quyết toán các hạng mục phải phá dỡ tại gói EC04 số tiền 3,16 tỷ đồng và rà soát khối lượng các hạng mục khi nghiệm thu, thanh quyết toán theo đúng quy định.
Trong quá trình thực hiện kết luận thanh tra, trường hợp phát hiện gây thất thoát ngân sách Nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định của pháp luật.
