(Thanh tra) - “Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những trẻ em mới 15 tuổi; đọc những bức thư đầy tuyệt vọng các trẻ em khi không vượt nổi kỳ thi vào THPT mà thấy nhói lòng”, đại biểu Quốc hội chia sẻ.
Nhận định thi vào lớp 10 đang trở thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ”, thi công lập “quá căng” được đại biểu Quốc hội đề cập khi thảo luận ở hội trường về báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chính phủ, sáng 4/12.
Gánh nặng thi cử do phân luồng sau THCS bất cập
Đại biểu Quốc hội Quốc hội Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Trị) đánh giá cao tinh thần quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt trong việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với quy mô chưa từng có, cùng nhiều quyết sách mang ý nghĩa lịch sử, có tính cách mạng mang tính đột phá.
Với lĩnh vực giáo dục và đào tạo, bà Nga cho rằng nhiệm kỳ 2021-2025 đánh dấu những bước tiến quan trọng của tư duy chiến lược.
Minh chứng cho nhận định này, đại biểu Quốc hội dẫn hàng loạt quyết sách quan trọng về giáo dục như Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị; chủ trương luật hóa việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi; miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông.
Cùng với đó, tại kỳ họp này, Chính phủ đã trình Quốc hội Chương trình mục tiêu quốc gia cho Giáo dục, tạo cơ chế đầu tư trung và dài hạn, thay vì các dự án manh mún như trước đây.
Chính phủ cũng đã xây dựng Luật Nhà giáo trình Quốc hội xem xét, thông qua. Đây là luật đã được thai nghén trong rất nhiều nhiệm kỳ và đến nhiệm kỳ này mới ban hành được, theo bà Nga.
“Những quyết sách mạnh mẽ này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng giáo dục lên tầm quốc sách hàng đầu và quyết định tương lai của dân tộc”, bà Nga nhấn mạnh.
Song đại biểu đoàn Quảng Trị cho rằng cần nhận diện rõ hơn các bất cập, hạn chế về giáo dục.
Chia sẻ “nỗi trăn trở lớn”, cũng là tâm nguyện đông đảo cử tri gửi đến đại biểu Quốc hội, bà Nga đề cập đến gánh nặng thi cử do phân luồng sau THCS còn bất cập trong nhận thức, quan điểm và thực thi.
Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” của Chính phủ đặt mục tiêu đến 2025, ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp.
“Phân luồng đang hiểu sai, thực hiện sai và phổ biến trong thực tế: Ai thi trượt vào THPT thì đi học nghề”. Phân luồng bị gắn với thất bại, không phải lựa chọn. Đây là kiểu phân luồng cưỡng bức thay vì ai có sở trường, định hướng nghề nghiệp rõ ràng thì chọn con đường phù hợp”, bà Nga nói.
Theo bà, thi vào lớp 10 đang trở thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ”, với áp lực nặng nề. Trong khi đó, THPT là bậc học phổ thông, nghĩa là mọi học sinh đều có quyền được học.
Thi công lập quá căng, học sinh gia đình khó khăn buộc vào trường tư
Việc tỷ lệ học sinh vào THPT còn thấp tại một số địa phương cho thấy chúng ta chưa bảo đảm đúng quyền tiếp cận giáo dục phổ thông 12 năm, bà Nga nói.
“Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những trẻ em mới 15 tuổi; đọc những bức thư đầy tuyệt vọng các trẻ em khi không vượt nổi kỳ thi vào THPT mà thấy nhói lòng”, đại biểu Quốc hội chia sẻ.
Một nghịch lý nữa đáng lo ngại đang diễn ra, theo đại biểu Quốc hội đoàn Quảng Trị, là thi công lập quá căng, nhiều em dù học tốt nhưng không vượt qua kỳ thi đầy cạnh tranh.
“Kết quả là học sinh gia đình khó khăn phải buộc vào trường tư, với học phí cao vượt quá khả năng của gia đình khi đó. Trường tư phải cung cấp dịch vụ chất lượng cao, dành cho gia đình có điều kiện. Điều này đang khiến công bằng trong giáo dục không được đảm bảo”, bà Nga nhận định.
Từ những thực trạng nhức nhối ấy, đại biểu kiến nghị ngay trong năm học 2026-2027, phải mở rộng cánh cửa THPT, đầu tư có bài bản cho trung học nghề và tôn trọng quyền lựa chọn của người học.
Bà nhấn mạnh quan điểm cải tiến thi cử, điều chỉnh lại phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm áp lực, nhiều cơ hội hơn cho học sinh.
“Phân luồng phải dựa trên tự nguyện và năng lực, không biến phân luồng thành “rào cản” từ lớp 9”, bà Nga nhấn mạnh và đề nghị xây dựng phân luồng dựa trên quyền học tậpp; bảo đảm đủ chỗ học THPT công lập để học sinh không bị phân luồng cưỡng bức.
Nhấn mạnh tư duy đã đổi mới, chính sách đã ban hành, theo bà Nga, sức mạnh thực thi cần phải đủ để tạo ra chuyển biến rõ ràng. Vì vậy, bà kiến nghị nhiệm kỳ tới phải là nhiệm kỳ hành động, để biến chính sách thành hiện thực bằng kết quả cụ thể trong từng lớp học, từng trường học, từng giáo viên và từng học sinh.
