Cảng biển Kỳ Hà tại huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Internet

 Đó là một số nội dung được Thanh tra tỉnh Quảng Nam làm rõ tại Kết luận Thanh tra số 14/KL-TTT ngày 4/8/2020 khi thanh tra công tác quản lý, sử dụng đất, cát nạo vét của DA Nạo vét luồng vào cảng Kỳ Hà (sau đây gọi là DA cảng Kỳ Hà) - giai đoạn 1 vào san nền DA Đầu tư xây dựng, kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN, hậu cần cảng Tam Hiệp (DA cảng Tam Hiệp).

Công ty Đầu tư và Phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam được UBND tỉnh Quảng Nam giao nhiệm vụ chủ đầu tư 2 DA tại huyện Núi Thành: DA cảng Kỳ Hà và DA cảng Tam Hiệp. 2 DA đều đã được triển khai từ rất lâu, thi công kéo dài qua nhiều năm, cụ thể:

DA cảng Kỳ Hà (giai đoạn 1) triển khai từ năm 2006 đến năm 2015 với tổng mức đầu tư là 983,59 tỷ đồng từ vốn ngân sách Nhà nước Trung ương hỗ trợ có mục tiêu. Hiện nay DA vẫn đang tiếp tục triển khai giai đoạn 2.

DA cảng Tam Hiệp triển khai từ năm 2003, đến nay vẫn đang tiếp tục; DA sử dụng 718,5 ha đất với tổng mức đầu tư hơn 1.324 tỷ đồng từ vốn ngân sách Nhà nước, vốn huy động của doanh nghiệp và vốn vay.

Ngày 3/6/2010, UBND tỉnh quyết định chuyển đổi Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam thành doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước. Năm 2014, công ty thực hiện cổ phần hóa theo qui định nên UBND tỉnh quyết định chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư 2 DA này cho Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai.

Qua thanh tra 2 DA, Thanh tra tỉnh Quảng Nam đã làm rõ:

DA cảng Kỳ Hà (giai đoạn 1) được triển khai từ năm 2006, do khó khăn, vướng mắc trong quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng, địa chất tuyến luồng phức tạp, nguồn vốn chưa đáp ứng đủ theo yêu cầu nên khối lượng thực hiện không đúng tiến độ. Đến nay toàn bộ DA (giai đoạn 1) chưa được quyết toán hoàn thành.

Các hạng mục nạo vét luồng thuộc DA cảng Kỳ Hà giai đoạn 1 được thiết kế phương án đổ thải vật liệu nạo vét kết hợp đổ ngoài biển, bãi chứa tạm dưới nước và các bãi chứa tạm trên bờ nhưng toàn bộ vị trí đổ thải tạm và vị trí bãi đổ trên bờ đều chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp phép, chấp thuận bằng văn bản. Quá trình thi công nạo vét luồng luôn gặp vướng mắc do công tác giải phóng mặt bằng, đã ảnh hưởng việc bố trí các bãi đổ trên bờ.

Công tác quản lý, sử dụng đất cát nạo vét luồng vào cảng Kỳ Hà của đơn vị chủ đầu tư không đảm bảo tính khoa học, dẫn đến khó khăn cho công tác kiểm tra, thanh tra: Việc tận thu đất cát nạo vét làm vật liệu san lấp cho DA cảng Tam Hiệp (theo chỉ đạo tại Thông báo số 167/TB-UBND ngày 7/7/2009 của UBND tỉnh) có dẫn đến thay đổi biện pháp thi công nạo vét luồng, ảnh hưởng đến các giá trị hợp đồng thi công nạo vét, san nền.

Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam không thực hiện xây dựng kế hoạch, phương án tổng thể sử dụng đất, cát tận thu vào san lấp mặt bằng KCN, hậu cần cảng Tam Hiệp, trong đó: Phân tích nguyên nhân không điều chỉnh đơn giá nạo vét; phân tích hiệu quả kinh tế của việc tận thu đất cát nạo vét để phục vụ san nền KCN, hậu cần cảng Tam Hiệp; thuyết minh mặt bằng chứa đất cát nạo vét phun lên bờ...

Công ty không tính toán lại khối lượng, đơn giá, lập lại dự toán, trình phê duyệt điều chỉnh giá trị hợp đồng khi thực hiện Thông báo số 167/TB-UBND ngày 7/7/2009 của UBND tỉnh về sử dụng tận thu đất cát nạo vét làm vật liệu san lấp cho DA cảng Tam Hiệp dẫn đến lập hồ sơ nghiệm thu thanh toán chưa phù hợp với thực tế thi công. Vấn đề này đã được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra và kiến nghị xử lý nghiêm túc và rút kinh nghiệm.

Việc quản lý sử dụng đất, cát trong quá trình triển khai thi công các hạng mục san nền thuộc DA cảng Tam Hiệp được nghiệm thu, quyết toán đầy đủ theo các hồ sơ thi công xây dựng công trình của DA. Chủ đầu tư đã tận dụng nguồn nguyên liệu đất cát từ DA Nạo vét luồng vào cảng Kỳ Hà (giai đoạn 1) để sử dụng trong thi công san nền đã được Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai và UBND tỉnh thống nhất.

Kết quả thanh tra đã cơ bản xác định được các nguồn gốc nguyên liệu đất, cát đưa vào thi công san nền của DA cảng Tam Hiệp; chưa có cơ sở xác định thanh toán trùng lắp chi phí nạo vét đất, cát của DA cảng Kỳ Hà và chi phí đất, cát tận thu sử dụng vào san nền của DA cảng Tam Hiệp.

Chánh Thanh tra tỉnh kiến nghị UBND tỉnh Quảng Nam chỉ đạo Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai tiếp tục nghiên cứu, xây dựng phương án tận thu nguồn nguyên liệu đất cát từ DA Nạo vét luồng vào cảng Kỳ Hà (giai đoạn 2) phục vụ cho thi công các hạng mục san nền đang triển khai thực hiện, để làm giảm chi phí đầu tư hạ tầng, giảm giá thành cho thuê đất tạo điều kiện thuận lợi cho việc kêu gọi được Nhà đầu tư vào KCN hậu cần cảng Tam Hiệp; xác định các vị trí đổ thải tạm và vị trí bãi đổ trên bờ phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp phép, chấp thuận bằng văn bản.

Chỉ đạo Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai, Ban Quản lý DA Đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Nam, Trung tâm Phát triển hạ tầng và các đơn vị liên quan tổ chức kiểm tra, rà soát các hồ sơ pháp lý, hồ sơ nghiệm thu thanh toán của DA Nạo vét luồng vào cảng Kỳ Hà (giai đoạn 1) để quyết toán toàn bộ DA.

Trần Kiên