Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Ảnh: P.Thắng

Chiều ngày 5/11, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Thủ tướng Phạm Minh Chính giải trình thêm một số vấn đề được đại biểu Quốc hội và đồng bào, cử tri quan tâm, lưu ý.

Theo Thủ tướng, tình hình kinh tế - xã hội nước ta 10 tháng tiếp tục xu hướng phục hồi tích cực.

Minh chứng là chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 10 tháng tăng 2,89%. Thu ngân sách nhà nước đạt 103,7% dự toán, tăng 16,2% so với cùng kỳ. Vốn FDI thực hiện đạt 17,45 tỷ USD, tăng 15,2%.

Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt 616 tỷ USD, tăng 14,1%, xuất siêu 9,4 tỷ USD. Trên 178 nghìn doanh nghiệp được thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 58,3% so với cùng kỳ…

Thủ tướng nhấn mạnh, thời gian tới, chúng ta tuyệt đối không chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, nhưng cũng không hoang mang, dao động, ngược lại phải luôn bình tĩnh, tự tin, bản lĩnh, chủ động, linh hoạt trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành.

Nâng cao năng lực phân tích, dự báo; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án thích ứng hiệu quả... Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và các chủ thể liên quan theo đúng quy định pháp luật trong bất cứ hoàn cảnh nào.

“Chúng ta không thể không quyết liệt xử lý nghiêm các sai phạm, tiêu cực. Làm như vậy không những để phát triển lành mạnh, bền vững các loại thị trường, minh bạch nền hành chính, nền kinh tế, mà còn để bảo vệ các nhà đầu tư, các định chế tài chính, ngân hàng, doanh nghiệp chân chính hoạt động an toàn, bền vững”, Thủ tướng nói.

Kiểm soát đấu giá quyền sử dụng đất, huy động vốn của doanh nghiệp bất động sản

Về thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, Thủ tướng cho hay, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo từng bước hoàn thiện khung khổ pháp lý để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, thúc đẩy các thị trường này phát triển.

“Thị trường vốn đã cơ bản phát triển đầy đủ với các cấu phần thị trường cổ phiếu, trái phiếu và chứng khoán phái sinh”, Thủ tướng nêu, quy mô các thị trường tăng mạnh.

Báo cáo cho thấy, trong 5 năm qua, quy mô thị trường vốn tăng với tốc độ bình quân 28,5%; đến cuối tháng 9/2022 đạt 111,3% GDP, gấp 3,9 lần năm 2015. Trong đó, quy mô thị trường cổ phiếu đạt 70,6%GDP; quy mô thị trường trái phiếu đạt 40,7% GDP.

Thị trường bất động sản có bước phát triển mạnh mẽ; giá trị vốn hóa của các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản chiếm khoảng 20% tổng giá trị vốn hóa toàn thị trường.

Dù vậy, Thủ tướng nhìn nhận, gần đây các thị trường này tăng trưởng "nóng, tiềm ẩn rủi ro".

Nguyên nhân chủ yếu là do nhu cầu huy động vốn của doanh nghiệp tăng cao trong khi tiếp cận vốn tín dụng được kiểm soát chặt chẽ; đa số các nhà đầu tư là nhỏ lẻ, thiếu kinh nghiệm, kỹ năng hạn chế; một số ít doanh nghiệp vi phạm quy định trong phát hành trái phiếu. Thị trường bất động sản có cơ cấu chưa hợp lý, mặt bằng giá tăng cao và thanh khoản gặp khó khăn...

Thời gian tới, bên cạnh tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế, Chính phủ sẽ tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình, tính tuân thủ của các doanh nghiệp, đối tác tham gia thị trường. Kiểm soát tốt hơn hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất, huy động vốn của các doanh nghiệp bất động sản.

Cạnh đó, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển thị trường bất động sản công nghiệp, nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân và người yếu thế với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Bảo đảm cung ứng đủ xăng dầu trong mọi tình huống

Liên quan đến xăng dầu, Chính phủ đã chủ động kịp thời giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo thẩm quyền và đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường 2 lần để giảm giá, hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp.

Chính phủ cũng chủ động chỉ đạo quyết liệt sản xuất của 2 nhà máy lọc hóa dầu trong nước (Nghi Sơn và Bình Sơn) vận hành ở công suất tối đa, đáp ứng khoảng 70 - 80% nhu cầu.

