"Không giám sát thì thôi, chứ giám mà không sát, không phát hiện, chấn chỉnh từ bây giờ thì khó”, theo lời Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: P.Thắng

Ngày 12/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về báo cáo giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021”.

Loạt dự án năng lượng nguy cơ lãng phí lớn, giám sát đã làm rõ chưa?

Phát biểu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh năng lượng là vấn đề quan trọng của quốc gia. Cân đối điện và xăng dầu là những cân đối lớn của nền kinh tế, liên quan an ninh năng lượng, an ninh kinh tế.

“Khi Quốc hội giám sát về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã chỉ ra một loạt dự án năng lượng nguy cơ thất thoát, lãng phí lớn, vậy trong báo cáo giám sát này đã làm rõ được hay chưa?”, ông Vương Đình Huệ đặt vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, vừa trở về sau chuyến công tác Cần Thơ và thấy rằng chuỗi khí điện Lô B - Ô Môn, cả thượng và hạ nguồn đều tắc.

“Giám sát phải chỉ ra được trách nhiệm, nhưng tôi đếm chỉ có 8 dòng trong dự thảo nghị quyết mà cũng nói chung chung”, ông Huệ nói và cho rằng, pháp luật chính sách thì nhiều nhưng cái gì là trọng tâm, như Quy hoạch Điện VII thực thi thế nào khi cơ quan thanh tra, điều tra đang chỉ ra loạt sai phạm.

“Sau giám sát cần phải có chuyển biến thiết thực, có trọng tâm, chứ nói năng lượng thì vô cùng lắm. Không giám sát thì thôi, chứ giám mà không sát, không phát hiện, chấn chỉnh từ bây giờ thì khó”, theo lời Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương. Ảnh: P.Thắng

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị báo cáo giám sát phải làm rõ thêm nhiều vấn đề như thủy điện, xử lý 13 dự án trọng điểm về điện, than, dầu khí chậm tiến độ, những ách tắc, vướng mắc trong điều hành giá điện, giá than, giá khí, xăng dầu vừa qua…

Về điện, ông Phương đề nghị đánh giá kỹ hơn thực trạng Quy hoạch Điện VII, VII điều chỉnh, vướng mắc giữa quy hoạch và truyền tải điện để xảy ra tình trạng điện thì thừa mà không hòa được lưới điện quốc gia, khiến một số doanh nghiệp bất bình, không tin vào chính sách năng lượng.

“Quy hoạch vượt công suất truyền tải, đến khi có điện rồi không hòa lưới điện cho người ta, rồi hợp đồng giá cả, cái này doanh nghiệp, người dân nói rất nhiều. Có vấn đề gì trong đó không? Có lợi ích nhóm không?”, ông Phương nêu câu hỏi và nhấn mạnh, giám sát nội dung này phải làm nghiêm túc, phát hiện sai phạm cần chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng.

Ngoài ra, theo ông Phương, với từng vấn đề phải chỉ rõ nguyên nhân và trách nhiệm cụ thể của cơ quan, địa phương để đề xuất giải pháp tháo gỡ.

“Các đồng chí nói nguy cơ thiếu điện rất lớn, nhưng giải pháp thế nào lại không thấy nói gì. Các đồng chí hô lên một câu khẩu hiệu là kiên quyết không để thiếu năng lượng trong bất kỳ tình huống nào. Câu rất hay nhưng không thấy có giải pháp nào”, Phó Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

 Giá FIT cho doanh nghiệp có công bằng, đúng không?

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng bày tỏ quan tâm tới quy hoạch năng lượng. Theo ông, có phản ánh hiện tượng trong Quy hoạch Điện VII và Quy hoạch Điện VII điều chỉnh có hiện tượng đã có tên dự án với quy mô công suất cụ thể, tên nhà đầu tư, dự án trong danh mục trong quy hoạch rồi.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

"Tức là cạnh tranh, đấu thầu dự án trong danh mục dự án thuộc quy hoạch có vấn đề. Đề nghị đoàn giám sát xem câu chuyện này có hay không?", ông Thanh đề xuất.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhắc đến nhận định trong báo cáo giám sát về việc quy hoạch phân ngành điện còn nhiều bất cập, nhất là phát triển điện gió, mặt trời, thuỷ điện nhỏ.

“Vừa rồi có phong trào đầu tư ồ ạt điện mặt trời, điện gió khi Bộ Công Thương tham mưu ban hành giá FIT có thời hạn, nhưng có câu chuyện điện sản xuất ra rồi lại thiếu lưới truyền tải, thừa cục bộ, các nhà đầu tư không bán điện được lên lưới”, ông Thanh nêu thực tế và cho rằng đoàn giám sát phải làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm việc ban hành giá FIT.

“Việc hưởng giá FIT cho các doanh nghiệp có công bằng, đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không? Ngoài ra, một nguồn công suất nhất định đầu tư ra mà không tiêu thụ, sử dụng được do thiếu đường dây truyền tải có phải sự lãng phí, thất thoát nguồn lực xã hội không? Câu chuyện này đoàn giám sát cần đánh giá thêm”, ông Thanh kiến nghị.

Cho biết hiện nay Việt Nam phải tăng nhập khẩu điện, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đặt vấn đề, cơ cấu điện nhập khẩu tại các nước là bao nhiêu? Chúng ta nhập khẩu nhiều thì bảo đảm an ninh năng lượng sẽ ra sao?.

Thêm nữa, theo ông Thanh, kế hoạch thực hiện thị trường điện cạnh tranh đã đưa ra, nhưng lộ trình thực hiện chậm ảnh hướng ra sao tới ngành điện và nền kinh tế lại chưa được làm rõ.