Thanh tra tỉnh Lâm Đồng chỉ ra nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai dự án đường Đạo Nghĩa – Quảng Khê. Ảnh: CTV

Hàng loạt khó khăn, vướng mắc khi thực hiện dự án

Theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, trong quá trình khảo sát và lập dự án đầu tư, các đơn vị liên quan đã không xem xét kỹ hiện trạng địa hình, hướng tuyến, độ dốc, dẫn đến dự án phải điều chỉnh nhiều lần. Cụ thể, giai đoạn 1 của dự án ban đầu dự kiến thực hiện từ năm 2015 - 2019, nhưng phải kéo dài đến năm 2021, tăng thêm 24 tháng. Việc chủ đầu tư không thực hiện đúng quy định về phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình đường Đạo Nghĩa – Quảng Khê (tỉnh Đắk Nông cũ) đã làm chậm tiến độ, ảnh hưởng đến triển khai giai đoạn 2.

Đáng chú ý, Công ty Cổ phần Tư vấn Trường Sơn và chủ đầu tư chưa đánh giá đúng hiện trạng trong quá trình khảo sát, chưa đối chiếu với các quy hoạch để đảm bảo tính phù hợp, khiến dự án chồng lấn qua khu vực mỏ đá C, mỏ Bon Phai Kol Pru Đăng và mỏ Thôn 11 (xã Đắk Nia). Việc này phát sinh thêm 2 gói thầu mới, đã được UBND tỉnh Đắk Nông phê duyệt bổ sung kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Đây là nguyên nhân chính khiến tiến độ thực hiện dự án bị kéo dài đến 40 tháng (từ tháng 12/2021 – 4/2025).

Về sự phù hợp với Quy hoạch chung đô thị Gia Nghĩa, phần diện tích thu hồi đất của dự án đã được đưa vào kế hoạch sử dụng đất năm 2024. Tuy nhiên, kế hoạch này yêu cầu: “Đối với các công trình chưa phù hợp với quy hoạch đô thị Gia Nghĩa, UBND thành phố chỉ được triển khai sau khi điều chỉnh các quy hoạch đô thị tương thích với quy hoạch sử dụng đất và kế hoạch sử dụng đất”.

Theo Quy hoạch chung đô thị Gia Nghĩa đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050 (phê duyệt tại Quyết định số 1292/QĐ-UBND ngày 14/8/2013), tuyến Đạo Nghĩa – Quảng Khê chưa được đưa vào quy hoạch. Đến ngày 6/11/2024, UBND tỉnh mới ban hành Quyết định số 1347/QĐ-UBND điều chỉnh cục bộ quy hoạch, bổ sung tuyến này vào quy hoạch đô thị Gia Nghĩa.

Công tác giải phóng mặt bằng được triển khai từ năm 2022 đến cuối năm 2023 đã đạt một số kết quả: Hoàn thành thông báo thu hồi đất, kiểm đếm, niêm yết công khai, họp dân, lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Tuy nhiên, đến ngày 13/12/2023, dự án bị đưa ra khỏi danh mục thu hồi đất, khiến toàn bộ quá trình bị gián đoạn dù hồ sơ thủ tục đã gần hoàn tất.

Việc điều chỉnh cục bộ một số đoạn tuyến để giảm độ dốc cũng làm tăng diện tích thu hồi đất thêm 38,08 ha so với diện tích HĐND tỉnh đã phê duyệt.

Ngoài ra, công tác giải phóng mặt bằng kéo dài trong giai đoạn chuyển giao giữa Luật Đất đai 2013 và Luật Đất đai 2024, khi nhiều chính sách, văn bản hướng dẫn chưa được ban hành kịp thời. Đơn giá bồi thường, quy định về hỗ trợ và tái định cư thay đổi, buộc đơn vị thực hiện phải cập nhật, tính toán lại toàn bộ phương án, làm kéo dài thêm thời gian triển khai.

Bên cạnh đó, dự án đi qua địa hình đồi núi phức tạp, chia cắt mạnh, dân cư thưa, nên việc xác định nguồn gốc sử dụng đất, thu thập và xác minh hồ sơ tốn nhiều thời gian.

