Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Đ.X

Sáng ngày 18/8, tiếp tục phiên họp chuyên đề pháp luật, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua Dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.

So với dự thảo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào ngày 15/8, dự thảo mới có nhiều nội dung khác về việc xử phạt về hành vi ghi âm lời nói, ghi hình tại phiên tòa.

Ghi âm, ghi hình không được đồng ý sẽ bị phạt tiền từ 7 - 15 triệu đồng

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chính lý dự thảo, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, Thường trực Ủy ban này cho rằng, về nội quy phiên tòa, Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính đều quy định: “Nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ”.

Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự chỉ quy định chung: “Mọi người trong phòng xử án phải tôn trọng hội đồng xét xử, giữ gìn trật tự và tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa”.

Để bảo đảm quy định thống nhất giữa pháp lệnh với các luật tố tụng về hành vi vi phạm nội quy phiên tòa, dự thảo pháp lệnh được chỉnh lý.

Theo đó, dự thảo pháp lệnh quy định phạt tiền từ 7 đến 15 triệu đồng với hành vi “ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa hoặc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, vụ án hành chính; không tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm lời nói, ghi hình ảnh trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự”.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Đ.X

Như vậy, dự thảo trình ra Thường vụ Quốc hội thông qua đã giảm mức phạt tiền (dự thảo trước là bị phạt từ 15 - 30 triệu đồng), cũng như không còn hành vi phát trực tiếp (livestream) trên không gian mạng.

Hơn nữa, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, dự thảo pháp lệnh được thiết kế theo hành vi, nghĩa là người nào ghi âm, ghi hình mà cản trở hoạt động tư pháp thì đều bị xử phạt, chứ không chỉ nhà báo.

Hàng trăm điện thoại livestream thì phiên tòa sẽ bị xao nhãng

Giải thích thêm, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho hay, sau phiên họp trước, một số nhà báo có gọi điện cho ông hỏi tại sao lại đề xuất quy định không cho nhà báo ghi âm, ghi hình và livestream vì đó là quyền của nhà báo để thông tin với công chúng.

“Tôi có giải thích, nhà báo có quyền như vậy, nhưng người ta cũng có quyền rất thiêng liêng. Tôi ví dụ, anh có 1 người em gái liên quan đến vụ án hôn nhân, trước phiên tòa người ta phải trình bày lý do tại sao ly hôn, tài sản có gì, tiền tài bao nhiêu… mà có người nào đó livestream đưa hết mạng cho thế giới xem thì anh có chịu được không? Anh có đồng ý việc đó không?”, ông Bình chia sẻ.

Không chỉ trong vụ án dân sự, với vụ án hình sự, ngoài bị can, bị cáo - những người bị hạn chế về quyền con người, còn có những người khác như người bị hại, người làm chứng, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan…và “những người này đều có quyền bảo vệ bí mật”.

Chưa kể, còn có những vụ án hình sự liên quan đến xâm hại nhân thân, xâm hại nhân phẩm…

Từ đó, Chánh án TAND Tối cao nhấn mạnh, nguyên tắc lớn là bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền riêng tư của con người. Vì vậy, pháp luật của nước ta quy định về việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa.

“Không phải chỉ pháp luật của nước ta mà pháp luật của tất cả các nước trên thế giới đều quy định chuyện này vì xuất phát từ bảo vệ quyền con người”, ông Bình nói.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua Dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính với hành vi cản trở hoạt động tố tụng

Vẫn theo ông Bình, tổ chức một phiên tòa, mục tiêu tối thượng là hướng đến bản án đúng pháp luật, công tâm. Nhiệm vụ của hội đồng xét xử là phải toàn tâm, toàn ý cho việc đưa ra phán quyết, bảo đảm phán quyết công tâm, đúng luật.

“Hàng trăm điện thoại đưa lên livestream thì sự toàn tâm toàn ý cho nhiệm vụ chính của phiên tòa là đưa ra bản án đúng pháp luật sẽ bị xao nhãng”, ông Bình mong người dân và đặc biệt là truyền thông tôn trọng, chia sẻ với áp lực của thẩm phán khi đứng trước một việc lớn là đưa ra phán quyết.

“Tâm trạng của bất cứ ai cũng thế thôi, đứng trước ống kính, đứng trước máy truyền thông sẽ dễ bị xao nhãng. Rất mong được chia sẻ, tạo điều kiện để hội đồng xét xử làm đúng phận sự của mình”, Chánh án TAND Tối cao nói thêm.

Sau đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua pháp lệnh với 100% thành viên tán thành.

Pháp lệnh này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/9/2022.

Theo dự thảo pháp lệnh được thông qua, “nhà báo không thực hiện yêu cầu của tòa án về việc xuất trình thẻ nhà báo khi tham dự phiên tòa để hoạt động nghiệp vụ báo chí” sẽ bị xử phạt mức từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng.

Nhà báo đăng, phát nội dung thông tin sai sự thật trên báo chí nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án thì bị xử phạt theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí.