(Thanh tra) - Qua thanh tra chuyên đề công tác quản lý khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại tỉnh Điện Biên, hàng loạt tồn tại, sai phạm trong các lĩnh vực tham mưu chính sách, cấp phép, đấu giá, thanh tra, kiểm tra, giám sát khai thác và xử lý vi phạm... đã được chỉ ra.
Thanh tra tỉnh Điện Biên mới công khai Kết luận số 506/KL-TTr, ngày 9/6/2025 về thanh tra chuyên đề công tác quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép, khai thác, vận chuyển đối với các mỏ vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Điện Biên.
Theo đó, trong giai đoạn từ năm 2019 đến tháng 6/2024, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Điện Biên (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường sau khi hợp nhất) đã có những nỗ lực nhất định trong công tác tham mưu, xây dựng văn bản quản lý khoáng sản.
Tuy nhiên, qua thanh tra cho thấy còn nhiều nội dung chưa đảm bảo đúng quy định pháp luật, thậm chí gây thất thoát tài nguyên, ngân sách Nhà nước, cần được xử lý.
Cụ thể, Sở đã chậm trễ tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết 21/2020/NQ-HĐND quy định mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn là vi phạm quy định tại Nghị định 164/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
Đồng thời, dù Sở đã tham mưu UBND tỉnh thực hiện khoanh định các khu vực cấm, tạm thời cấm khai thác, nhưng Sở chưa tham mưu UBND tỉnh trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Điều 24 Nghị định 158/2016/NĐ-CP của Chính phủ, dẫn đến thiếu cơ sở pháp lý trong thực hiện.
Đáng chú ý, trong năm 2019 và 2020, Sở không tham mưu UBND tỉnh phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản, gây chậm trễ trong triển khai hoạt động đấu giá, vi phạm khoản 2 Điều 14 Nghị định 22/2012/NĐ-CP của Chính phủ.
Ngoài ra, đối với các khu vực chưa có kết quả thăm dò, Sở chưa tham mưu UBND tỉnh quyết định suất đầu tư hay tổng vốn đầu tư dự án khai thác khoáng sản dẫn đến khó khăn trong đánh giá hồ sơ đăng ký tham gia đấu giá.
Trong thời kỳ thanh tra, Sở đã tổ chức 6 cuộc thanh tra, kiểm tra tại 40 tổ chức khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Qua đó đã phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật về khoáng sản như: khai thác ngoài phạm vi giấy phép, khai thác vượt công suất, khai thác không đúng thiết kế kỹ thuật, khai thác cát sỏi trái phép tại các lòng sông, suối.
Sở đã xử lý vi phạm hành chính đối với 13 tổ chức và 25 cá nhân, với tổng số tiền xử phạt trên 1.305 triệu đồng. Một số trường hợp vi phạm nghiêm trọng đã áp dụng thêm hình thức xử lý bổ sung như tước quyền sử dụng giấy phép khai thác khoáng sản, yêu cầu khắc phục hiện trạng theo đúng giấy phép đã được cấp (Công ty Cổ phần Cao nguyên Hà Giang tại điểm mỏ Mường Ẳng 4, xã Ẳng Nưa, huyện Mường Ảng).
Mặc dù vậy, theo Thanh tra tỉnh Điện Biên, công tác thanh tra, kiểm tra của Sở còn rất nhiều tồn tại, hạn chế. Trong đó, tại một số mỏ được cấp phép vẫn còn tồn tại các vi phạm chưa được phát hiện và xử lý trong quá trình kiểm tra, giám sát của Sở.
Các vi phạm gồm: chưa xây dựng đầy đủ công trình khai thác theo thiết kế mỏ đã được thẩm định tại 4 điểm mỏ; chưa thực hiện thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản theo định kỳ tại 1 điểm mỏ; bản đồ hiện trạng khu vực khai thác không đầy đủ thông tin tại 5 điểm mỏ; hoạt hoạt động khai thác chưa phù hợp với thiết kế cắt tầng được phê duyệt tại 5 điểm mỏ; chưa lắp đặt trạm cân và camera giám sát theo quy định tại 6 điểm mỏ.
Ngoài ra, còn một số tồn tại trong việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản như: Báo cáo thẩm định kết quả thăm dò khoáng sản thiếu nội dung; thẩm định, chấp thuận kết quả thăm dò khoáng sản đối với hồ sơ còn thiếu các tài liệu cần thiết về cá nhân tham gia thi công đề án thăm dò; thiếu nhật ký giám sát đề án thăm dò khoáng sản; xác định không đúng số lần nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trong tham mưu phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản tại điểm mỏ Pa Tần với số tiền thu hồi qua thanh tra gần 568 triệu đồng.
Thanh tra tỉnh Điện Biên xác định, các thiếu sót, vi phạm đã nêu thuộc trách nhiệm của Giám đốc Sở qua các thời kỳ, gồm ông Ngôn Ngọc Khuê (2019-2020) và ông Vũ Ngọc Vương (2021-6/2024); các thủ trưởng phòng chuyên môn và cá nhân trực tiếp tham mưu, xử lý nghiệp vụ.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra tỉnh kiến nghị Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tổ chức xem xét, kiểm điểm, xử lý trách nhiệm cá nhân và các công chức, viên chức trực tiếp tham mưu, thực hiện nhiệm vụ theo quy định pháp luật.
Đồng thời, yêu cầu Sở khẩn trương rà soát, hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt khu vực cấm khai thác; bổ sung kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản bảo đảm đúng quy trình và thực tế địa phương; tăng cường kiểm tra đột xuất tại hiện trường, xử lý nghiêm sai phạm phát sinh; nâng cao năng lực cán bộ chuyên môn và công khai toàn bộ kết luận thanh tra theo đúng quy định.
Công tác quản lý tài nguyên khoáng sản là lĩnh vực nhạy cảm, tiềm ẩn nhiều rủi ro về môi trường, ngân sách và trật tự xã hội. Những sai phạm tại Điện Biên là lời cảnh báo rõ ràng về sự buông lỏng quản lý, thiếu giám sát chặt chẽ, cần được xử lý nghiêm khắc và kịp thời để không tạo tiền lệ xấu, đồng thời làm gương cho các địa phương khác trong cả nước.
