(Thanh tra) - Thanh tra thành phố Hội An vừa ban hành Kết luận thanh tra số 04/KL-TTr về việc đăng ký biến động đất đai, nguồn gốc sử dụng đất, tách thửa tại thửa đất số 762, tờ bản đồ số 11 của hộ ông Đinh Văn Ơi, trú tại thôn Thanh Nhì, xã Cẩm Thanh.
Theo Chánh Thanh tra huyện, thửa đất số 762 của ông Ơi có nguồn gốc của ông Trần Phát (hay gọi là Trần Bá), là người bà con trong tộc của bà Trần Thị Liễu (mẹ ruột ông Ơi). Sau đó ông Phát chuyển nhượng thửa đất 762 cho bà Liễu (theo giấy bán vườn lập ngày 10/1/1963 giữa ông Trần Phát với bà Trần Thị Liễu, thửa đất có diện tích "hơn hai sào ta").
Bà Liễu và các người con (gồm có ông Ơi) đã sống tại thửa đất 762 từ năm 1957 đến khoảng năm 1963. Từ năm 1965 đến năm 1975, các hộ dân đều đi tản cư do chiến tranh, trong đó có hộ gia đình ông Ơi. Đến năm 1975 thì hộ ông Ơi trở về thửa đất 762, để dựng lại nhà ở. Trong quá trình sử dụng từ năm 1975 đến năm 1980, hộ ông Ơi có khai phá thêm diện tích đất để trồng trọt nhưng không đáng kể và không xác định được diện tích khai phá thêm; hộ ông Ơi không có mua thêm diện tích đất nào khác để sát nhập vào thửa đất 762. Thực hiện đăng ký theo Chỉ thị 299/TTg (tại tỉnh Quảng Nam thực hiện đến năm 1983) hộ ông Ơi có đăng ký sử dụng tại thửa đất số 111, tờ bản đồ số 6, diện tích 1,830m2, loại đất thổ cư.
Thực hiện đăng ký theo Nghị định 64/CP, hộ ông Ơi đăng ký tại thửa đất số 154, tờ bản đồ số 4, diện tích 1.650m2, loại đất thổ cư gồm đất ở và đất vườn, ao (đất T). Đến năm 1994, hộ ông Đinh Văn Ơi và bà Nguyễn Thị Sen được UBND thị xã Hội An cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) tại thửa đất số 164, tờ bản đồ số 4, diện tích 1.650, loại đất thổ cư.
Thực hiện đăng ký theo bản đồ VN.2000, hộ ông Ơi đăng ký thửa đất số 762, tờ bản đồ số 11, diện tích 200m2, loại đất ở và diện tích 1.600,8m2 loại đất trồng cây lâu năm (đất CLN). Đến tháng 11/2004, được cấp đổi GCNQSDĐ thành thửa đất số 762, tờ bản đồ số 11, diện tích 1.800,8m2 gồm 200m2 đất ở và 1.600,8m2 đất vườn. Tháng 5/2007, hộ ông Ơi chuyển mục đích sử dụng của thửa đất 762 thành 1.833m2 đất ở nông thôn. Trong năm 2007, 2008 và 2015, hộ đã thực hiện thủ tục tách thửa đất số 762 thành 5 thửa đất là 918, 919, 922, 923, 1115, trong đó đã thực hiện chuyển nhượng thửa đất 918 và 919, thực hiện thủ tục tặng cho đối với thửa đất 922 và 923.
Hiện nay, ông Ơi đang sử dụng hợp pháp diện tích còn lại của thửa đất 762 (908,6m2) và thửa đất 1115 (diện tích 200m2), năm 2022, ông lập thủ tục hợp thửa đất số 762 và thửa đất 1115 nhưng không thực hiện được do vướng mắc trong việc công nhận lại đất ở theo chỉ đạo của UBND tỉnh tại Công văn số 5417/UBND ngày 19/8/2021.
