Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 25/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến một số vấn đề lớn tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Chỉ được thu hồi trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã phê duyệt

Nội dung còn nhiều băn khoăn là quy định thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 79).

Dự thảo mới nhất trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội liệt kê cụ thể hàng trăm dự án thuộc diện thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Cụ thể là thuộc 3 trường hợp: Xây dựng công trình công cộng, công trình sử dụng cho mục đích sản xuất công nghiệp và công trình cơ sở, tiện ích hạ tầng kỹ thuật; dự án xây dựng trụ sở cơ quan Nhà nước, công trình sự nghiệp; thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng khác.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, nếu liệt kê như dự thảo có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng; nhược điểm là khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Do đây là nội dung cụ thể hóa Nghị quyết số 18 của Trung ương, Thường trực Ủy ban Kinh tế xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến chỉ đạo.

Nhấn mạnh đây là vấn đề khó nhất ở các lần sửa đổi Luật Đất đai, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng “chủ yếu là do cách tiếp cận”.

Chủ tịch Quốc hội phân tích nếu theo cách “chọn cho”, tức là cứ liệt kê hết các trường hợp cần thu hồi, sẽ không thể liệt kê hết, và có khi càng liệt kê càng thiếu. Vì thế, có thể quy định theo hướng “chọn bỏ”, tức là trừ những trường hợp áp dụng phương pháp thỏa thuận, còn lại là Nhà nước thu hồi.

“Thực tế, chỉ có hai cách thu hồi và thỏa thuận, có thể nêu thêm nguyên tắc là chỉ được thu hồi trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt”, ông Huệ nói.

Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý cần nghiêm cấm việc vừa “chạy” quy hoạch, vừa điều chỉnh mục đích sử dụng đất, vừa ra quyết định thu hồi đất.

“Phải ngăn chặn chuyện đó. Trong công tác cán bộ cũng phải quy hoạch một thời gian mới xem xét bổ nhiệm, đất đai cũng phải thu hồi trong quy hoạch”, theo ông Vương Đình Huệ.

Nhà nước sẽ thu hồi diện tích còn lại của dự án chưa thảo thuận được

Dự thảo Luật Đất đai quy định cụ thể các trường hợp được thỏa thuận về nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất thực hiện dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang (Điều 127).

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh. Ảnh: P.Thắng

Trong đó, có cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%. Nhưng vấn đề này, theo ông Vũ Hồng Thanh còn có 2 loại ý kiến khác nhau.

Loại ý kiến thứ nhất, giữ như dự thảo luật trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 5. Việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự. Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất với các trường hợp không thỏa thuận được thì không phù hợp, dễ dẫn tới khiếu kiện.

Loại ý kiến thứ hai, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo luật bổ sung quy định định mang tính nguyên tắc: Nhà nước thu hồi đất đối với phần diện tích còn lại của dự án chưa thỏa thuận được để giao đất, cho thuê đất cho nhà đầu tư không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Việc này được thực hiện trong các trường hợp: Nhà đầu tư đã thỏa thuận được với từ 80% số người sử dụng đất trở lên và 80% diện tích đất thực hiện dự án trở lên mà không tiếp tục thỏa thuận được. Nhà đầu tư đang có quyền sử dụng một phần diện tích đất thực hiện dự án và đã thỏa thuận được với từ 80% số người sử dụng đất và 80% diện tích đất trở lên đối với phần diện tích đất còn lại mà không tiếp tục thỏa thuận được (phương án 2).

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính Ngân sách Lê Quang Mạnh tán thành với phương án 2.

Bởi theo ông, nhiều dự án, chỉ còn một số lượng rất nhỏ người dân không chấp nhận mức đền bù mà chủ đầu tư đưa ra, dẫn đến dự án không thực hiện được, ảnh hưởng đến tiến độ chung của việc phát triển các đô thị.

“Kinh nghiệm cá nhân ở địa phương, tôi thấy số lượng các dự án gặp tình huống này nhiều chứ không phải ít”, ông Mạnh nói và cho rằng, Nhà nước cần đứng ra thu hồi với phần diện tích đất không thỏa thuận được.

“Nhưng tôi đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc về mức đền bù với hộ còn lại là tương đương với mức trung bình chung của các hộ đã chấp nhận trước đó, hay mức đã được đa số người dân chấp nhận”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách góp ý.