Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Đ.X

Ngày 15/8, họp phiên chuyên đề pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.

Dự thảo pháp lệnh quy định tổ chức có cùng hành vi vi phạm như cá nhân thì phải chịu mức phạt tiền gấp hai lần mức phạt tiền đối với cá nhân. Mức phạt tiền tối đa với mỗi hành vi cản trở hoạt động tố tụng của cá nhân đến 40 triệu đồng, với tổ chức đến 80 triệu đồng.

Nhà báo đưa tin sai sự thật có thể bị phạt 40 triệu đồng

Đáng chú ý, theo dự thảo, nhà báo sẽ bị phạt từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng nếu không thực hiện yêu cầu của tòa án về việc xuất trình thẻ nhà báo và giấy giới thiệu công tác khi tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa, hoặc không chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp.

Nhà báo cũng có thể bị phạt từ 7 - 15 triệu đồng nếu ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa; ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ; hoặc ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh phiên tòa và phát trực tiếp trên không gian mạng.

Mức xử phạt có thể từ 15 - 30 triệu đồng nếu nhà báo ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa và phát trực tiếp trên không gian mạng; hoặc ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ và phát trực tiếp trên không gian mạng.

Thậm chí, nếu nhà báo đưa tin sai sự thật nhằm cản trở hoạt động tố tụng của tòa án thì có thể bị phạt tiền từ 15-30 triệu đồng; còn đưa tin sai sự thật làm trì hoãn, kéo dài thời gian tiến hành hoạt động tố tụng của tòa án thì mức phạt tiền từ 30 - 40 triệu đồng.

Ngoài bị phạt tiền, nhà báo vi phạm còn bị tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; buộc thu hồi, nộp lại tư liệu, tài liệu, hình ảnh; buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp; buộc xin lỗi công khai…

Toàn cảnh phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Ảnh: Đ.X

Xử nghiêm luật sư, trợ giúp pháp lý nếu có vi phạm

Một điểm đáng chú ý nữa, dự thảo pháp lệnh quy định hành vi cản trở hoạt động tố tụng do luật sư, trợ giúp viên pháp lý thực hiện có mức phạt cao hơn so với những người tham gia tố tụng khác.

Đơn cử, người tham gia tố tụng tiết lộ bí mật điều tra dù đã được điều tra viên, cán bộ điều tra, kiểm sát viên hoặc kiểm tra viên yêu cầu giữ bí mật, có thể bị phạt từ 8 - 15 triệu đồng, thì với luật sư, trợ giúp pháp lý mức phạt từ 15 - 30 triệu đồng.

Hay người tham gia tố tụng lừa dối, đe dọa, mua chuộc hoặc sử dụng vũ lực nhằm ngăn cản người bị hại/người làm chứng tham gia tố tụng, hoặc buộc người bị hại/người làm chứng khai báo gian dối, sẽ bị phạt tiền từ 7 - 15 triệu đồng. Nhưng nếu luật sư, trợ giúp viên pháp lý có hành vi này thì mức phạt tiền sẽ từ 30 - 40 triệu đồng...

Thẩm tra vấn đề này, Ủy ban Tư pháp thấy phù hợp. Bởi, quy định này chỉ áp dụng với luật sư, trợ giúp viên pháp lý tham gia vụ án, vụ việc với tư cách là người bào chữa, người đại diện hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

Trong quá trình hành nghề, họ phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật, quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư, quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lý; trung thực, tôn trọng sự thật khách quan; góp phần bảo vệ công lý, công bằng.

“Nếu luật sư, trợ giúp viên pháp lý lợi dụng vị trí, kiến thức, trình độ am hiểu pháp luật để vi phạm pháp luật, cản trở hoạt động tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền trong chính vụ án, vụ việc mà họ tham gia hành nghề, thì cần phải xử phạt nghiêm”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu.

Ủy ban Tư pháp cũng thấy, các mức phạt trong dự thảo pháp lệnh tương ứng với các mức xử phạt trong nghị định của Chính phủ liên quan đến hành nghề luật sư, trợ giúp pháp lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Đ.X

Mức phạt là khung tối đa, không vượt quá luật

Giải trình thêm sau đó, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình nói, mức phạt trong lĩnh vực tư pháp nặng hơn so với hành vi thông thường. Ông ví dụ, nếu đánh người gây thương tích thì bị xử lý, nhưng nếu công an đánh người thì là hành vi tăng nặng, phải xử nặng hơn.

Ông Bình dẫn chứng thêm, hành vi làm giấy tờ giả, trong trường hợp bình thường có thể xử lý nhẹ. Còn cơ quan tố tụng mà làm sai hồ sơ giấy tờ thì xử lý nặng hơn, cả về hành chính lẫn hình sự, vì “đây là liên quan đến công quyền, đến sinh mạng của người khác”.

Trước ý kiến quy định mức phạt như dự thảo có nặng hay không, Chánh án TAND khẳng định, đều theo quy định trong khung. “Mức phạt như dự thảo là khung tối đa chứ không vượt quá thẩm quyền luật đặt ra”, ông Bình nói.

“Đưa tin sai lệch mà ảnh hưởng đến bản chất vụ án thì đấy là câu chuyện phải xử lý nặng hơn, theo mức phạt nặng hơn”, ông Bình phân tích và nhấn mạnh thêm, mức phạt không vượt quá luật.

Dự thảo pháp lệnh này có 4 chương, 45 điều, dự kiến Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua vào ngày 18/8 tới đây.

Chủ tịch UBND không có quyền xử phạt hành vi cản trở hoạt động tố tụng

Dự thảo Pháp lệnh quy định thẩm quyền xử phạt của các chức danh tại 7 cơ quan, gồm: TAND, Công an nhân dân, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư.

3 nhóm cơ quan, gồm: Cơ quan Điều tra, Viện KSND Tối cao; Cơ quan Điều tra, Viện Kiểm sát quân sự Trung ương và các cơ quan có thẩm quyền điều tra trong Quân đội nhân dân; Viện KSND, Viện Kiểm sát quân sự; UBND các cấp không có thẩm quyền xử phạt.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, đa số các thành viên tán thành với ban soạn thảo, đề nghị không quy định thẩm quyền xử phạt của chủ tịch UBND các cấp với hành vi cản trở hoạt động tố tụng.

Một trong những lý do được đưa ra là hoạt động tố tụng là lĩnh vực đặc thù, khác với lĩnh vực quản lý Nhà nước của UBND, do đó, nếu quy định chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền xử phạt hành vi cản trở hoạt động tố tụng sẽ không phù hợp với nguyên tắc của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Mặt khác, trong vụ án hành chính hoặc các vụ án có liên quan, chủ tịch UBND các cấp có thể là đương sự tham gia tố tụng và nếu có hành vi cản trở hoạt động tố tụng thì cũng là đối tượng bị xử phạt. “Nếu giao thẩm quyền xử phạt cho chủ tịch UBND các cấp có thể dẫn đến mâu thuẫn, không thể hoặc không ra quyết định xử phạt đối với chính mình”, bà Lê Thị Nga nói.