Một khó khăn khác là tuyến đường có 16,04 km/25,77 km nằm trong phạm vi quy hoạch thăm dò khai thác bauxit theo Quy hoạch khoáng sản quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050. Các đoạn chồng lấn không liên tục nhưng trải dài trên nhiều vị trí, khiến quá trình thi công gặp vướng mắc. Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ) đã có Công văn số 6850/BTNMT-KSVN ngày 3/10/2024 hướng dẫn thực hiện dự án trong khu vực có quy hoạch quặng bauxit, yêu cầu đánh giá hiệu quả kinh tế của việc thu hồi khoáng sản để trình cấp có thẩm quyền quyết định — điều này tiếp tục kéo dài tiến độ thực hiện.

Nguyên nhân để xảy ra các khó khăn, vướng mắc

Để xảy ra các tồn tại trên, theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, về phía Ban Quản lý dự án – Đầu tư Xây dựng tỉnh, chủ đầu tư không chấp hành thực hiện công tác đánh giá tác động môi trường dẫn đến kéo dài qua nhiều năm, cơ chế chính sách về Luật Môi trường có nhiều thay đổi, tại thời điểm đề nghị thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng điều chỉnh dự án giai đoạn 2; thì dự án thuộc trường hợp phải đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường theo quy định nhưng chủ đầu tư không đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường. Quá trình thực hiện dự án, chủ đầu tư mới dừng lại việc đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường; chưa được các cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường theo quy định.

Bên cạnh đó, chủ đầu tư đề xuất triển khai thực hiện dự án khi chưa phù hợp với quy hoạch chung đô thị Gia Nghĩa đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; việc phê duyệt báo cáo dự án nghiên cứu khả thi chưa xem xét kiểm tra kỹ hướng tuyến, độ dốc phải điều chỉnh hướng tuyến dẫn đến phát sinh diện tích phải điều chỉnh danh mục thu hồi đất cũng là một trong các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ dự án.

Ngoài ra, chưa thực sự quyết liệt thực hiện yêu cầu của UBND tỉnh tại Điều 2 Quyết định số 2367/QĐ-UBND ngày 31/12/2021; chưa kịp thời theo dõi, đôn đốc, kiểm tra đơn vị thực hiện hợp đồng và trình cấp có thẩm quyền thẩm định phê duyệt mảnh trích đo địa chính phục vụ giải phóng mặt bằng của dự án.

Đối với địa bàn xã Nhân Cơ, Kiến Thành, huyện Đắk R’lấp (trước sáp nhập), Ban Quản lý Dự án và Phát triển Quỹ đất huyện chậm triển khai thực hiện các bước trong công tác giải phóng mặt bằng; thiếu quyết liệt trong quá trình thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được phân công công tác giải phóng mặt bằng đối với dự án.

Bên cạnh đó, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện (cũ) chậm tham mưu thực hiện công tác thu hồi đất, xác định giá đất cụ thể, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư làm cơ sở thực hiện dự án. Việc phối hợp giữa Phòng Tài nguyên và Môi trường, Ban Quản lý Dự án và Phát triển Quỹ đất, với chính quyền địa phương, đơn vị có liên quan còn chưa chặt chẽ, đồng bộ, kịp thời trong công tác giải phóng mặt bằng.

Tương tự, đối với địa bàn xã Đắk Nia, thành phố Gia Nghĩa (trước sáp nhập), UBND thành phố Gia Nghĩa chưa thật sự quyết liệt trong chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc thực hiện công tác thu hồi đất, xác định giá đất cụ thể, tổ chức thẩm định, phê duyệt phương án giải phóng mặt bằng đối với Dự án.

Ngoài ra, UBND thành phố Gia Nghĩa, UBND xã Đắk Nia chưa tổ chức tuyên truyền, vận động, thuyết phục các hộ dân không đồng ý kiểm đếm để thực hiện công tác bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng theo quy định. Việc triển khai công tác xác định giá đất cụ thể của Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố thiếu chủ động, chưa quyết liệt trong xử lý các vướng mắc, nên quá trình lập hồ sơ bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng kéo dài.