Phát hiện tồn tại, hạn chế
Kết luận thanh tra chỉ ra, tại thời điểm năm 2007 (từ năm 2005-2019), xuất phát từ nhận định sổ mục kê đất đai lập vào năm 1983 theo Chỉ thị 299/TTg được hiểu là một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Khoản 1, Điều 50 Luật Đất đai 2003, có đăng ký theo Quyết định 201/CP nên thời điểm sử dụng trước 18/10/1980. Do đó, căn cứ khoản 2 Điều 87 Luật Đất đai 2003 để công nhận đất ở đối với những thửa đất có vườn ao cùng thửa.
Hộ ông Đinh Văn Ơi được UBND xã Cẩm Thanh xác nhận “thửa đất 762, tờ bản đồ số 11, diện tích 1.800,8m2 có đăng ký 201/CP tại thửa đất số 111, tờ bản đồ số 6, diện tích 1.833m2. Mục đích sử dụng: Đất ở tại nông thôn 1.800,8m2". Kết quả thẩm tra của Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất xác nhận hộ ông Ơi "đủ điều kiện công nhận thửa đất có diện tích 1.800,8m2 đất ở nông thôn" theo như nhận định và cách hiểu của các cơ quan chuyên môn về quy định pháp luật tại thời điểm 2007. Tuy nhiên, sổ mục kê và bản đồ địa chính được lập theo Chỉ thị 299/TTg của Thủ tướng Chính phủ (trước đây các cơ quan thường gọi là đăng ký theo Quyết định 201/CP) không được coi là giấy tờ về sử dụng đất được quy định tại Điều 50 Luật Đất đai năm 2003 nên nhận định và cách hiểu của các cơ quan chuyên môn là không đảm bảo quy định.
Căn cứ kết quả làm việc và cung cấp thông tin của các cơ quan, đơn vị và cá nhân, đến nay các cơ quan, đơn vị vẫn không cung cấp được văn bản quy phạm pháp luật hoặc văn bản của cơ quan có thẩm quyền (trong khoảng thời gian từ năm 2005 đến năm 2007) hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất không xin phép để công nhận đất ở đối với đất vườn ao cùng thửa với đất ở theo khoản 2, Điều 87 Luật Đất đai năm 2003. Do đó, Phòng Tài nguyên và Môi trường (TNMT), Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) thực hiện công nhận hạng mức đất ở bằng thủ tục đăng ký chuyển mục đích sử dụng đất không phải xin phép theo Điều 4 Quy định tạm thời về trình tự, thủ tục giải quyết hồ sơ đất đai của UBND thị xã Hội An ban hành kèm theo Quyết định số 584/2005/QĐ-UBND ngày 10/6/2005 là không chính xác; vì thủ tục này phải thực hiện theo quy định tại Điều 12 của quy định này mới đúng.
Do đó, việc Phòng TNMT vào ngày 15/5/2007 đã xác nhận vào trang bổ sung GCNQSDĐ của thửa đất 762 cho chuyển mục đích sử dụng sang đất ở tại nông thôn, diện tích 1.800,8m2 là không đảm bảo quy định về việc xác định diện tích đất ở theo khoản 2, điều 87 Luật Đất đai năm 2003 và điều 45 Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai 2003.
Căn cứ điểm b khoản 1 Điều 45 Nghị định 181/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai 2003 thì cơ quan chức năng đã xác định hộ ông Ơi không nộp tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất (xác định đất ở theo khoản 2, Điều 87 Luật Đất đai 2003).
Tuy nhiên, do việc nhận định hồ sơ đăng ký theo Chỉ thị 299/TTg là một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất (trước ngày 18/12/1980) được quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều 50 Luật Đất đai năm 2003 dẫn đến việc không thu tiền sử dụng đất đối với diện tích đất ở 1.600,8m2 (1.800,8m2 - 200m2) được chuyển mục đích tại thửa đất 762 là không đảm bảo quy định, lỗi này thuộc về Phòng TNMT trong việc tham mưu cho UBND thành phố.