“Tuy nhiên gần đây, do giá và nguồn cung xăng dầu tiếp tục biến động nhanh, chu kỳ ngắn, khó dự báo, chi phí đầu vào tăng; trong khi đó các cơ quan chức năng chậm điều chỉnh định mức chi phí, sử dụng Quỹ Bình ổn giá chưa thật sự hiệu quả, dẫn đến hoạt động kinh doanh khó khăn, gây thiếu nguồn cung tại một số địa phương”, Thủ tướng nói.

Ông cũng nêu rõ, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý còn thiếu chặt chẽ, chưa kịp thời ứng phó hiệu quả với diễn biến nhanh, phức tạp của thị trường quốc tế, trong nước.

Vì vậy, Chính phủ đang chỉ đạo các cơ quan liên quan phản ứng chính sách kịp thời, phối hợp hiệu quả để khắc phục bằng được hạn chế, yếu kém trên, bảo đảm cung ứng đủ xăng dầu cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng trong mọi tình huống.

Biện pháp nữa là khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan như Nghị định 95, 83, trường hợp cần thiết sẽ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép điều chỉnh các loại thuế liên quan.

Cùng với đó, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước; tăng cường phòng chống buôn lậu, đầu cơ xăng dầu và công tác giám sát, kiểm tra, xác định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan để xử lý nghiêm vi phạm theo quy định của pháp luật. Nghiên cứu, thực hiện nâng tổng mức dự trữ quốc gia và tăng cường năng lực sản xuất trong nước.

Còn tâm lý sợ trách nhiệm, sẽ đẩy mạnh kiểm tra, giám sát

Đề cập đến giải ngân đầu tư công, Thủ tướng cho biết, ước giải ngân kế hoạch vốn ngân sách từ đầu năm đến 31/10/2022 đạt 297,8/580 nghìn tỷ đồng , đạt 51,34% kế hoạch, thấp hơn về tỷ lệ so với cùng kỳ năm 2021 (55,8%) nhưng cao hơn về giá trị tuyệt đối là 40,4 nghìn tỷ đồng (tương đương tăng 15,7% so với số giải ngân cùng kỳ năm 2021.

Nhưng kết quả chưa đạt yêu cầu và mong muốn của cử tri khi số vốn kế hoạch của năm 2022 còn lại phải giải ngân là khá lớn, khoảng 282 nghìn tỷ đồng...

Theo Thủ tướng, hạn chế trên có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu, nhất là công tác lập kế hoạch vốn, chuẩn bị đầu tư ở một số cơ quan, địa phương chưa sát với thực tế.

“Sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương có nơi, có lúc thiếu chặt chẽ, hiệu quả chưa cao; chưa phát huy tốt vai trò người đứng đầu; có tâm lý sợ trách nhiệm. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa quyết liệt; việc xử lý sai phạm chưa kịp thời, nghiêm minh...”, Thủ tướng chỉ ra.

Theo Thủ tướng, Chính phủ đã và đang chỉ đạo quyết liệt khắc phục những yếu kém đã chỉ ra và rà soát, tháo gỡ ngay những khó khăn, vướng mắc theo thẩm quyền; thực hiện các cơ chế đặc thù.

Kiến nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ vướng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng; rà soát, điều chuyển vốn; không để dàn trải, lãng phí, tham nhũng, tiêu cực; phấn đấu giải ngân trên 95% kế hoạch.

Về tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế ở nhiều cơ sở khám chữa bệnh chậm được khắc phục, Thủ tướng lưu ý, nguyên nhân chủ quan là do quy định pháp luật về đấu thầu, mua sắm còn vướng mắc; còn tâm lý sợ trách nhiệm; một số cán bộ chưa phù hợp chuyên môn; phân bổ cơ cấu thuốc đấu thầu tập trung ở cấp quốc gia, cấp địa phương chưa hợp lý.

Để sớm khắc phục tình trạng trên, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phối hợp khẩn trương rà soát, tham mưu, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan; đề cao trách nhiệm, đạo đức công vụ người đứng đầu và cán bộ liên quan; đẩy mạnh kiểm tra, giám sát; bảo đảm đấu thầu công khai, minh bạch…