Để kinh tế tư nhân là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế cần triển khai các giải pháp đồng bộ, hữu hiệu. Ảnh: MH

Vẫn nhiều rào cản với kinh tế tư nhân

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đến năm 2030, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp 70% GDP, với nhiều doanh nghiệp (DN) có năng lực cạnh tranh toàn cầu, làm chủ công nghệ và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị quốc tế, khu vực kinh tế tư nhân đang cần có các giải pháp quản lý đồng bộ, hữu hiệu để tạo thuận lợi cho các bước phát triển mạnh mẽ.

Theo số liệu thống kê, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước, hơn 30% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, gần 60% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, 82% tổng số lao động trong nền kinh tế. Nhiều DN tư nhân đã vươn lên mạnh mẽ, không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế…

Bên cạnh các kết quả đạt được, kinh tế tư nhân đang tồn tại không ít hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu là động lực quan trọng của kinh tế đất nước. Hiện nay, 98% DN có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa. Trình độ công nghệ, năng lực nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo và quản trị của các DN thuộc khu vực kinh tế tư nhân còn thấp, năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh chưa cao, tư duy kinh doanh “thời vụ”, thiếu tầm nhìn chiến lược, thiếu sự kết nối với nhau cũng như với khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài... Năng lực huy động và hấp thụ vốn thấp, hoạt động manh mún, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực thương mại dịch vụ, tỷ trọng tham gia vào lĩnh vực sản xuất còn thấp. Số DN quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt các chuỗi cung ứng còn ít.

Nguyên nhân được chỉ ra do còn nhiều trở ngại từ những rào cản pháp lý, tiếp cận nguồn lực, nhất là đất đai, vốn tín dụng…

Chính sách và pháp luật là cơ sở quan trọng để DN hoạt động đúng quy định và phát triển bền vững. Hệ thống pháp luật của Việt Nam ngày càng hoàn thiện, tuy nhiên vẫn còn những chồng chéo, mâu thuẫn (Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật đấu thầu, Luật Quy hoạch…), gây khó khăn cho DN, trong đó có vai trò của các cơ quan quản lý.

Theo báo cáo của Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI), năm 2023, có tới 67% DN phản ánh rằng các quy định pháp luật còn chồng chéo, làm trở ngại khi thực thi.

Theo thống kê từ Bộ Tài chính, có khoảng 70% DN nhỏ và vừa gặp khó khăn trong vay vốn ngân hàng do thiếu tài sản thế chấp hoặc quy trình xét duyệt phức tạp.

Báo cáo PCI (Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh) năm 2023 cho thấy 42% DN vẫn gặp khó khăn trong thủ tục hành chính.

Khu vực kinh tế tư nhân đã không ngừng đầu tư, đổi mới công nghệ để phát triển sản xuất. Ảnh MH

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty luật SBLaw cho biết, có nhiều lĩnh vực thiếu nhất quán trong quy định. Có thể kể đến như lĩnh vực bảo vệ môi trường và đầu tư sản xuất.

“Luật Bảo vệ môi trường 2020 yêu cầu đánh giá tác động môi trường trước khi cấp phép đầu tư, trong khi Luật Xây dựng 2014 lại quy định đánh giá tác động môi trường thực hiện sau khi dự án được phê duyệt. Điều này khiến DN mất nhiều thời gian làm thủ tục hai lần. Ở Việt Nam, một số dự án năng lượng tái tạo bị đình trệ vì không rõ phải thực hiện đánh giá tác động môi trường vào thời điểm nào, gây thiệt hại cho nhà đầu tư” Luật sư Hà cho biết.

Cần có giải pháp đồng bộ

Thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân là một chiến lược quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế thông qua các chính sách công nghiệp và đầu tư cơ sở hạ tầng, kết hợp với việc tăng cường năng lực của khu vực kinh tế nội địa, đặc biệt là các DN tư nhân trong nước. Xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi để DN tư nhân phát triển; cần chọn lọc các lĩnh vực ưu tiên cụ thể.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Thảo, chuyên gia về môi trường kinh doanh cho rằng, đối với khu vực kinh tế tư nhân, việc hoàn thiện thể chế là rất quan trọng. Để khu vực kinh tế tư nhân mở rộng và nâng cao năng lực cạnh tranh, môi trường thể chế là yếu tố then chốt, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư cũng như động lực và niềm tin của họ vào hoạt động kinh doanh. Do đó, chúng ta cần hướng tới việc cải thiện thể chế.

Để kinh tế tư nhân là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế cần triển khai các giải pháp đồng bộ, hữu hiệu. Ảnh: MH

Giáo sư, Tiến sĩ, Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính Quốc hội cho rằng, kinh tế tư nhân đã từng được nghị quyết trước đây của Đảng coi là một động lực quan trọng trong phát triển nền kinh tế, và hiện nay, chúng ta ngày càng nhận thấy vai trò của kinh tế tư nhân và DN sẽ càng lớn mạnh. Chúng ta cũng cần phải tạo ra khung pháp lý mới để mở đường cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ hơn nữa, hình thành nhiều tập đoàn kinh tế tư nhân trở thành trụ cột của nền kinh tế.

Theo bà Nguyễn Thúy Anh, Phó Trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương, cần rà soát các chỉ tiêu đến năm 2030 và 2045, thực trạng hiện nay, để thấy được bức tranh hiện tại cũng như trong 5 năm, 20 năm tới; cần “giải mã” mối quan hệ giữa kinh tế tư nhân với tình hình kinh tế thị trường và vai trò của nhà nước, định vị kinh tế tư nhân trong mối quan hệ với các loại hình kinh tế khác.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, để kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực quan trọng hàng đầu trong phát triển kinh tế, cần một chiến lược với những nhóm giải pháp được tinh chỉnh, mang tính đột phá, phù hợp với bối cảnh và yêu cầu mới.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu khu vực kinh tế tư nhân đóng góp 70% GDP vào năm 2030, Nhà nước cần rà soát, điều chỉnh và đồng bộ hóa các luật liên quan, đặc biệt là Luật Đầu tư công, Luật Hợp tác công-tư và Luật Đấu thầu, nhằm tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng và nhất quán cho DN tư nhân phát triển.

Bên cạnh đó, cần ban hành các chính sách ưu đãi cụ thể cho DN được đặt hàng, như ưu đãi về tiếp cận nguồn lực, bao gồm vốn, đất đai, lao động; chính sách ưu đãi về thuế; đồng thời đơn giản hóa các thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong quá trình triển khai các dự án.