Sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Hóa chất sửa đổi. Vấn đề bộ nào, cơ quan nào chịu trách nhiệm trong quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất được nhiều đại biểu đặt ra.

Khi sự việc xảy ra, phải có cơ quan chịu trách nhiệm

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho hay, dự thảo luật không quy định cụ thể về phân công quản lý Nhà nước giữa các bộ, địa phương mà việc này do Chính phủ quy định căn cứ theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ.

“Tuy nhiên, hiện nay, một loại hóa chất có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do nhiều bộ cùng quản lý. Điều này, dễ dẫn tới tình trạng doanh nghiệp khai báo không trung thực mục đích sử dụng để lựa chọn cơ chế thông thoáng hơn”, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: P.Thắng

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu phương án và phân công hợp lý nhiệm vụ quản lý Nhà nước giữa các bộ liên quan theo hướng giao 1 đầu mối quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt; các bộ khác quản lý hoạt động sử dụng hóa chất theo lĩnh vực.

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề cập đến thực tiễn hóa chất xả thải ra môi trường, hóa chất trong thực phẩm bày bán tràn lan. Nguyên nhân một phần, theo bà Hải, do đầu mối quản lý chưa chặt chẽ.

Do đó, bà đề nghị, dự thảo luật xác định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chủ trì và cơ quan chịu trách nhiệm phối hợp.

Ví dụ nhiều thực phẩm như giá đỗ ngâm tẩm hóa chất, bà Hải đặt vấn đề, tại sao người sản xuất, trồng giá đỗ mua được hóa chất dễ dàng như vậy? Hay tại sao mua chất xyanua dễ dàng như vậy? Bộ Công Thương, Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm?

“Quả táo mua ở cửa hàng đắt tiền để mấy tháng không hỏng, trong khi hoa quả ngày xưa chỉ 1, 2 ngày là nẫu, ruồi nhặng đến luôn. Giờ ruồi, nhặng còn không muốn bâu vào những thực phẩm, hoa quả đó”, bà Hải nói và tiếp tục đề cập đến trách nhiệm của cơ quan quản lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải. Ảnh: P.Thắng

“Mong muốn của cử tri là khi sự việc xảy ra, phải có cơ quan chịu trách nhiệm”, bà Hải nhấn mạnh. Theo bà, việc trao trách nhiệm cho bộ nào, cũng là trao thẩm quyền cho bộ đó để điều hành và yêu cầu, kiến nghị các bộ, ngành khác trong xử lý chế tài nếu không thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng cho rằng, cần phải quy định rõ trách nhiệm quản lý của từng bộ, ngành, địa phương để khi xảy ra vấn đề gì sẽ có người chịu trách nhiệm chính.

Nhất trí nên giao một đầu mối quản lý hoạt động sản xuất hóa chất, song Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng như vậy cũng chưa đủ, vì “hóa chất trong tự nhiên ai quản lý?”.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần kiểm soát đặc biệt, trong đó có trách nhiệm của các bộ trong quản lý, tránh những vụ việc đã xảy ra, “ông” sử dụng đổ lỗi cho “ông” quản lý, “ông” quản lý lại đổ cho “ông” sử dụng.

Phải công bố mục đích sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

Với tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần có kiểm soát đặc biệt, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị quy định phải đăng ký mục đích, nhu cầu sử dụng hóa chất trên cơ sở dữ liệu.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh lưu ý, cần quy định chặt chẽ hơn về mua bán, vận chuyển, nhập khẩu hóa chất không rõ nguồn gốc, bổ sung tiêu chí hóa chất độc hại và các trường hợp ứng phó sự cố hóa chất.

Ông cũng yêu cầu bổ sung các hành vi nghiêm cấm liên quan hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất vượt ngưỡng cho phép hoặc nhập lậu.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Hóa chất sửa đổi. Ảnh: P.Thắng

Thời gian qua, việc sử dụng một số hóa chất sai mục đích gây ra hậu quả nghiêm trọng với sức khỏe con người, nhất là các hoạt động như mua, bán, sử dụng các hợp chất của xyanua sai mục đích và sử dụng khí N2O - khí cười vào mục tiêu giải trí…

Để tăng cường quản lý hóa chất độc hại, kiểm soát rủi ro mất an toàn, an ninh từ hóa chất, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định so với Luật Hóa chất năm 2007.

Trong đó, dự thảo luật bổ sung quy định biện pháp kiểm tra với hoạt động nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, dịch vụ tồn trữ hóa chất cần kiểm soát đặc biệt.

Dự thảo luật cũng bổ sung quy định ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong kiểm soát hoạt động mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt. Các dữ liệu của hoạt động mua bán sẽ được xác thực với dữ liệu về tổ chức, cá nhân mua, bán theo lộ trình thực hiện do Chính phủ quy định.

Tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt có nghĩa vụ công bố loại hóa chất và mục đích sử dụng hóa chất trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất trước khi sử dụng lần đầu hoặc trước khi thay đổi mục đích sử dụng.

Ngoài ra, dự thảo luật đã bổ sung quy định việc tổ chức kinh doanh hóa chất chỉ được bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt cho tổ chức, cá nhân đã thực hiện công bố loại hoá chất này và mục đích sử dụng trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất.

Dự thảo luật sau khi chỉnh lý gồm 7 chương, 48 điều, bỏ 4 điều so với dự thảo luật trình Quốc hội ngày 8/5. Theo chương trình kỳ họp 9, Luật Hóa chất sửa đổi sẽ được Quốc hội xem xét thông qua trong tháng 6 này.