Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 24/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Dự thảo Pháp lệnh Trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Pháp lệnh này có 48 điều, có hiệu lực kể từ ngày thông qua.

Phiên họp phải thân thiện, thẩm phán hiểu biết tâm lý

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo pháp lệnh trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, có ý kiến đề nghị rà soát các quy định đối với người bị đề nghị dưới 18 tuổi còn đang đi học để bảo đảm việc việc tổ chức học tập cho họ.

Dự thảo pháp lệnh đã bổ sung quy định: Người phải chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được hoãn chấp hành quyết định trong trường hợp phải tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc thi tốt nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Ngoài ra, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo đã bổ sung quy định thẩm phán được phân công phải là người có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi; mời chuyên gia y tế, tâm lý, giáo dục, xã hội học, đại diện của nhà trường, đại diện UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận để trình bày về những vấn đề có liên quan.

Phiên họp xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được tổ chức thân thiện; phòng họp được bố trí thân thiện, an toàn; trong phiên họp, cha mẹ, người giám hộ hoặc người đại diện hợp pháp hỗ trợ người bị đề nghị…

Bà Nga cho hay, theo báo cáo của TAND Tối cao, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, hiện có một số cơ sở cai nghiện đã xây dựng lâu năm, thiết kế không đồng bộ, xuống cấp, chưa hình thành các khu cai nghiện riêng biệt, độc lập, có tính đặc thù cho người chưa thành niên cai nghiện ma túy.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đang rà soát, xây dựng kế hoạch đầu tư, nâng cấp cơ sở cai nghiện ma túy; nghiên cứu trình Chính phủ Chương trình Tăng cường quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy và cai nghiện ma túy đến năm 2025; hoàn thiện và ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật dịch vụ cai nghiện tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập, từng bước đáp ứng yêu cầu cai nghiện ma túy nói chung, đối với người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi nói riêng và bảo đảm tính khả thi của pháp lệnh trong thực tiễn.

Tòa án chỉ giải quyết vụ việc khi nhận đủ hồ sơ

Thường trực Ủy ban Tư pháp nhận thấy, đưa vào trường giáo dưỡng là biện pháp xử lý hành chính với người có hành vi vi phạm để quản lý, giáo dục. Theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Phòng, chống ma túy thì người bị đưa vào trường giáo dưỡng được học văn hóa, học nghề, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của trường, vẫn được áp dụng biện pháp cai nghiện thích hợp nếu bị nghiện ma túy.

Do đó, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã phối hợp với TAND Tối cao chỉnh lý, bổ sung theo hướng họ phải chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng để bảo đảm đồng bộ về chính sách pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy thì khi có hành vi vi phạm xảy ra, công an cấp xã có trách nhiệm xác minh về nơi cư trú, cha mẹ, người thân của người nghiện ma túy, để giúp chủ tịch UBND cấp xã lập hồ sơ đề nghị. Nếu không xác minh được, công an cấp xã nơi xảy ra hành vi vi phạm lập hồ sơ đề nghị.

“Dự thảo Pháp lệnh đã quy định việc xác minh nơi cư trú, cha mẹ… của người nghiện ma túy và việc lập hồ sơ là trách nhiệm của công an cấp xã. Tòa án chỉ giải quyết vụ việc khi nhận đủ hồ sơ. khi giải quyết vụ việc, nếu chưa có người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người bị đề nghị thì tòa án yêu cầu đoàn luật sư cử luật sư hoặc trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước cử trợ giúp viên pháp lý, luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ theo quy định của pháp luật”, bà Nga nói.

Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với các đối tượng không xác định được nơi cư trú, cha mẹ… tương tự như đối tượng có nơi cư trú.

Còn với người nước ngoài nghiện ma túy đang sinh sống tại Việt Nam thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật Phòng, chống ma túy nên cũng được giải quyết theo quy định của pháp lệnh này.

Pháp lệnh được thông qua quy định Điều 27 về hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

1. Người phải chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (sau đây gọi là người phải chấp hành) nhưng chưa đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được hoãn chấp hành quyết định trong các trường hợp sau đây:

a) Đang ốm nặng, có chứng nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ tuyến huyện trở lên;

b) Gia đình đang có khó khăn đặc biệt được chủ tịch UBND cấp xã nơi người đó cư trú xác nhận;

c) Phải tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc thi tốt nghiệp trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được cơ sở giáo dục nơi người đó học tập xác nhận.

2. Người phải chấp hành nhưng chưa đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được miễn chấp hành quyết định trong các trường hợp sau đây:

a) Mắc bệnh hiểm nghèo, có chứng nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh từ tuyến huyện trở lên;

b) Trong thời gian hoãn chấp hành quyết định quy định tại khoản 1 Điều này mà người đó tự nguyện cai nghiện, được cơ quan có thẩm quyền xác nhận không nghiện ma túy;

c) Trong thời gian hoãn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc bị tòa án xử phạt tù nhưng không được hưởng án treo; áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng; áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng theo bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật.