(Thanh tra) - Giai đoạn 2016-2025 đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ trong hợp tác đa phương của Thanh tra Chính phủ. Với vai trò cơ quan đầu mối thực thi Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng (UNCAC) và nhiều sáng kiến khu vực, ngành Thanh tra đã chủ động hội nhập, tạo dấu ấn sâu sắc tại các diễn đàn quốc tế về thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn 2016-2025, Thanh tra Chính phủ triển khai hợp tác đa phương trên cơ sở bám sát đường lối, nghị quyết của Đảng về nâng tầm đối ngoại đa phương và chủ động hội nhập quốc tế.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Thanh tra Chính phủ đã phát huy vai trò cơ quan đầu mối của Việt Nam trong thực thi UNCAC và thúc đẩy hợp tác trong Sáng kiến Chống tham nhũng khu vực châu Á - Thái Bình Dương (ACI).
Thực hiện tốt vai trò là cơ quan đầu mối về thực thi UNCAC tổ chức thành công quá trình đánh giá quốc gia đối với Việt Nam trong 2 chu trình đánh giá; hoàn thành đánh giá việc thực thi Công ước đối với Cộng hòa Áo, Trung Quốc và Quốc đảo Solomon.
Trong đó, cuộc đánh giá đối với Trung Quốc được Ban Thư ký UNCAC coi là cuộc đánh giá lớn nhất trong tổng số hơn 100 cuộc đánh giá đối với các quốc gia thành viên thuộc Chu trình thứ nhất thể hiện uy tín, năng lực và trách nhiệm của Việt Nam trong một cơ chế quốc tế có tiêu chuẩn chuyên môn cao.
Không chỉ với UNCAC, Thanh tra Chính phủ còn tích cực tham gia các diễn đàn, sáng kiến khu vực như Nhóm công tác chống tham nhũng và minh bạch của APEC (ACTWG), Nhóm các cơ quan phòng chống tham nhũng ASEAN (ASEAN-PAC), Tổ chức Thanh tra châu Á (AOA). Sự chủ động này giúp Việt Nam duy trì đóng góp liên tục và hiệu quả trong các nỗ lực thúc đẩy minh bạch, liêm chính và phòng ngừa tham nhũng của khu vực.
Dấu ấn nổi bật trong hợp tác đa phương phải kể đến việc Việt Nam đảm trách thành công vai trò Chủ tịch ACTWG trong năm APEC Việt Nam 2017. Thanh tra Chính phủ đã tổ chức thành công các phiên họp của ACTWG trong khuôn khổ SOM1 và SOM3, đồng thời đề xuất sáng kiến quan trọng về “tập hợp thực tiễn tốt trong tăng cường sự tham gia của xã hội vào công tác phòng, chống tham nhũng”.
Sáng kiến này, với 230 trang tổng hợp 117 thực tiễn từ 16 nền kinh tế thành viên, đã được ACTWG thông qua năm 2019 và đưa vào cơ sở dữ liệu của APEC như tài liệu tham khảo chính thức.
Tại ASEAN, Thanh tra Chính phủ tiếp tục phát huy vai trò dẫn dắt khi giữ chức Chủ tịch ASEAN-PAC nhiệm kỳ 12/2020 – 11/2021.
Trong nhiệm kỳ, Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị ASEAN-PAC lần thứ 17 (2020), cuộc họp Ban Thư ký ASEAN-PAC lần thứ 17 và Hội thảo chuyên đề về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn (2021).
Đặc biệt, Việt Nam tham gia tích cực xây dựng nội dung và ký Bản ghi nhớ hợp tác đa phương sửa đổi của ASEAN-PAC năm 2022 tại Campuchia, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý hợp tác của mạng lưới phòng chống tham nhũng khu vực.
Không thể không nhắc đến việc Thanh tra Chính phủ đăng cai Hội nghị khu vực lần thứ 10 của Sáng kiến Chống tham nhũng ADB/OECD (ACI) vào tháng 12/2019. Đây là sự kiện quy tụ nhiều cơ quan phòng, chống tham nhũng trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm và khẳng định cam kết thúc đẩy liêm chính trong quản trị công.