Hiện nay, thủ tục hợp thửa đất số 672 (908,6m2) và thửa đất số 1115 (200m2) mặc dù được Chi nhánh VPĐKĐĐ Hội An xác nhận ngày 6/4/2023 tại trang 4 GCNQSDĐ thửa đất 762 và trang 4 GCNQSDĐ thửa đất 1115. Tuy nhiên khi chuyển hồ sơ đến VPĐKĐĐ tỉnh Quảng Nam để lập thủ tục cấp GCNQSDĐ đối với thửa đất mới được hợp thửa thì phát sinh vướng mắc theo chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Nam tại Công văn số 5417/UBND ngày 19/8/2021 liên quan đến việc xác nhận lại đất ở nên thủ tục này vẫn chưa thực hiện xong.
Riêng trường hợp cụ thể của ông Đinh Văn Ơi, theo hồ sơ đăng ký đất đai, báo cáo của UBND xã Cẩm Thanh, giấy bán đất vườn của ông Trần Phát cho bà Trần Thị Liễu có xác nhận của chính quyền xã Cẩm Thanh, nội dung xác minh với các hộ dân thì: hộ ông Ơi sử dụng thửa đất 762 từ năm 1963 và liên tục cho đến khi kê khai theo Chỉ thị 299/TTg; tuy nhiên, sổ mục kê và bản đồ địa chính không được xem là một trong các loại giấy tờ theo quy định tại Điều 50 Luật Đất đai năm 2003, Điều 100 Luật Đất đai năm 2013, Điều 137 Luật Đất đai năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/8/2024) để làm cơ sở công nhận lại đất ở.
Để giải quyết vướng mắc đối với đơn đề nghị công nhận đất ở của ông Ơi cũng như để giải quyết đồng bộ, đảm bảo quyền lợi của các hộ gia đình, cá nhân tương tự, hạn chế phát sinh đơn thư khiếu kiện kéo dài, phù hợp với thực tiễn trên địa bàn tỉnh và quy định hiện hành, căn cứ điểm n khoản 1 Điều 137 Luật Đất đai 2024: "Giấy tờ khác về quyền sử dụng đất có trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do UBND cấp tỉnh quy định phù hợp với thực tiễn của địa phương”.
Chánh Thanh tra thành phố kiến nghị UBND thành phố đề nghị UBND tỉnh xem xét để quy định "sổ mục kê và bản đồ địa chính được lập trong quá trình thực hiện đăng ký ruộng đất theo Chỉ thị 299/TTg ngày 10/11/1980 của Thủ tướng Chính phủ" trên địa bàn thành phố Hội An nói riêng và toàn tỉnh là một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất được quy định tại điếm e, khoản 1, Điều 137 Luật Đất đai 2024 cho phù hợp với thực tiễn, điều kiện, hoàn cảnh lịch sử triển khai thực hiện Chỉ thị 299/TTg của tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng nhằm tháo gỡ khó khăn trong việc xác định đất ở đối với đất vườn ao cho người sử dụng đất đã thực tế sử dụng đất từ trước ngày 18/12/1980.
Đồng thời, giao các sở, ban, ngành và địa phương tham mưu sớm ban hành bổ sung thủ tục hành chính liên quan đến việc xác định lại đất ở cho người sử dụng đất đã được cấp GCNQSDĐ trước ngày 1/7/2014, có giấy tờ về quyền sử dụng đất và đã thực tế sử dụng đất trước ngày 18/12/1980.
Kiến nghị kiểm điểm các tập thể, cá nhân
Để xảy ra những tồn tại, hạn chế nêu trên, Chánh Thanh tra thành phố kiến nghị Chủ tịch UBND thành phố chỉ đạo Phòng TNMT và Chi nhánh VPĐKĐĐ (trước đây là Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất thuộc Phòng TNMT) tổ chức kiểm điểm các tổ chức, cá nhân liên quan.
Đề nghị UBND thành phố Hội An chỉ đạo giao Phòng Nội vụ ban hành văn bản hướng dẫn việc tổ chức họp kiểm điểm tại các cơ quan, đơn vị; việc kiểm điểm hoàn thành trước ngày 30/9/2024. Đồng thời, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc tổ chức kiểm điểm tại các cơ quan, đơn vị theo quy định và tổng hợp, báo cáo kết quả về UBND thành phố (qua Thanh tra thành phố) để theo dõi, chỉ đạo; đồng thời tham mưu đề xuất xử lý theo thẩm quyền (nếu có).
