Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một vị tướng tài đức song toàn. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân Việt Nam, luôn bày tỏ lòng yêu quý, kính trọng và tự hào về tài đức của ông. Thế giới cũng rất nể phục nhân cách, đức độ của ông.

Trong cuốn sách “Giap, an assessment” (Võ Nguyên Giáp, một sự đánh giá), tác giả Peter Macdonald đã nhận xét xác đáng rằng “Hồ Chí Minh là người cầm lái. Võ Nguyên Giáp là người chỉ huy các lực lượng vũ trang với hơn 30 năm làm Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang và gần 50 năm tham gia chính sự ở cấp cao nhất của đất nước. Đó là hai sự kiện vô song trong lịch sử. Võ Nguyên Giáp đã tỏ ra là một người có phẩm chất phi thường…”

Nét cao đẹp tập trung nhất về nhân cách của ông là tinh thần “Dĩ công vi thượng”. Ông tâm niệm, làm theo lời căn dặn này của Bác Hồ suốt cả cuộc đời mình. Với ông, dân tộc, Tổ quốc và Đảng là trên hết, không gì thiêng liêng, cao cả hơn. Trước mọi sóng gió trong cuộc sống, ông luôn tỉnh táo lạ thường, tính táo đến mức sáng suốt tuyệt vời. Ông luôn gạt cá nhân mình sang một bên, kiên trì chân lý, hướng tất cả tâm hồn, trí tuệ, nghị lực về sinh mệnh chính trị của đất nước, nhân dân, tìm cách thu hẹp mọi bất đồng, mâu thuẫn, nhằm khắc phục những khuyết điểm, sai lầm gây nguy hại cho quốc gia, dân tộc. Ông có uy tín cao và trọn vẹn, là chỗ dựa tinh thần, nơi gửi gắm niềm tin của nhân dân, đảng viên, cán bộ, chiến sỹ, một tấm gương sáng trọn đời vì nước, vì dân, không tơ hào tư lợi, đặc quyền, đặc lợi cho cá nhân.

Học tập và làm theo lời Bác, ông rất mực khiêm tốn, ưa chuộng lối sống giản dị, thanh cao. Tháng 2/1989, ông thay mặt Chính phủ tiếp kiến Thống chế Méhra, người thống lĩnh chỉ huy lực lượng không quân và các lực lượng phòng không toàn Ấn Độ dẫn đầu đoàn đại biểu quân sự cấp cao Ấn Độ sang thăm nước ta. Thống chế Méhra không ngớt lời ca ngợi ông là một vị tướng của huyền thoại, một vị tướng châu Á vĩ đại nhất thế giới. Ông luôn đập khe khẽ vào cánh tay của Thống chế Méhra như muốn nhắc đừng ca ngợi nhiều về ông. Ông từ tốn cảm ơn và đáp lời: “Các tướng lĩnh chúng ta dù tài giỏi đến đâu, nhưng nếu không có một tập thể lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt, không có nhân dân và quân đội anh hùng, thì cũng không thể làm nên công trạng và thành tích…”. Thống chế Méhra rất tâm đắc lời ông.

Tháng 11/1998, John Kennedy (Con trai Tổng thống Mỹ Kennedy) cho đăng trên tạp chí George cuộc phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp. John Kennedy hỏi: “Ai là vị tướng người Việt giỏi nhất?” Không một phút giây suy nghĩ, ông trả lời tức khắc: “Nhân dân Việt Nam!”. John Kennedy rất bất ngờ và hết sức thú vị.

Căn phòng tiếp khách của ông đã đón không biết bao nhiêu người có địa vị xã hội cao ở nhiều nước trên thế giới, nhưng không có một đồ vật gì sang trọng cả, rất bình thường và giản dị.

Ông đi làm việc với các đơn vị, địa phương không hề có khẩu hiệu nhiệt liệt chào mừng, không đưa đón, tiệc tùng linh đình. Ông đi tàu hoả về thăm quê huơng, đi máy bay dân dụng lên thăm lại chiến trường Điện Biên Phủ.

Ông chan hoà tình cảm với nhân dân, cán bộ, chiến sỹ hồn nhiên, vui vẻ, tràn đầy tình yêu mến và sự xúc động. Ngược lại, mọi người xúm xít quanh ông cũng nồng nhiệt, thân tình, yêu quý như người thân trong gia đình.
Trên lĩnh vực quân sự, nhân cách phi thường của ông toả sáng rực rỡ ở tinh thần quyết đoán nhưng cũng rất bao dung, nhân hậu, gương mẫu thực hành dân chủ và kỷ luật.

Trước những quyết định khó khăn, đòi hỏi người chỉ huy trước hết phải dũng cảm, trí tuệ. Về điều này, trong lịch sử quân sự thế giới, ít người sánh kịp ông. Là người rất quyết đoán nhưng ông lại cho rằng những chiến thắng giành được, xét cho cùng là do người trực tiếp chiến đấu trên chiến trường quyết định. Vì vậy, ông rất coi trọng việc thực hành dân chủ rộng rãi. Ông luôn chịu khó lắng nghe, học tập, đúc kết những kinh nghiệm, sáng kiến, cách đánh hay của cán bộ, chiến sỹ, các đơn vị và trong nhân dân. Nhờ đó, đã tạo được khối đoàn kết vững chắc và sức mạnh vô địch của cuộc chiến tranh toàn dân.

Ông rất nghiêm minh về kỷ luật nhưng cũng rất bao dung, nhân hậu. Ông xem cấp dưới, cán bộ, chiến sỹ là anh em trong đại gia đình cách mạng, phải quý mến, giúp đỡ nhau, bình đẳng về chính trị. Ông hết lòng yêu thương chiến sỹ, đồng bào và không ít lần đã khóc trước đau thương, mất mát của bộ đội, nhân dân trong chiến tranh. Ông thường tâm sự với đội ngũ cán bộ thuộc quyền rằng sinh mạng của con người là vô giá, chiến tranh không phải là vấn đề thể diện, không được phiêu lưu, mạo hiểm, không cho phép đánh đổi bằng bất cứ giá nào, phải hạn chế đến mức tối đa sinh mạng người lính ngã xuống chiến trường, không gì có thể bù đắp được nỗi đau của những người đã hy sinh trong chiến tranh…

Dĩ công vi thượng, sống khiêm tốn, giản dị, thanh cao, quyết đoán nhưng dân chủ, kỷ luật, bao dung và nhân hậu, hết lòng yêu thương con người, đánh thắng kẻ thù nhưng ta thương vong thấp nhất… đó là nhân cách phi thường của thiên tài quân sự.

(Còn nữa)

Đại tá Hồ Ngọc Sơn
(Nguyên Trưởng phòng Thông tấn Quân sự)