Bên cạnh các sự kiện lớn, Thanh tra Chính phủ còn tổ chức và cử nhiều đoàn công tác tham dự các hội nghị thường kỳ của UNCAC (18 đoàn), APEC ACTWG (14 đoàn), ASEAN-PAC (13 đoàn) và ACI (4 đoàn). Các hoạt động này đảm bảo Việt Nam luôn cập nhật, trao đổi thông tin kịp thời, đồng thời có tiếng nói quan trọng trong xây dựng cơ chế, chính sách của các diễn đàn đa phương.
Cũng theo ông Hà, trong giai đoạn 2016-2025, Thanh tra Chính phủ không chỉ hiện diện tại các diễn đàn mà còn chủ động mở rộng hợp tác với các tổ chức quốc tế có trụ sở hoặc hoạt động tại Việt Nam, như OECD, UNDP, UNODC.
Chính cách tiếp cận mới chú trọng các hoạt động thiết thực, gắn với nhiệm vụ trọng tâm của ngành, giúp hợp tác đa phương ngày càng chất lượng và hiệu quả.
Với OECD, đoàn đại biểu cấp cao của Thanh tra Chính phủ do Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong dẫn đầu tham dự Diễn đàn toàn cầu về chống tham nhũng và liêm chính (3/2021).
Phát biểu của Việt Nam tại diễn đàn tái khẳng định nỗ lực của Chính phủ trong tăng cường minh bạch, phòng ngừa tham nhũng và cải thiện liêm chính công, lĩnh vực OECD có nhiều tiêu chuẩn và khuyến nghị quan trọng.
Trong hợp tác với UNDP, nhiều dự án thiết thực đã được triển khai. Năm 2017, UNDP hỗ trợ Thanh tra Chính phủ thí điểm đánh giá công tác Thanh tra Chính phủ cấp tỉnh năm 2016. Kết quả thí điểm được Quốc hội đưa vào Luật Phòng chống tham nhũng 2018, yêu cầu UBND các tỉnh đánh giá công tác Thanh tra Chính phủ hằng năm, một dấu mốc cho thấy tác động thực tiễn của hợp tác đa phương.
Năm 2018, hai bên phối hợp nghiên cứu về tác động của tham nhũng trong dịch vụ vận tải, tiến hành khảo sát thực tế tại các địa phương, tổ chức hội thảo và xây dựng báo cáo nghiên cứu. Đồng thời, UNDP hỗ trợ Thanh tra Chính phủ hoàn thiện chính sách phòng ngừa tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước và xây dựng bộ công cụ đánh giá phòng chống tham nhũng giai đoạn 2018-2021.
Cùng với đó, UNODC là đối tác quan trọng trong nhiều hoạt động liên quan đến kiểm soát tài sản, thu nhập và thực thi UNCAC. Thanh tra Chính phủ phối hợp UNODC tổ chức Hội thảo đào tạo về kiểm soát tài sản, thu nhập cho khu vực Đông Nam Á (2021), đồng thời tham gia nhiều chương trình hỗ trợ Việt Nam xây dựng Chiến lược quốc gia về phòng chống tham nhũng.
UNODC cũng phối hợp tổ chức hội thảo góp ý hoàn thiện dự thảo Thông tư hướng dẫn quy trình xác minh tài sản, thu nhập (1/2025) và dự thảo Luật Thanh tra (4/2025).
Nhìn lại toàn bộ giai đoạn 2016-2025, hợp tác đa phương của Thanh tra Chính phủ phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.
Ngành Thanh tra đã chủ động, trách nhiệm, tích cực đề xuất sáng kiến và tham gia xây dựng văn kiện quốc tế; đồng thời quảng bá các kết quả phòng, chống tham nhũng, thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo của Việt Nam đến cộng đồng quốc tế.
Những thành tựu này góp phần quan trọng vào thực hiện chủ trương “đa dạng hóa, đa phương hóa”, khẳng định Việt Nam là thành viên tích cực, tin cậy và có trách nhiệm trong các cơ chế hợp tác quốc tế.
